VARİKOSEL
Erişkin erkeklerde kısırlığa sebep olabilen varikosel, adolesan yaştakilerde de karşılaştığımız bir durumdur.
10 yaş ve daha altında varikosel sıklığı % 1 civarında saptanırken, ergenlik yaşlarında varikosel görülme sıklığı % 11’dir.
Varikosel prevalansı 13 yaş ve ilerisinde giderek artmaktadır ve bu yaşlarda varikosel birden fazla vakit belirti vermez.
Ergenlik periyodunda varikosel çoğunlukla fizik muayene ile tesadüfen saptanırlar ya da aileler tarafından fark edilirler.
Adolesan varikosel teşhisi erişkinlerdekine misal formda muayene, ultrasonografi ve venografi ile yapılabilirken; günümüzde varikosel teşhisinde altın standart fizik muayenedir.
Varikosel teşhisi için muayeneden diğer radyolojik görüntüleme prosedürlerine gerek yoktur.
Testis hacimlerinin ölçülmesi, varikosel tedavisinin gerekliliği ve varikosel ameliyatı sonrası testis volümlerinin kıymetlendirilmesi için gereklidir. Varikosel saptananlarda testis volüm ölçümünde orkidometri kafidir.
Bu devirde saptanan varikosel için kabul gören mutlak tedavi kaidesi testiste 2 ml yahut % 10’dan fazla volüm azalmasıdır.
Ergenlik devrinde varikosel tedavisinin maksadı doğurganlığı korumaktır.
İdeal varikosel ameliyatı tekniği testis faaliyetlerini optimal muhafazalı, varikosel ortadan kalkmalı ve komplikasyonlar görülmemelidir.
Ergenlik çağındaki varikosel ameliyatı sonrası karşılaşılan en sık sorun % 1 ile 32 oranları ortasındaki postoperatif hidroseIdir.
Çocuk ve adolesan varikosel ameliyatlarında nüks, arter hasarı ve hidrosel üzere komplikasyonları azaltmak için optik büyütme gereklidir.
Varikosel ameliyatında mikroskop kullanımı komplikasyon oranlarını en alt ihtimale indirmektedir.
Varikosel ameliyat öncesi bir testisi küçük kalmış olanlarda varikosel ameliyatı ile olağan testis volümüne kavuşurken, 14 yaştan büyüklerde varikosel ameliyatı sonrası testis kıvamı iyileşmekle birlikte hacimde kâfi düzelme sağlanamayabilir.
Testis hacimlerinden farklı olarak, adolesan olguların varikosel ameliyatı sonrası sperm testleri ve hormon kıymetlerinde bariz düzelme sağlanabilmektedir.
Varikosel ameliyatı yapılacak uygulanacakların aileleri bu bulgular ışığında varikosel hakkında bilgilendirilmelidir.
Varikosel saptanan olgularda izlem: Varikosel saptanan çocuk ve ergenler her yıl fizik muayene ve volüm ölçümü ile takip edilmelidir.
Muayenede saptanan varikosel derecesinde artma yoksa yıllık izlem ve varikosel derecesinde artış olanlarda 6 ayda bir takip uygundur.
Sperm testinde bozukluk saptananlarda varikosel ameliyatı önerilmelidir.
Adolesan varikosel ameliyatı sonrası takip: Varikosel sebebiyle mikrocerrahi sistemlerle tedavi uygulananlarda varikosel nüksü, hidrosel, testis kıvamı ve hacimlerinin izlenmesi için her yıl bir kez muayene yapılmalı ve ek olarak serum hormon (FSH ve testosteron) testleri ve sperm testi yapılmalıdır.
VARİKOSEL AMELİYATI SONRASI İZLEM
Varikosel ameliyatından sonra hastalar tertipli olarak izlenmelidir.
Sperm testleri varikosel ameliyatı sonrası 1 yıl müddetle yahut gebelik sağlanıncaya dek 3 ayda bir yapılmalıdır.
Varikosel sorunu ortadan kaldırılmış ama infertilitesi süren çiftlerde toplam hareketli sperm sayısına bağlı olarak intrauterin inseminasyon (IUI) yahut in vitro fertilizasyon (IVF) / intrasitoplazmik sperm injeksiyonu (ICSI) üzere yardımlı üreme teknikleri kullanılmalıdır.
Çiftler evliliklerinin bir devrinde yaklaşık %20 ihtimal ile kısırlık sorunu ile karşılaşmaktadırlar. Bu durumda sorun %20 ihtimal ile büsbütün erkekte olup ayrıyeten %40 ihtimal ile de erkekte ve bayanda tıpkı anda sorun olduğu saptanabilmektedir. Sonuç olarak çiftlerin kısırlık probleminde erkek faktörünün tesiri %60’a kadar çıkabilmektedir. Erkek kısırlığının sebepleri yapılacak sperm tetkiki ve muayene ile ekseriyetle ortaya konulabilir; birtakım durumlarda ise ileri tetkikler gereklidir. Kısırlık durumu siyah ve beyaz üzere büsbütün net bir ayrıma sahip olmayıp çoklukla gri tonlarda görülür; yani kişi büyük çoğunlukla büsbütün kısır olmayıp çocuk sahibi olma ihtimali kısmen azalmış durumdadır. Bu durumda maksat kişiyi optimal hale getirerek tedaviler sonucu çiftin çocuk sahibi olmasını sağlamaktır. Erkeğin bir Ürolog-Androlog tarafından muayenesi yapılmadan ve uzman bir laboratuvarda gerçekleştirilen spermiyogramı değerlendirilmeden bayana yönelik kısırlık tedavisine başlanması çok sık görülen bir yanlıştır. Erkek kısırlığının altta yatan ve hayatı tehdit eden ağır bir hastalığın belirtisi olabileceği unutulmamalıdır.
Varikosel neden olur?
Testisler anne karnındaki gelişim esnasında böbrekler ile birebir düzeyde oluşur ve vakitle aşağıya yanlışsız hareket ederler. Bu hareket sırasında kasık kanalından geçerek karnın dışına çıkarlar ve çoklukla doğum öncesinde torbaya inerek yerleşirler. Bu göç esnasında testisler damarlarını da beraberlerinde taşırlar; bu nedenle sol testisin ana toplar damarı direk olarak sol böbreğin toplar damarına dökülür. Ayakta durduğumuzda dik bir kolon oluşturan bu toplar damarın etrafında bacaktaki damarlar üzere onları sıkıştırarak pompalayan kaslar da olmadığı için varisleşme sık görülür. Ven ismi verilen toplar damarların içinde check-valf düzeneği oluşturan kapakçıklar ven çapındaki genişleme ile yetersiz kalır ve zıt akışı engelleyemez. Bu durumda derin bir nefes alma, bir tartı kaldırma üzere karın içi basıncı arttıran hallerde kan testise gerçek geri akarak testis çıkışındaki basıncı arttırarak testis içindeki kan akımını yavaşlatır ve işlevlerini tesirler.
Varikosel tanısı nasıl konulmalıdır?
Varikosel tanısı el muayenesi ile konulmalıdır. Muayene ayakta ve soğuk olmayan bir ortamda gerçekleştirilir. Varisler göz ile görülebiliyor ise Grade 3 varikosel, el muayenesinde damarlar kıvrımlı saptanıyor yahut ıkınma ile kıvrımlı hale geliyor ise Grade 2 varikosel, yalnızca ıkınma ile ve biraz geç de olsa damarın üstten aşağıya dolduğu hissedilirse Grade 1 varikosel tanısı koyulur. Varikoselin derecesi ile yaptığı olumsuz tesir her vakit paralellik göstermez.
Varikosel tesirlerini yıllar içinde arttırarak gösterir, birinci çocuk olsa bile ikinci çocuk olmayabilir. Varikosel ergenlik yaşlarında başlar, acil bir durum oluşturmaz, gerek var ise birkaç ay içinde ameliyatı önerilir.
Varikosel tesirleri nelerdir:
Varikosel erkeklerde direk olarak sertleşme bozukluğuna neden olmaz ama vakit içinde varikosel testisleri etkileyerek erkeklik hormonu olan testosteronu bir ölçü azaltabilir. Varikosel nedeni ile azalan testosteron ölçüleri ile cinsel isteğin azalması ve cinsel performansın düşmesi de birlikte görülebilir.
Tüm erkeklerin % 15-20’sinde ve kısırlık sorunu olanların % 40’ında varikosel mevcuttur. Varikosel sonucu sperm’de a- sayı, b- hareketlililk c- morfoloji (yapı) d- canlılık parametreleri bozulabilir; d- DNA Fragmentasyon Indeksi (DFI) artabilir. DFI artışı (Sperm DNA’larında parçalanma oranının artışı) sonucunda spermin yumurtayı dölleme kapasitesi azalır ve dölleme gerçekleşse bile erken düşük ihtimali artar. Ayrıyeten varikosel olanlarda ağrı olması ve vakitle erkeklik hormonu olan testosteronda da bir ölçü azalma olması görülebilir.
Varikosel ameliyatında ne yapılır?
Kullanılmış kirli kan testisten 3 yol vasıtası ile uzaklaşır.
-
İnternal Spermatik ven kısımları dediğimiz anayol kasık kanalına girer, giderek kısımlar birleşir, kasık kanalından çıkarak karın art zarı üzerinden yükselir, solda böbrek toplar damarına, sağda ise böbrek toplar damarının çabucak altında Vena Cava denilen kalbe giden ana toplayıcı damara dökülür.
-
B- External Spermatik ven dediğimiz ikinci yol kasık kanalından karına dek yükselmez, bölgedeki toplar damarlara dökülür.
-
C- Üçüncü boşaltım yolu olan vazal ven çifti ise eşlik ettikleri Vaz denilen meni kanalı ile birlikte kasık kanalına girerse de çıktıktan sonra aşağı döner, meni keseleri ve prostat ardı bölgede bir ağımsı damar yapısı içinde sonlanır.
Bu üç sistemden birinci ikisi basıncı geriye yansıtarak varikosel sebebi olabilir lakin üçüncü sistem olan Vaz deferens ven çifti sonlandığı ağımsı yapı nedeni ile geri basınç oluşturmadığından varikosel sorunu yaratmaz.