Tıbbi ismi “Erektil Disfonksiyon” olarak bilinen sertleşme bozukluğu, tatmin edici cinsel performans için kâfi penis sertleşmesini başlatma ve sürdürmede kalıcı bozukluk halidir. Sertleşme bozukluğu âlâ huylu bir hastalık olmasına rağmen, fizikî ve psikososyal sıhhati olumsuz tesirler ve bu düşünceyi yaşayan hasta ile birlikte cinsel partnerinin ve ailesinin hayat kalitesini bozar. Hareketsiz ömür, obezite, sigara, kolesterol yüksekliği ve metabolik sendrom dahil kalp damar hastalıkları ile ortak risk faktörlerini paylaşır ve bu risk faktörlerinin yine düzenlenmesiyle, bilhassa idman ve kilo verilmesi ile risk azaltılabilir.
Sertleşme sorunu çok sık karşılaşılan bir sorundur. Orta sıra karşılaşılan sertleşme meselesinden büsbütün yitirilen sertleşme işlevine kadar uzanan geniş bir yelpazeyi içerir. Birçok erkek hayatının aşikâr bir periyodunda, bilhassa gerilim altındayken yahut önemli bir hastalık geçirdiği vakitlerde sertleşmeyle ilgili sıkıntılar yaşar.
Ara sıra yaşanan sertleşme sorunu için endişelenmeye gerek yoktur. Devamlı olan ve giderek berbatlaşan sertleşme sorunu gerilime neden olabilir, öz inancı olumsuz etkileyebilir ve çiftler ortası ilgiyi bozabilir. Sertleşme olmaması ya da sertleşmenin sürdürülememesi altta yatan bir kalp damar hastalığının habercisi olabilir. Bu sorun uzun müddet devam ettiği takdirde tıbbi yardım aranmalıdır.
Sertleşme bozukluğunun nedenleri nelerdir?
Sertleşme probleminin birden fazla vakit birden fazla nedeni vardır. Nedenler ruhsal, fizyolojik ya da her ikisinin birlikte bulunmasına bağlı olabilir. Sertleşme, beyin, hisler, hormonlar, sonlar, kan damarları ve kasları ilgilendiren hassas ve karmaşık bir süreçtir. Beyin omurilik sınırından gelen sinyalin penise ulaşması ile penis içindeki süngersi yapının gevşeyerek kan ile dolmasını sağlayan kimyasal bir dizi olay tetiklenir. Bu sayede penis kan ile dolar ve sertleşir. Bu süreçte gözlenen rastgele bir bozulma (cerrahi sonucu sonlarda yaralanma ve gibisi durumlar yahut süngersi yapının gevşeyerek kan ile dolmasını engelleyecek damar sertliği, şeker hastalığı, yüksek tansiyon üzere damarsal bozukluklar) sertleşme sonunu tetikleyebilir ya da altta yatan sertleşme sıkıntısını şiddetlendirebilir. Bazen fizikî ve ruhsal meseleler bir ortaya gelerek sertleşme meselesini tetikleyebilir. Örneğin cinsel yansıyı olumsuz etkileyen kolay bir sıhhat sorunu dert seviyesini arttırarak sertleşmenin sürdürülmesini olumsuz etkileyebilir. İlerleyen yaşla bir arada sertleşme sıkıntısının görülme sıklığı ve şiddeti artış gösterir.
Psikolojik nedenler:
Psikolojik nedenler ortasında gerilim, tasa ve depresyon sayılabilir. Gerilim ve tasa durumunda penil sistemler olağandır. Ama beynin penise gönderdiği sinyaller engellenebilir. Başarısızlık korkusu sertleşme meselesinin bir öbür kıymetli nedenidir. Depresyon üzere psikiyatrik hastalıklar da sertleşme meselesine yol açabilir.
-
Depresyon, dert ya da ruh sıhhati sorunları
-
Stres
-
Stres, bağlantı bozukluğu ya da öteki nedenlerden ötürü yaşanan alaka sorunları
Fiziksel nedenler:
Sertleşme sıkıntısının en sık görülen fizikî nedeni damarlarla ilgili hastalıklardır. Damar hastalıkları penise ulaşan ve sertleşme sağlayan kan ölçüsünü tesirler. Tıpkı vakitte kanın penis içinde kalması ve hasebiyle sertleşmenin sürdürülmesi de etkilenir.
-
Kalp hastalıkları
-
Damar tıkanıklığı (ateroskleroz)
-
Yüksek kolesterol
-
Yüksek tansiyon
-
Diyabet
-
Obezite
-
Metabolik sendrom (Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, artmış insülin düzeyi, bel etrafı yağlanmada artış ile seyreden bir sıhhat problemi)
-
Alkolizm
-
Sigara
Sinir sistemi hastalıklarında beyinden penise giden ileti engellenmektedir
-
Parkinson hastalığı
-
Multiple skleroz
-
Omurilik yaralanmaları
-
Beynin damarsal hastalıkları
-
Felç
-
Beyin tümörleri
-
Mesane, prostat ve kalın bağırsağa yönelik cerrahi girişimler
Yüksek tansiyon, kalp hastalıkları ve psikiyatrik hastalıklar için kullanılan birçok ilaç sertleşme sıkıntısının nedeni olabilir.
Testislerden üretilen testosteron seviyesinin düşük olması ve sertleşme sorunu ortasındaki bağlantı şimdi netlik kazanmamıştır. Çalışmalar göstermiştir ki düşük testosteron düzeyleri her vakit sertleşmeyi olumsuz tarafta etkilemez. Ancak testosteronun olağandan düşük olması cinsel isteği azaltabilir.
-
Uyku bozuklukları
Penisin kimi yapısal sıkıntılarında da sertleşme olumsuz etkilenir.
-
Peyroni hastalığı (Penis dokusu içinde yara oluşumu ile seyreden bir hastalık)
-
Hipospadias / Epispadias
-
Mikropenis (küçük penis)
-
Peniste eğrilik
-
Penis kırıkları
Kimler risk altında?
Genellikle 40 yaş üstü erkekleri tesirler. Görülme sıklığının 40-70 yaş ortası erkeklerde yaklaşık %30-50 olduğu iddia edilmektedir. Yaş ilerledikçe sertleşme vakit alır ve eskisi kadar sertleşme sağlanamayabilir. Bu altta yan sıhhat meselelerinin habercisi olabilir ya da kullanılan ilaçlar ile tetiklenebilir.
-
Bazı sıhhat sıkıntıları: Diyabet, kalp damar hastalıkları, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol.
-
Bazı nörolojik hastalıklar: Parkinson Hastalığı, Multpile Skleroz
-
Hormonal sorunlar: Hipogonadizm, Hipertiroidi, Hipotiroidi, Hiperprolaktinemi, Cushing Hastalığı.
-
Bazı tedaviler sonrası: Prostat kanser cerrahisi ya da radyasyon tedavisi, idrar kanalına yönelik kimi operasyonlar, kalın bağırsak cerrahisi, testis tümörü cerrahisi.
-
Sertleşmeyi sağlayan damar ya da sonların hasar gördüğü yaralanmalar.
-
Böbrek yetmezliği
-
Diyabet
-
Sigara
-
Alkol, uyuşturucu unsur kullanımı
-
Obezite
-
İlaçlar: Birtakım tansiyon ilaçları, depresyon ilaçları, alerji ilaçları.
-
Stres, korku, depresyon
-
Uzun periyodik bisiklete binmek: Sertleşmeyi sağlayan hudut ve damarlara baskı nedeniyle süreksiz ya da kalıcı olabilir.
Sertleşme bozukluğunun psikososyal boyutu
Cinsellik yalnızca bedensel değil, duygusal ve ruhsal bir paylaşımdır. Sağlıklı ve her iki taraf için de tatmin edici bir cinsel paylaşım memnunluk ve anlayışı beraberinde getirir. Cinsel problemler can sıkıcıdır, üzücüdür, çifti utandırır ve öz saygıyı azaltır.
Psikolojik sıkıntılardan kaynaklanan sertleşme bozukluğunun %15 civarında olduğu kestirim edilmektedir. Huzursuz, hassas ve kırılgan olan bireylerde serleşme bozukluğu yaşanma riski daha yüksektir. Esas nedenleri; heyecan, endişe, utanma, moral bozukluğu, kızgınlık ve telaş üzere duygusal nedenlerdir. Bazen de suçluluk hissinden kaynaklanır.
Uzun vadeli gerilim durumunda depresyon hali ya da derin moral bozukluğu vardır. Anlık gerilim ise telaş, utanma, kızgınlık üzere faktörlerden kaynaklanır. Ayrıyeten, cinsellik uygun bir ortamda yahut vakitte yaşanmazsa bayan yahut erkekte sıkıntılar görülebilir. Bazen ruhsal nedenler altta yatan sorunu şiddetlendirebilir. Bilgi eksikliği, tabular, toplum baskısı üzere nedenler bariz rol oynamaktadır. Bayanlardan kaynaklanan sıkıntılar da kıymetli bir yer tutmaktadır. Eşler ortasındaki uyumsuzluk da bu sorunu tetikleyebilir. Kimi durumlarda “Performans Anksiyetesi” denilen ve “başarabilecek miyim?” kaygısından kaynaklanan serleşme sorunu yaşanabilir. Bir sefer sertleşme sorunu yaşandığında, tekrar etme korkusu ile gerilim daha da artar. Günümüzde bilhassa genç erkeklerde hayatın getirdiği zorluklar, olumsuz şartlar nedeniyle de görülmektedir.
“Madonna Sendromu” olarak bilinen durumda hürmet yahut hayranlık duyulan, ulaşılmak istenilen bayan ile yaşan cinsel tecrübe sırasında sertleşme ve erken boşalma problemleri ortaya çıkabilir. Erken boşalma sorunu da sertleşme bozukluğu nedenlerinden sayılabilir.
Nasıl teşhis koyulur, ne cins testler yapılır?
Çoğu durumda tıbbi hikaye ve fizik muayene teşhis koyulması ve tedavi önerilmesi için kafidir. Şayet bir sıhhat sorunu var ise ya da hekiminiz altta yatan öteki bir hastalıktan şüpheleniyor ise daha ayrıntılı testler ve farklı uzmanlık alanlarından görüş alınmasını isteyebilir.
-
Tıbbi hikaye: Sertleşme bozukluğunda rol oynayabilecek nedenlerin belirlenmesinde değerli bir basamaktır. Damarsal nedenler, sinirsel nedenler, ruhsal nedenler, alkol ve ilaç istismarı, tedavi maksadıyla kullanılan ilaçlar ayrıntıları ile sorgulanmalıdır.
-
Mümkünse hasta ve partnerinin cinsel hikayesi alınmalı, sertleşme bozukluğunun tabiatını anlayabilmek ve öteki cinsel fonksiyon bozukluklarından ayrımını yapabilmek için sorunun nasıl algılandığı, nasıl ve ne vakit başladığı, yaygınlığı, doyuma (orgazm) ulaşılıp ulaşılmadığı sorgulanmalıdır.
-
Fizik muayene: Genel sistemik bir muayenenin yanı sıra ayrıntılı bir nörolojik muayene yapılmalı, ikincil seks karakterleri (sakal, bıyık, beden kıl dağılımı v.b.) ve genital özellikler (penis, testis) incelenmelidir.
-
IIEF: Hastanın kendi kendine uyguladığı, yapılan çalışmalarda psikometrik özellikleri tam olarak yansıttığı gösterilen, bir anket olan IIEF (Uluslararası Erektil İşlev İndeksi-International Index of Erectile Function) ile cinsel işlev kıymetlendirilmesi güvenilirliği kanıtlanmış bir metottur.
-
Kan testleri: Kan şekeri, kolesterol, kalp hastalıkları, karaciğer ve böbrek işlevleri, testosteron düzeyleri ve öbür sıhhat sıkıntıları araştırılır.
-
İdrar analizi
-
Ultrasonografi: Penis kan akımı, peniste bölgesel sertleşmeler ve plaklar olup olmadığı, testisler kıymetlendirilir.
Bazı durumlarda ileri inceleme emeliyle özel testler yapılabilir.
-
Renkli Doppler Ultrasonografi: Penis içine sertleşmeyi sağlayıcı bir ilaç enjekte edilerek penis kan damarlarında meydana gelen kan akımı değişiklikleri kıymetlendirilir.
-
Manyetik Rezonans Görüntüleme
-
NPT: Nokturnal Penis Tümesans olarak isimlendirilen bu test ile gece gerçekleşen sertleşmelerin mühleti, şiddeti ve aralıkları kıymetlendirilir. Penis etrafına yerleştirilen özel aygıtlar ile gerçekleştirilir.
-
Kavernozometri: Penise yerleştirilen iğneler aracılığıyla serum verilerek yapay sertleşme sağlanır ve penis içi basınçlar kıymetlendirilir. Damar tamiri planlanan hastalarda uygulanır. Kullanımı sonludur.
-
Kavernozografi: İlaç yardımıyla yapay sertleşme sağlandıktan sonra penis içine verilen boya hususu ile radyolojik imajlar elde edilir ve toplardamarlardaki bozukluğun hangi bölgede olduğu tespit edilir. Damar tamiratı planlanan hastalarda uygulanır. Kullanımı sonludur.
-
Penil arteriografi: Penis kan damarlarının kıymetlendirilmesi hedefiyle damar içine verilen boya unsuru ile yapılan bir anjiyografi sürecidir. Damar tamiri planlanan hastalarda uygulanır. Kullanımı sonludur.
Tedavi seçenekleri nelerdir?
Sertleşme bozukluğunun ciddiyetine ve altta yatan nedene nazaran farklı tedavi seçenekleri vardır. Her bir tedavinin riskleri ve yararları hasta ile birlikte kıymetlendirilir ve karar verilir. Hasta partnerinin tercihleri de tedavi seçiminde dikkate alınmalıdır.
Psikolojik danışmanlık
Sertleşme bozukluğu gerilim, telaş ya da depresyondan kaynaklanıyor ise hastaya partneri ile birlikte danışman ya da psikiyatri uzmanı ile görüşme önerilebilir.
Sertleşme bozukluğu önlenebilir mi?
Bu sorunu önlemenin en güzel yolu sağlıklı hayat alışkanlıkları edinmek ve var olan sıhhat sıkıntılarının tedavisidir.
-
Diyabet, kalp hastalığı ya da başka müzmin sıhhat sıkıntıları için sistemli tabip kontrolleri
-
Düzenli sıhhat taramaları
-
Sigaranın bırakılması
-
Alkol kullanımının azaltılması ya da bırakılması
-
Yasadığı ilaç kullanılmaması
-
Düzenli egzersiz
-
Fazla kilolardan kurtulma
-
Stresin azaltılması
-
Kaygı, depresyon ya da başka ruhsa problemleri için yardım alınması
-
Partner ile yaşanan problemleri için danışmanlık alınması
Fiziksel, ruhsal ya da her ikisi birden, nedeni ne olursa olsun sertleşme sorunu hasta ve partneri için zihinsel ve ruhsal gerilim kaynağı haline dönüşebilir.
-
Uzun vadeli bir sorun olarak görmeyin. Orta sıra ortaya çıkan sertleşme problemlerini sıhhatinizin ya da erkekliğinizin bir yansıması olarak görmeyin ve bir sonrası cinsel tecrübenizde birebir sorunu yaşama beklentisi içine girmeyin. Bu telaşa neden olur ve sorunu şiddetlendirir.
-
Cinsel partnerinizi de duruma dahil edin. Partneriniz yaşadığınız sertleşme meselesini ilgi azalması formunda yorumlayabilir. Sorunun ilgi azalması olmadığı istikametinde vereceğiniz teminatın yardımı dokunacaktır. Sorun hakkında açık ve dürüst bir biçimde bağlantı kurun. Cinsel partnerin tedavi sürecine dahil edilmesi başarıyı arttırır.
-
Stres, korku ve ruhsal problemleri göz gerisi etmeyin. Hekiminiz ya da danışmanınız ile sorunu tespit etmeye çalışın.