Prostat bezi nerede bulunur ? Misyonları nelerdir ?
Prostat bezi, yalnızca erkeklerde idrar kesesinin altında bulunur ve mesaneden sonra idrarın dışarı atıldığı üretra denilen idrar yolunu çepeçevre sarar. Yetişkin erkekte prostat bezinin tartısı 25-30 gram civarındadır. Prostatın ana vazifesi ise, meninin sıvı olan kısmını oluşturarak cinsel boşalma sırasında ejekülatın dışarı atılmasına yardımcı olmaktır.
İyi huylu prostat büyümesi nedir ?
Prostat bezi 40’lı yaşlardan itibaren testosteron hormonunun tesiriyle büyümeye başlar. Yapılan birçok çalışma göstermektedir ki, 60 yaşına kadar erkeklerin %50’sinde, 80 yaşına kadar da erkeklerin %90’ında düzgün huylu prostat büyümesi bulunmaktadır. Büyüme sırasında, yapısında makus huylu hücre gelişiminin olmadığı bu duruma uygun huylu prostat büyümesi yahut tıbbi ismiyle benign prostat hiperplazisi (BPH) denilmektedir.
İyi huylu prostat büyümesi erkekleri neden tesirler ?
İyi huylu prostat büyümesi sonucunda idrar akışı kısmi yahut büsbütün engellenir. Tıkanıklığın derecesine bağlı olarak hastalarda idrar yapmayla ilgili şikayetler başlar. Şayet bu şikayetler kişinin hayat kalitesini bozuyorsa, âlâ huylu prostat büyümesi kesinlikle tedavi edilmek zorundadır.
İyi huylu prostat büyümesi hangi şikayetlere sebep olur ?
Tıkanmaya bağlı şikayetler
-
İdrar kuvvetinin ve kalınlığının azalması
-
İdrarı başlatmakta güçlük
-
Kesik kesik ve sıkıntı idrar yapma
-
İdrarın sonunda damlama
-
İdrarı tam boşaltamama hissi
İdrar kesesinin uyarılmasına bağlı şikayetler
-
Sık idrar yapma (gündüz ve gece)
-
Ani idrar yapma isteği (boşaltılamayan idrar torbasının içinde kalan idrardan dolayı)
-
İdrar yapma hissi oluştuğunda idrar kaçırma
İyi huylu prostat büyümesi hastalarda acil bir duruma sebep olabilir mi ?
İyi huylu prostat büyümesi, idrar yolunu tam olarak tıkayıp ansızın idrar yapamamaya sebep olabilir. Bu durumdaki hastalara ivedilikle sonda takılması gereklidir.
İyi huylu prostat büyümesinin idrar yollarında oluşturduğu tesirler nelerdir ?
-
İdrar yolu iltihabı : Düzgün huylu prostat büyümesinin idrar yolunu tıkaması ve daima içeride idrar kalması sebebiyle, idrar kesesinde iltihap oluşabilir. Bu durumdaki bir hastada, idrarda şiddetli yanma ve yüksek ateş görülebilir. Uygun antibiyotiklerin kullanılması ve bol su içilmesiyle birlikte sorun çözülebilir lakin idrar yolunun üzerindeki bu uygun huylu prostat büyümesi tesirlerinin de kaldırılması gereklidir.
-
Mesane (idrar torbası) işlev bozuklukları : Düzgün huylu prostat büyümesinin idrar yolunu tıkamasına bağlı olarak tam boşalamayan mesane giderek genişler, zayıflar ve vakitle kasılma yeteneğini kaybeder. Mesanenin kasılma gücünü kaybetmesi içeride daima idrar kalmasına neden olur. Buradaki en kıymetli nokta, geç kalınmış hastalarda düzgün huylu prostat büyümesi sebebiyle prostat ameliyatı yapılsa dahi, mesanede oluşan bu kalıcı bozukluk nedeniyle, operasyon yarar sağlamayabilir.
-
Mesane (idrar torbası) taşları : Düzgün huylu prostat büyümesinin yaptığı tıkanıklık nedeniyle, idrarda oluşan iltihap yahut minerallerin çökmesiyle mesane taşları oluşabilir. Sıklıkla büyük mesane taşları olan hastaların birebir vakitte büyük bir prostat sorunu de vardır.
-
Böbrek bozuklukları : Güzel huylu prostat büyümesinin yaptığı baskı nedeniyle mesane içerisinde daima idrar kalması sonucu oluşan basınç artışı, vakitle böbreklerde genişleme ve işlev bozuklukları oluşturabilir. Nadiren de olsa birtakım hastalarda böbrek yetmezliği ortaya çıkabilir.
İyi huylu prostat büyümesi nasıl teşhis edilir ?
İyi huylu prostat büyümesi olduğu düşünülen hastalarda, idrar sıklığı , güç idrar yapma olup olmadığı ve gece boyunca toplam idrara çıkma sayısı kesinlikle sorgulanmalıdır.
Hastanın kullandığı ilaçlar, şeker hastalığı hikayesi, geçirilmiş travma yahut operasyonun olup olmadığı da kesinlikle sorgulanmalıdır.
İyi huylu prostat büyümesi kuşkusunda neden parmakla rektal muayene yapılıyor ?
Prostat büyüdüğü vakit çabucak ardında bulunan kalın bağırsak çıkış noktasına baskı yapar ve üroloji uzmanı, parmakla rektal muayene yaparak prostatın büyüklüğünü, kıvamını ve halini bu anatomik yakınlık sayesinde kıymetlendirebilir. Yeterli huylu prostat büyümesinde yalnızca prostatın elastik kıvamda olup olmadığı ve hacminin arttığı saptanabilir. Büsbütün düzgün yapıda hissedilen bir prostat, kandaki PSA düzeyi de olağansa, güzel huylu prostat büyümesi istikametinde hekimi yönlendirmiş olur. Prostatta sertlik, ele gelen kapsül düzensizliği ve nodül hissedilirse prostat kanserinden şüphelenilerek, PSA’nın hangi seviyede olduğuna bakılmaksızın hasta prostat biyopsisine yönlendirilir.
İyi huylu prostat büyümesi teşhisinde PSA testinin kıymeti nedir ?
Prostat bezi, meninin kıvamını oluşturması için Prostat Spesifik Antijen (PSA) denilen bir enzim üretmektedir. PSA’nın kan seviyelerinin yükselmesi; düzgün huylu prostat büyümesi yahut prostat enfeksiyonlarında görülebileceği üzere, klinik pratiğimizde büyük ehemmiyet arz eden prostat kanserinde de sıklıkla yükselmektedir. Yaşa mahsus PSA pahaları (örneğin 50 yaşından küçük olanlarda 2,5 ng/ml den az olmalı, 50-60 yaş aralığında 3.5 ng/ml den az olmalı) yüksek olduğunda ve parmakla rektal muayenede sertlik bulunduğunda kesinlikle prostat biyopsisi yapılmalıdır. Her PSA yüksekliği kanser varlığı manasına gelmeyeceği üzere, PSA’nın olağan olması halinde bile, hastalarda klinik kıymetsiz de olsa prostat kanseri olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle uygun huylu prostat büyümesinin teşhisinde doktora en fazla yardımcı olacak parametrelerden birisi de kan PSA seviyesidir.
İyi huylu prostat büyümesinde neden işeme testi (üroflowmetri) yapılıyor ?
Olağan bir erkekte azamî idrar akış suratı saniyede 15 ml, ortalama akış suratı ise 10 ml olmalıdır. Yeterli huylu prostat büyümesinde, prostat idrar yolunu tıkıyorsa bu bedellerde azalma görülecek ve idrar yapma müddeti uzayacaktır. Bu nedenle işeme testi, tabibi yönlendirecek en değerli parametrelerden biri olarak kabul edilmektedir.
İyi huylu prostat büyümesi ultrasonda aşikâr olur mu ?
Âlâ huylu prostat büyümesinde, karın yüzeyinden (abdominal) yahut rektal yoldan (transrektal) yapılan ultrason, prostatın büyüklüğü, iç yapısı ve idrar yollarında oluşturduğu değişiklikler açısından net bilgiler verecektir. İşeme sonrası mesanede kalan idrar ölçüsüne da yeniden ultrasonla bakılabilmektedir.
İyi huylu prostat büyümesinde ilaçla tedavi alternatifleri nelerdir ?
a) Alfa-blokörler: Mesane boynu ve prostatta yer alan düz kas yapılarını gevşeterek idrar kanalının genişlemesine neden olurlar. Günde 1 sefer ağız yoluyla alınır. Yan tesirler ortasında baş ağrısı, baş dönmesi, yorgunluk, halsizlik ve kan basıncında düşme görülebilir.
b)5-Alfa reduktaz inhibitörleri: Testosteronun etkin hali olan dihidrotestosteron’a (DHT) dönüşümünü engelleyerek tesir ederler. Bu yolla prostatın belli oranda küçülmesini sağladıkları ve PSA‘da %50 oranında düşme sağladıkları bildirilmektedir. Yan tesirleri ortasında libido kaybı, impotans (cinsel işlev kaybı), göğüslerde büyüme ve hassasiyet sayılabilir.
İyi huylu prostat büyümesi ne vakit ameliyat edilmelidir ?
İyi huylu prostat büyümesi nedeniyle önerilen ilaç tedavisinden yarar görmeyen, sık sık tam idrar yapamama sorunu yaşayan, mesane taşı olan, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu geçiren ve böbrek yetmezliğine sebep olan âlâ huylu prostat büyümesi olan hastalarda kesinlikle prostat ameliyatı gereklidir.
