CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR
Gonokokal Üretrit (Bel Soğukluğu)
Gonokokal üretritin etkeni, gram-negatif bir diplokok olan Neisseria gonorrhoeae’dir. İnkübasyon (kuluçka müddeti ) ekseriyetle 3-10 gün ortasında değişmesine rağmen, semptomların (belirtilerin) gelişmesi için gereken mühlet 12 saat üzere kısa yahut 3 ay üzere uzun olabilir. Gonokokal üretritlerin en sık görülme nedeni cinsel ilgidir. Bir erkek için enfekte partner ile tek bir bağ sonucu bulaşma riski yaklaşık %20, buna rağmen enfekte erkekten dişiye bulaşma mümkünlüğü %80’dir. Taşıyıcı yahut hasta partner ile cinsel ilgi sayısı arttıkça risk de artar.
Semptom ve Bulgular:
İdrar yaparken yanma
Üretral akıntı (Akıntı genelde iltihaplı, sarı-kahverengi görünümde ve çok boldur)
Komplikasyonlar:
Periüretritis, periüretral apse
Üretral darlık
Prostatit, prostat apsesi, epididimit, proktit, ve artrit görülebilir
Tedavi ve Korunma:
Gonore, nizamlı olarak kondom (prezervatif) ve bağı sonrası antibiyotik kullanımı, vajen içi antiseptik yahut antibiyotik uygulaması ile önlenebilir. Ceftriaxone, Spectinomycin Ciprofloxacin ,Norfloxacin, Cefuroxime aksetil, Ceftizoksime ve Amoxicillin tedavide kullanılabilir. Tedavi sonrasında hastaların takibi değerlidir. Tedavinin 3.-7. gününde hala üretrit sürüyorsa direnç gelişimi, postgonokoksik üretrit yahut re-enfeksiyon düşünülmelidir.
Nongonokokal Üretrit(NGU)
Üretrit varlığı halinde kültür yahut gram boyama ile N. gonorrhoeae gösterilemediğinde, nongonokokal üretrit tanısı konulur. En değerli ve tehlikeli casus Chlamydia trachomatis’tir. NGU li erkeklerin %25-60 ında ve gonoreli erkeklerin %4-35 inde üretrada gösterilebilir. Klamidyal enfeksiyonların %50 sinde rastgele bir bulgu yoktur fakat taşıyıcıdırlar. Hastaların %20-50 sinde Ureaplasma urealyticum NGU etkenidir. En sık, 20-24 yaşlarında görülür. Akut üretritlerin %50-75 i nongonokokaldır. İnkubasyon dönemi 7-35 gündür.
Belirtiler:
Üretral akıntı, (akıntı çoklukla az ölçüde, ince ve mukoid özelliktedir)
Disüri (idrar yaparken yanma ) ve üretral (idrar yolunda) kaşıntı ve batma hissidir.
Tedavi ve Korunma:
Tetracycline , doxycycline yahut erythromycin kullanılabilir. NGUten korunma, gonoredeki üzere prezervatif ve vaginal spermisit kullanımı ile sonludur. Hastanın seksüel partnerlerinin birlikte tedavisi çok kıymetlidir.
Sifiliz (Frengi)
Sifiliz (frengi), Treponema pallidum isimli spiroket tarafından oluşturulur. T. pallidum cilt ve mukoza yoluyla bedene girer ve cinsel bağdan 2-4 hafta sonra peniste ağrısız şankr (zımbayla delinmiş görünümlü bir yara) gelişir. Bastırmakla ağrı saptanmaz. Tedavi verilmezse lezyon tabiatıyla yavaşça düzgünleşir. Hastalık 2 nci safhaya geçer. İnguinal bölgede tek ya da iki taraflı, birbirinden başka, ağrısız lenfadenopatiler (lenf bezi şişmesi) bulunabilir.
Laboratuar Bulguları:
Şankrın tabanı kazınarak alınan gerece karanlık alan incelemesi yapılarak spiroketlerin görülmesiyle yahut fluoresan antikor teknikleri ile teşhis konur. Karanlık alan incelemesi yapılamıyorsa serolojik test kullanılmalıdır. Serolojik testler, şankrın ortaya çıkışından 1-3 hafta sonra bile negatif olabilir.
Komplikasyonlar:
Ürolojik komplikasyonlar enderdir ve hastalığın 3 üncü safhasında görülür. Bunlar ortasında testis gomları ve nörosifilizde görülen nörojenik mesane sayılabilir.
Tedavi:
Erken sifilizli hastalara penisilin G verilir. Penisilin allerjisi olanlara doxycycline yahut tetracyclin verilebilir.
Trikomonas
Hastalığa Trichomonas Vaginalis neden olur. Görülme sıklığı %2 dir. Bayan ve erkeklerde en sık 15-40 yaşlarında görülür. Cinsel bağla bulaşır ve enfekte bayanların erkek partnerlerinde %60 oranında, enfekte erkeklerin bayan partnerlerinde ise % 67-100 oranında bulunmuştur. Erkeklerde birçok vakit bulgusuz seyreder.
Tedavi ve Korunma:
Tedavi muvaffakiyetle sonuçlanana kadar prezervatif kullanılması gerekir. Hastaya ve partnerine metronidazole verilir. Tedaviye çabucak cevap alınır. Partnerlerin ciddiyetle tedavisi çok değerlidir.
Şankroid (Ulcus Molle)
Haemophilus ducreyi tarafından oluşturulur. Cinsel münasebetten birkaç gün sonra görülen papül, şankroidin birinci belirtisidir. Sonra, tek yahut birden fazla, kirli görünüşlü, ağrılı şankroid ülserler ortaya çıkar. Ekseriyetle iltihaplı akıntı yaparlar. Hastalarda ateş, baş ağrısı ve halsizlik vardır. Tedavi edilmeyen ülserler yavaşça büyür, patlar ve başkalarıyla birleşirler. Ağrılı kasık enflamasyonu, lenfatik obstrüksiyona neden olur ve genital lenfödem, ileri evrede ise elefantiyazis gelişir. Hastaların %50 ‘sinde, ülserden alınan örneğin gram boyama ile incelenmesinde gram-negatif kokobasiller görülür. Biyopsi her vakit teşhis koydurucudur.
Tedavi:
Azithromycin 1 g. tek doz, erythromycin 500 mg. 4×1 7 gün, ceftriaxone 250 mg. tek doz kullanılabilir. Teşhis sırasında ve 3 ay sonra HIV testi yapılması uygun olur. Uygun tedavi ile prognoz çok düzgündür.
Lenfogranuloma Venereum
Chlamidya Trachomatis etkendir. Genital lezyon, lenfadenit ve rektal darlıklar görülebilir. Cinsel temastan 5-21 gün sonra bir papül yahut püstül belirir. Genital lezyon küçüktür ve ekseriyetle gözden kaçar. Kültürde C. trachomatis üremesi teşhis koydurur.
Komplikasyonlar:
İnguinal (kasık) lenf nodlarının rüptürü ile akıntılı sinüsler oluşur. Kronik inguinal enflamasyon lenfatik obstrüksiyon ve elefantiyazise neden olabilir. Rektal darlık, geç bir komplikasyondur.
Tedavi:
Doxycycline 100 mg. 2×1, 3 hafta mühletle kullanılır.
Granuloma Inguınale
Etkeni Calymmatobacterium granulomatis (Donovan basili) ve inkubasyon dönemi 2-3 aydır.
Klinik Bulgular:
Papül birinci belirtidir. Bundan, etraf ciltten kabarık, tabanı eritemli ve hemorajik sekresyon içeren, sert, endüre, ağrısız bir ülser oluşur. Boyanmış smirde Donovan cisimlerinin görülmesi teşhis koydurucudur.
Tedavi:
Tetracycline 500 mg. 4×1 yahut trimethoprim-sulfamethoxazole (160/800 mg. tablet) 2×1 lezyonlar iyileşene kadar uygulanır.