Bahar alerjisinin nedeni polenlerdir. Baharın gelmesi ile birlikte tabiat uyanır ve bitki örtüsü zenginleşir. Bu periyotta çayır otları, bir çok yabani ot, selvi ve zeytin üzere birçok ağaç gözle görülmesi gözle görülmesi mümkün olmayan polenlerini atmosfere salar. Bu polenler havada hür bir biçimde dolaşır ve rüzgarlar ile çok uzak uzaklıklara taşınabilirler. Bahar alerjisi olan bireyler bu aylarda konuttan dışarı çıktıklarında, mesken yahut iş yerindeyken pencerelerini açtığında havada serbestçe dolaşan polenler ile karşılaşır. Bu müsabakanın sonucunda polenler nefes yoluyla hava yollarımıza , gözümüze giderek hapşırık, burun akıntısı, burun kaşıntısı, burun tıkanıklığı, kulak ve damakta kaşıntı, her iki beğenilen sulanma, kaşıntı, kızarıklık üzere belirtilere yol açar. Ortaya çıkan bu belirtiler bahar alerjisi, polen alerjisi, saman nezlesi, alerjik nezle olarak isimlendirilir. İsminden da anlaşılacağı üzere hasta nezle olduğunu düşünür. Hastalar yakınmalarını “benim nezle /gribim hiç geçmiyor, yazın bile nezle oluyorum, bütün gün hapşırıyorum, elimde burun akıntımı silmek için bütün gün tuvalet kağıdı ile dolaşıyorum” formunda tabir eder. Alerjik nezle birçok sefer sıhhat çalışanları ve hastalar tarafından enfeksiyona bağlı nezle ile karıştırılır. Bu nedenle gereksiz antibiyotik kullanımına ve teşhiste gecikmelere yol açar. Bahtsız bir biçimde birçok nezle grip ilacı antihistamin ve dekonjestan denen alerji ilaçları içerdiği için bu ilaçlar alerjik nezle belirtilerini azaltacağı için teşhis karmaşası daha da artar. Unutmayınız ki alerjik nezlede etken mikroorganizma olmadığı için ateş görülmez.
Polen alerjisi ilkbahar ve yaz periyodunda olur ve polen dönemi bitince bütün hastalık belirtileri büsbütün düzelir, fakat her yıl emsal mevsimlerde hastalık belirtileri yine başlar ve ekseriyetle her geçen yıl alerjik nezle şiddeti artabilir ve/veya mühleti uzayabilir. Hastaların üçte birinde alerjik astım gelişebilir. Alerjik astım belirtileri ise öksürük, göğüste hırıltılı teneffüs, nefes darlığı, göğüste baskı ve beyaz renkli balgam çıkarmadır. Hastalar göğüsteki hırıltı sesini “sanki göğsümde kedi mırıldıyor” biçiminde tabir eder. Bu yakınmalar akşam ve geceleri, sabahın erken saatlerinde artar. Sigara dumanı , deodorant, parfüm, idman , üst teneffüs yolu enfeksiyonları, gülme ile tetiklenebilir.
Polen alerjisinin tanısı deri testi (deri prick testi) ile konur. Tedavide hastalar polenler hakkında bildilendirilir ve korunma usulleri anlatılır. Alerjisi olanlar ilkbahar ve yaz aylarında kapı ve pencereleri kapalı tutmalıdır. Sabahın erken saatleri ve ikindi vakti polenlerin yoğun olduğu saatlerdir. Yeniden bu mevsimlerde piknik yapmak, açık havada spor yapmak, araçla seyahat ederken aracın camını açmak ağır ölçüde polen maruziyetine neden olacaktır. Polen alerjisi olanlar, konuta geölince saçlarını yıkamadan yatmamalı ve günlük giysilerini değiştirip, giysilerini çamaşır sepetine atmalıdır. Tüm bu önlemlere rağmen polenler tabiatın bir modülü olması nedeniyle polenlerden büsbütün korunmak mümkün olmadığı için hastanın şikayetleri azalsa da olmaya devam eder. İlaçlar çok tesirli olmakla birlikte kullanıldığı sürece işe fayda, ilaçlar bırakıldığında tüm belirtiler geri gelir. Bu nedenle polen mevsimi bitene kadar hastaların ilaçlara orta vermeden kullanmaları önerilir. İlaçlar hastalığı yok edemediği için ya da alerjinin vakitle ilerlemesini ya da astıma dönüşmesini engelleyemediği için elverişli hastalara aşı tedavisi başlanabilir. Aşı tedavisi polen alerjisi ve alerjik astımın şiddetini azaltabilir ya da düzeltebilir ve yeni alerjilerin gelişmesini engelleyebilir. Aşılarda neye alerjiniz var ise o alerjen yer alır. Alerjiniz olan alerjen cilt altına ya da lisan altına muhakkak ve sistemli aralıklarla ve küçük küçük artan dozlarda verilirse o alerjenle doğal yollarla karşılaştığınızda ya daha az reaksiyon verir ya da hiç reaksiyon vermezsiniz. Günümüzde cilt altı ve lisan altı olmak üzere iki cins aşı vardır. Cilt altı aşılar birinci 2-4 ay haftada bir gün, daha sonra 4 haftada bir koldan insülin enjektörü ile uygulanır. Lisan altı aşılar ise dil altına her gün konur. Her iki aşı formülünde tedavi mühleti 3-5 yıldır. Aşıların tesiri geç başlar, tesirin başlaması haftalar ve aylar sürebilir. Aşılar kesildikten sonra aşıların koruyuculuğu uzun yıllar devam eder. Tedavi mühleti uzadıkça, aşıların kesildikten sonraki koruyuculuk mühleti o kadar uzar. Her iki aşılama yolu tesirli olmakla birlikte daha eski bir aşı metodu olan cilt altı aşılar daha tesirlidir. Bu nedenle enjeksiyon korkusu olmayan çocuk ve yetişkinlerde cilt altı aşı tedavisi daha elverişlidir. İğne korkusu olan şahıslarda lisan altı aşı tedavisi öncelikli tercih edilebilir. Aşı tedavisinde tedaviden alınacak karşılıklar şahsa ve alerjisi olan alerjen sayısına nazaran değişir. Aşı tedavisi Dünya Sıhhat Örgütü’nün onayladığı birçok Avrupa ülkesi ve Amerika’da uygulanan eski bir tedavi metodudur. Aşılar kortizon içermez ve gebe kalan hastalarda aşı tedavisi kesilmeden devam edilir. Aşıların alerjik tepki dışında hiçbir yan tesiri yoktur. Alerjik tepki gözlenirse aşı dozu değiştirilerek bu tesir ortadan kaldırılabilir. Şayet alerjik tepki düzeltilemez ise tedavi sonlandırılır.
Özetle başarılı bir tedavi için alerjinizi öğrenmeli, elinizden geldiğince polenlerden kaçınmalı, ilaç tedavisi beraberinde uygun bulunursanız aşı tedavisi yaptırmalısınız . Aşılardan fayda gören hastalarda ilaç sayısı ve/veya dozları azaltılabilir ya da kesilebilir. Bahar alerjiniz olduğunu düşünüyorsanız hastalığınızı küçümsemeyiniz ve kesinlikle alerji uzmanına müracaatınız. Zira hastalık belirtileri başlangıçta hafif olabilir, kronik seyirlidir vakitle ilerleyebilir ve alerjik astıma dönüşebilir.
Sağlıklı günler dilerim…
