Akıllı telefonların ve internete ulaşmayı sağlayan tüm araçların bu nesil için ne kadar önemli hale geldiğini biliyoruz. Tıpkı ehliyet almanın yarattığı özgürlük hissi gibi, bir akıllı telefon cihaz almak da çocuğa bağımsızlık hissi verir. Telefon, tablet, bilgisayar vb. adı her ne olursa olsun bu cihaz, hem var olan arkadaşlarla hem de muhtemel yabancılarla daha fazla bağlantı kurmanın yolu anlamına gelir.
Araba kullanmak kadar akıllı cihaza sahip olmanın da birçok faydası var elbette, ancak yanlış kullanımın sonuçları da hayli yüksek olabilir. Peki, çocuklarımıza bu güçlü cihazı/cihazları güvenli bir şekilde kullanmaları için nasıl rehberlik edebiliriz?
‘Sosyal Medya ve Akıllı Cihaz Kullanımı Araba Sürmeye Çok Benzer’
Şöyle bir benzetme yapalım. Çocuklarımızın araba kullanma zamanı geldiğinde, emniyet kemerlerinin önemi ve hız limitleri hakkında kısa bir konuşma yaptıktan sonra onlara hemen arabanın anahtarını vermeyiz değil mi? Bunun yerine, önce yola birlikte çıkarız. Ya da en yoğun saatlerde otoyolda pratik yaptırmayız. Önce daha sakin ve güvenli bir yol güzergahından başlarız. Sonra çocuklarımız hazır olduklarını bize gösterdikçe daha yoğun yollara geçeriz. Ebeveynler aynı şeyi, akıllı cihazlar ve sosyal medya kullanımı için yapmalıdırlar.
Çocukları akıllı cihazlarında güvende tutmak için 5 kritik nokta:
1. Ehliyet almadan önce öğrenci belgesi alın.
Bir çocuk, ancak ev halkından birine ait bir akıllı cihazı doğru şekilde kullandığını anne-babasına kanıtladıktan sonra kendine ait bir cihaza hazırdır diyebiliriz. Doğru şekilde kullanmaktan kastım, içerik ve süre. Bu kullanım ve hazırlık aşamasında, ebeveynler çocuklarının teknoloji kullanımlarını yakından takip etmeli ve sık sık kimlerle etkileşim kurdukları, ne tür içerikler izlediklerini gözlemlemelidirler. Eğer olumsuz bir gözlemleri varsa, neyin neden yanlış olduğu hakkında mutlaka konuşmalıdırlar.
2. Motoru çalıştırmadan önce, arabadan ve neler yapabileceğinden bahsedin.
Tıpkı sürücü eğitiminde olduğu gibi, çocuğunuza önce temel teknik bilgileri öğretmeniz gerekir. Birlikte cihazın gizlilik ve güvenlik ayarlarından konuşun. Birçok konuda sizden daha donanımlı şekilde cihazın ve internetin kullanımını biliyor olabilirler ancak, bir yetişkin gözüyle riskleri, gereken güvenlik önlemlerini çocuğunuzla mutlaka paylaşmalısınız. Olası olumsuz bir durumda nasıl davranmaları gerektiğini öğrendiğinden emin olmalısınız.
3. Yolculuğa başlamadan önce bir rota oluşturun.
Bir teknoloji sözleşmesi imzalayın. Sözleşme maddelerini bir aile toplantısında konuşun ve yazıya dökün. Böylece herkes kendi akıllı telefonunu, tabletini veya bilgisayarını kullanım şartlarını, kendinden ne beklendiğini, neden beklendiğini bilsin. Bir problem yaşandığında başvurulacak ortak bir karar listesi olsun. Çocuğunuzun izlediği videoları, takip ettiği video içerik kanallarını, önemsediği fenomenleri, oynadığı oyunları bilirseniz sözleşmeye daha somut maddeler yazabilirsiniz. Çocuğunuzu olumsuz etkileyen ya da etkileyebilecek olan her türlü içerik için net kararlar almalısınız.
4. Gaza basmadan önce fren yapmayı bilin.
Cihazlarımızı ne zaman kapatacağımızı bilmek, onları ne zaman kullanacağımızı bilmek kadar önemlidir.Bir kullanım düzeni kurmalısınız. Cihazı ne zaman ve ne kadar kullanacağını, ne zaman elinden bırakması gerektiğini bilmesini sağlayın. Örneğin; yemek sırasında, ödev yaparken, aile buluşmaları sırasında kullanılmamalı gibi. Ya da günlük 1 saat süre sınırı belirlemek ve süre aşıldığında şarj cihazını bir süreliğine ortadan kaldırmak gibi. Siz ebeveyn olarak belirlediğiniz kurallara sadık kalırsanız, çocuğunuz için kuralların alışkanlığa dönüşmesi de kolaylaşacaktır.
5. Otobana çıkmadan önce, yoldaki tehlike potansiyelini anlatın.
Trafikte öfkeli sürücülerin ya da hatalı davranımların yarattığı tehlikeler gibi, internette de karşılaşılabilecek tehlikeler mevcut. Çocukların, sınırsız internet dünyasında karşılaşabileceği kaçınılmaz risklerle nasıl başa çıkacaklarını öğrenmeleri gerekir. Örneğin; bir arkadaş grubu sohbetinde biri hakkında kötü bir şey söylediğinde nasıl tepki verecek? Birisi ondan uygunsuz bir fotoğraf istediğinde ne diyecek? Zorbalıkla karşılaşırsa bunu nasıl durduracak? Bunlar ve daha fazlası çocuğunuzun internet kullanımı sırasında yaşayabileceği gerçek senaryolardır. Bu nedenle çocuğunuzu, yolculuğu sırasındaki olası tehlikelerle nasıl başa çıkacağı konusunda önceden bilinçlendirmelisiniz. Yaşanmış örnek olaylar üzerinden sohbet edebilirsiniz. Riskli durumlarda sizinle açık bir iletişimde olmasının onun için en güvenli seçenek olacağını söyleyebilirsiniz.
Özetle; ister araba sürüyor olun, ister sosyal medyada geziniyor olun; daha fazla özgürlük, daha fazla sorumluluk anlamına gelir. Çocuğunuza kemerini bağlamayı mutlaka öğretmelisiniz. Bu güvenlik kemeri trafikte olduğu kadar, internet kullanımı sırasında da onun güvende kalmasına yardımcı olacaktır. Ve sadece sosyal medya ve internet kullanımı için değil, yaşam yolculuğunda karşılaştıkları herhangi bir engel, herhangi olumsuz bir durum hakkında herkesten önce siz anne-babasıyla konuşabileceğini, yaşanan her ne ise her zaman açık ve şeffaf şekilde size anlatabileceğini bilmesini mutlaka sağlamalısınız.
Dilara Sayar
Uzman Klinik Psikolog&Aile Danışmanı
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
