Mesane iç yüzü düzgün bir mukoza (iç yüzünü döşeyen özel doku) ile kaplı, ince bir adale katmanından oluşan balon üzere içi boş bir organdır. Karnın alt kısmında pubik kemiğin çabucak ardında yer alır.
Mesanenin işlevi idrar depolamaktır. Böbrekler kandaki atılması gereken hususları ve suyu atmak üzere olağanda günde 1,5-2 lt ye yakın idrar oluştururlar. Oluşan idrar böbreklerden mesaneye üreter denilen iki dar tüp ile taşınırlar. Mesane doldukça gerilir ve olağanda yaklaşık 400cc idrar depolar. Bu hacmin yarısına yaklaşılınca idrar yaparak mesaneyi boşaltma isteği duyulmaya başlanır. Kapasitesinin çok üstünde idrarı gerilerek depolama yeteneği vardır fakat bu durum ağrı oluşturur.
İdrar yapma olayı, sfinkter denen ve mesane tabanında dairesel yerleşen adale tarafından denetim edilir ki bu sfirikter olağanda idrar akımını durduran, idrar kaçmasını engelleyen bir yapıdır. Sfinkter, balonun ucundaki bir bağ üzere genelde kapalıdır, böylelikle idrar kaçırma engellenir. Sfinkteri gevşettiğimizde mesane çıkımı açılır ve tıpkı vakitte mesane duvarındaki adale kasılır ve idrarı dışarı iter. İdrarın tümü boşaldığında, sfinkter yine kapanır ve mesane duvarındaki kas kasılması biter ve gevşer.
Mesanedeki idrar beden dışına üretra denilen küçük bir tüple atılır. (üretra erkekte penis içinde seyreder penis ucundan açılır, bayanda daha kısadır ve vajenin çabucak üstüne açılır.)
Mesanede ne üzere meselelerle karşılaşabiliriz?
1-Üriner Enfeksiyonlar
Sağlıklı bir mesanenin içi sterildir ve bakteri barındırmaz. Fakat deride bağırsaklarda, anüs ve vajen bölgesinde bakteriler mevcuttur. Bu bakteriler bazen buralardan üriner sisteme geçerek, üretrada üste gerçek ilerleyip mesaneye ulaşabilirler. Olağanda mesane kendini bu bakterilerden koruyabilir ve onları idrarla yıkayarak atabilir.
Lakin bu bakteriler mesanede kalır ve burada çoğalırsa enfeksiyona sebep olur enfeksiyon ise mesane dokusunda inflamasyon denen kızarıklık, şişme ve ağrıya sebep olur. Bu tip enfeksiyonla seyreden mesane inflamasyonlarına SİSTİT denir ve bayanlarda erkeklerden çok daha sık gürülür. Bu tip enfeksiyolarda mesane daha dolmadan dolu üzere hisseder ve sık idrar yapma isteği ile birlikte çok sık idrara çıkma lakin az az yapma, bazen tuvalete yetişememe, kaçırma durumları görülür. Ekseriyetle ateş titreme olmaz, halsizlik olabilir. Ateş ve titremelerin olması enfeksiyonun böbreklere ulaştığını düşündürür ve acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur (AKUT PYELONEFRİT). Bu türlü böbrek enfeksiyonlarında alt kaburgaların altında şiddetli yan-arka ağrısı, yüksek ateş ve titreme ile birlikte kuvvetli bir hastalık hali, halsizlik mevcutur. Bu tip bir böbrek enfeksiyonu böbreği tahrip edebilir ve enfeksiyon kana yayılarak hayatı tehdit edebilir.
Yalnızca bir tabip sizde üriner enfeksiyon olup olmadığına ve varsa hangi tip olduğuna karar verebilir.
Tabip bu kanıya bulgu ve şikayetleri inceleyerek ve idrar analizi ile varır. Üriner enfeksiyonlar antibiyotik denilen ve bakterileri öldüren yahut çoğalmalarını durduran ilaçlarla kolay kolay tedavi edilirler. Kendinde üriner enfeksiyon olduğunu düşünenelerin hızla bir doktora (tercihan üroloji uzmanı) gitmeleri gerekir.
Erkekte ve çocuklarda üriner sistem enfeksiyonları olağandışı bir üriner sistem yahut öteki sıhhat sorunlarının bulgusu olabilir. Bu nedenle bir çocuk yahut erkekte bu türlü bir üriner enfeksiyon görülürse ve hele tekrar edici nitelikteyse, bu bireyler kesinlikle ek testler ve radyolojik incelemeler için bir üroloji uzmanına görünmelidirler. Üriner sistem enfeksiyonlarında da idrarda kan görülmekle bir arada, idrarda kan görülmesi durumunda kesinlikle bir üroloji uzmanına gidilmelidir,zira idrarda kan degişik üriner sistem sorunları nedeniyle olabilir (üriner sistem taşları ve tümörler gibi)
2-Intersitisiyel Sistit (I.S)
Mesane bölgesinde ağrılı bir durum olup, sistit gibisi bulgularla ortaya çıkar. Lakin burada rastgele bir bakterinin rolü yoktur. Gerçekte I.S’nin sebebi bilinmemektedir. I.S. bayanlarda erkeklerden 10 misli daha fazladır. İntersitisiyel sistitli bir çok bireye fizikî bir sorunları olmadığı ve sorunun başlarının içinde (psikolojik) olduğu söylenmektedir.
I.S de Ürologların Tanımlayabileceği Esas Bulgular
§ Mesane ve üretra, yahut pelvik alanda ağrı ve basınç hissi, bilhassa mesane dolduğunda artan boşalınca rahatlayan.
§ Apansız sıkışma; kişi çabucak o anda tuvalete yetişmezse patlayacakmış üzere hisseder fakat tuvalete girdiginde mesanede çok az idrar olduğu görülür.
§ Sık sık idrara gitme : Her vakit en yakın tuvaleti bilmek isterler. Kimileri seyahat yapmak istemezler ve hasta çok sık idrara gitme gereksinimi hissetmelerinden ötürü lokal marketlere alışverişe gitmekten bile çekinirler. Semtomlarının en makus anlarında her 30 dk.da yahut daha sıklıkla gece ,gündüz idrar yapmak zorundadırlar.
I.S. ‘in başlangıcında mesaneyi kaplayan mukoza ve duvarı inflamasyona bağlı olarak irritedir, önemli inflamasyon ağrıya yol açar. İnflamasyon ilerledikçe mesane duvarının olağan yapısının yerini nedbe dokusu alır ve mesane giderek ufalır.
I.S.’te Nasıl Teşhis Konur?
Bu tanıyı koyacak kişi bir üroloji uzmanıdır. Bu tip şikayetleri olan şahısta enfeksiyon ve öteki olağandışı durumlar mevcut değilse üroloji uzmanı sistoskop denilen özel bir teleskopla mesane içini görmek isteyecektir. Bu sürecin genel anestezi altında yapılması en ülküsüdür.
Bu süreçte mesane içini döşeyen mukozadaki ufak kanama odaklarını görmek için mesane doldurularak gereğince gerilmelidir. Anestezi altında yapılmadığında bu kanama alanları görülmeyebilir, zira anestezi olmadan hasta bu kanamaları oluşturacak gerilmeye dayanamayabilir.
I.S. Tedavi Edilebilir mi?
Evet I.S. tedavi edilebilir lakin iyileştirilemez. Ağızdan alınan yahut mesane içine verilen birtakım ilaçlarla tedavi imkanı vardır.
3-Aşırıaktif (Hiperaktif) Mesane
Overaktif (hiperaktif) mesane istem dışı kasılmaları olan mesane olup bu şahıslarda idrar kaçırma ve hemen tuvalete gitme durumları ortaya çıkar. (İdrar kaçırma yalnızca bebeklerde olağandır: yaşlanmanın olağan bir sonucu değildir. İdrar kaçırma sorununuz varsa yardım istemekten utanıyor olabilirsiniz. Utanmayın zira pek çoğununun bir tahlili vardır.)
İdrar kaçırmanın sebepleri nelerdir?
İdrar kaçırma ya hiperaktif bir mesane yahut zayıf sfinkter adalesi (idrar tutmayı sağlayan adale düzeneğinin zayıflığı) nedeniyledir.
1-Urge Tipi (Aniden Sıkışarak) İdrar Kaçırma
Hiperaktif mesane isteğiniz dışında kasıldığı vakit oluşur. Bir anda şiddetli idrar yapma isteği ortaya çıkar ve kişi tuvalete yetişemeyebilir. Bazende hiç ikaz olmadan idrar kaçağı oluşur. Mesane enfeksiyonları ve mesaneyi denetim eden sonlarla ilgili hastalıklarda (nörojen mesane) hiperaktif mesane oluşarak mesane çok kolay uyarılabilir hale gelebilir.
2-Stress İnkontiansı (Stres Tipi Kaçırma)
Zayıf sfinkter (idrarı tutan adelenin zayıflığı) yahut olağandışı üretra nedeniyle olabilir. Bu durumda karın içi basıncı artan hallerde, örneğin öksürme,hapşırma ve bazen yürüme, idrar kaçağı oluşur. Bayanlarda orta yaş üstünde, bilhassa doğum sayısı fazla olanlarda daha sık görülür.
3-Dolup Taşma İnkontinansı
Olağan boşalamayan hissiyatı azalmış ve çok dolan mesanelerde kapasiteyi aşan idrarın taşması halinde kaçırma oluşur. Mesanenin zayıf olduğu yahut mesanenin olağan boşalımını engelleyen durumlarda ortaya çıkar. Büyümüş bir prostat bu halde bir engelleme yapabilir ve bunun ileri devrelerinde mesane duvarı zayıflar ve bu tip kaçırma oluşur. Bunedenle erkeklerde daha sıktır.
Mesane zayıflığı ise şeker hastalarında, kronik alkoliklerde yahut mesane denetimini sağlayan sonların işlevini bozan nörolojik hastalıklarda ortaya çıkan bir durum olup hem bayan hem erkeklerde görülebilir.
İdrar kaçıran hastalara yardımcı olunabilir mi?
Evet, bu hastaların bir üroloji uzmanına yönlendirilmesi gerekir. Tedavide ilaçlar, özel antrenmanlar, mesane eğitimi ve son deva olarak cerrahi seçenekler kelam hususudur.
Mesane Kanseri
Kanser sözü herkesi korkutan bir sözdür. Fakat bilhassa mesane kanseri bu kadar korkutucu olmamalıdır zira erken teşhis ve tedavide ekseriyetle tam olarak güzelleşme kelam bahsidir. Çoklukla 50-70 yaş ortasında sıktır ve erkeklerde bayanlardan 3 misli daha fazladır.
Mesane Kanserine Neler sebep olur?
Birçok mesane kanserinin asıl sebebi bilinmemekle bir arada; Sigara içenler ve kimi ender kimyasal hususlara maruz kalanlar daha yüksek risk altındadır.
Mesane kanseri mesane duvarını örten mukozada ufak bir tümöral büyüme formunda başlar. Bu devrede tümör yüzeyseldir ve mesane tümörlerinin % 75-85 i birinci teşhis anında bu türlü yüzeyel tümörlerdir. Bu evrede tedavi ekseriyetle daha kolaydır. Fakat kanserin mukozayı aşıp mesane adalesi içine girmesine yahut duvar dışına taşmasına müsaade edilirse (mesane duvar tutulumu ) tedavi daha güçleşir fakat bu evredede tedavi ve tam güzelleşme mümkün olabilir.
Mesane Kanserinin Bulguları Nelerdir?
İdrarda kan olması en sık bulgusudur. Şayet idrarınızda kan görürseniz, bu kan birkaç günde büsbütün kaybolsa dahi kesinlikle bir üroloji uzmanına görünmelisiniz. Bu durumda idrar tahlili, üriner sistemi ortaya koyacak radyolojik tetkikler ve sistoskopi (mesane içinin endoskopik olarak incelenmesi ve gerekirse kesim alınması) ile tanıya varılır.
Mesane Kanserinde Tam Tedavi Mümkün müdür?
Evet. Birinci süreç anestezi altında üretra (mesaneyi dışarıya bağlayan tubuler yapı) yoluyla özel bir alet kullanılarak tümörün alınmasıdır (Endoskopik olarak = kapalı ameliyat) Tümör alındıktan sonra patoloji uzmanı tarafından özel boyamalardan sonra mikroskopla incelenerek kesin teşhis konur, bu inceleme tümörün derecesi ve evresi (yüzeysel mi yoksa adale tutulumu var mı) hakkında bedelli bilgiler verir. Patoloji uzmanınca verilecek bu bilgiler ışığında ek bir tedaviye gerek olup olmadığına karar verilir. Şayet yüzeyel bir tümörse ek tedavi yapmadan takip edilir ve muhakkak ortalarla yapılacak sistoskopik incelemelerle tümörün tekrar oluşup oluşmadığı denetim edilir. Yüzeyel tümörlerde bilhassa birinci iki yıl içinde (çoğu birinci yılda) nüksetme talihi epey fazladır. Derecesi yüksek kimi yüzeyel tümörlerde mesane içine kateterle ilaç verilerek yapılacak bir tedavi nüks bahtını % 50-70 azaltabilir. Adale tutulumu olan tümörlerde ise mesanenin tümüyle çıkarılması formunda daha agresif bir tedavi öncelikle önerilir. Alternatif olarak radyoterapi daha az önerilen metottur.
Mesanenizin Sağlıklı Kalmasına Yardımcı Olmak İçin Hangi Adımları Atmalısınız?
Mesanenizin sağlıklı kalması ve mesane kanseri riskini azaltmak için:
§ İdrar analizi de içeren yıllık checkup
§ Bir sorunun birinci işaretinde, bilhassa idrarda kan olması durumunda lakin yalnızca idrar yaparken ağrı yahut sık ve ansızın sıkışarak idrara çıkma durumlarında da bir üroloji uzmanına danışmalısınız.
§ Sigara içmeyiniz, sigara içenler içmeyenlerden en az 2 misli daha fazla mesane kanseri olma riski taşırlar.
§ Besbelli idrar yapma gereksinimi ortaya çıktığında mesanenizi boşaltmadan uzun mühlet beklemeyiniz.
§ Tez etmeyiniz, idrar yaparken mesanenizin tam boşalması için gerekli vakti ayırınız.
§ Bedeninizin susama sinyallerine her gün kâfi su yahut öteki sıvılar alarak yanıt veriniz ( en az 4-6 bardak )
§ Potansiyel olarak ziyanlı kimyasal unsurlara maruz kalmaktan sakınınız