Gece altını ıslatma dünya çapında milyonlarca çocuğun yaşadığı bir sıhhat sıkıntısıdır. Şayet 5-6 yaşını bitirmiş bir çocuk gece uykusunda idrar kaçırıyorsa buna gece altını ıslatma (enürezis nokturna) denir. Bu yaştan evvel çocukların gece altını ıslatması olağan dışı bir durum olarak kabul edilmez.
Çocukların gündüz idrarı tutması ekseriyetle 4 yaşına kadar gerçekleşir, lakin gece idrarını tutması tipik olarak daha uzun sürer ve 5-6 yaşına gelene kadar idrar tutması pek beklenmez. 4 yaşında, yaklaşık her 3 çocuktan 1’i yatağını ıslatır, lakin bu, 6 yaşında yaklaşık 10’da 1’e düşer. Bunun sebebi çocuklarda sinirsel (nörolojik) olgunluğun bu yaşta tamamlanmasıdır. Beş yaşındaki çocukların yaklaşık %15’inde gece altını ıslatma mevcuttur. Her yıl yaklaşık %15 azalarak 15 yaşında yaklaşık %1’e düşer.
Genelde gece altını ıslatma çocuğun büyümesinin ve gelişmesinin bir kesimi kabul edilmektedir. Bu yüzden çocukların 6 yaşından evvel altını ıslatması telaş kaynağı değildir, bu yaşlarda çocuk hala mesane denetimini geliştirme devrindedir.
Ne vakit doktora görünmeli?
-
Çocuk 6 yaşından sonra hala yatağını ıslatıyorsa
-
Çocuk gece kuruduktan aylar yahut yıllar sonra yatağını ıslatmaya başlarsa
-
Yatak ıslatmaya ile birlikte idrarda yanma, ağrı, kanama(pembe yahut kırmızı idrar) olağandışı susama, kabızlık yahut uykuda horlama eşlik ediyorsa.
-
İdrarla birlikte dışkı da kaçırıyorsa
-
Gece ıslatması ile birlikte gündüz kaçırması da oluyorsa
Bu bilgiler ışığında gece altını ıslatan çocuklar şu formda gruplandırılabilir:
-
Sadece gece ıslatması olan çocuklar: Eşlik eden öbür durumlar yok yalnızca gece idrar kaçırıyorsa buna saf-enürezis nokturna denir.
-
Kompleks gece ıslatması olan çocuklar: Gece ıslatmasına eşlik eden; gündüz idrar kaçırması, ansızın sıkışarak tuvalete gitmesi/tuvalete yetişemeden idrarını kaçırması, kesik kesik işemesi, işerken ıkınması, dışkı kaçırması ve devamlı kabızlık üzere birtakım şikayetleri var ise buna tek başına olmayan-kompleks gece ıslatması(enürezis nokturna) denir.
Altını ıslatan çocukların gruplandırması şöylede yapılabilir:
-
Birincil altını ıslatma(primer enürezis nokturna): Primer enürezis, çocuk gece idrar denetimini hiçbir vakit kazanamamış olmasını söz eder,
-
İkincil altını ıslatma (Sekonder enürezis nokturna): Sekonder enürezis ise, çocuğun 5 yaşını bitirdikten sonra en az 6 aylık bir kuru devri olduğunu, yani çocuk kuruduktan aylar ve yıllar sonra tekrar idrar kaçırmasını söz etmektedir. Bu tip hastalarda ruhsal faktörlerin ön planda olabileceği bilindiğinden bu ayırımın da dikkatli bir formda yapılması gereklidir.
Gece Altını Islatma Nedenleri Nelerdir?
Yatak ıslatmanın kesin nedeni bilinmemektedir, fakat çeşitli nedenlerin gece ıslatmasında rol oynadığı bilinmektedir. Bu faktörler şunlar olabilir: Birinci üçü gece ıslatmanın temel faktörü sayılmaktadır.
-
Küçük kapasiteli ve çok faal mesane: Çocuğun mesanesi gece üretilen idrarı tutacak ve depolayacak kadar kapasitesi gelişmemiş ve/veya mesanede uygun olmayan kasılmalar olabilir. İdrar kaçıran çocuklarda uykudaki işlevsel mesane kapasitesinde bir azalma yahut mesanenin gece çok aktivitesi altını ıslatan çocuklarda altta yatan temel faktörlerden biridir.
-
Mesanenin dolduğunu hissetmemek: Mesaneyi denetim eden hudutların tam olgunlaşmamış yahut olgunlaşması yavaşsa, dolu bir mesane çocuğu uyandıracak ölçüde bir ikaz vermiyor olabilir, ki bu bilhassa uyku derinliği fazla olan çocuklarda ön plandadır.
-
Hormon dengesizliği: Olağanda gece idrar üretimi gündüze göre yarı yarıya daha azdır, ve bu beyin tabanından(hipofizden) gece salgılanan ADH(antidiüretik hormon) isimli hormon tarafından sağlanmaktadır. Bu hormonun olmaması, yetersiz yahut uygunsuz salgılanması gece de gündüz üzere idrar üretimi olur. Bu da gece işemelerine neden olabilmektedir.
-
İdrar yolu enfeksiyonu: İdrar yolu enfeksiyonları çocuğun idrarını denetim etmesini zorlaştırabilir. Bu hastalarda gece ıslatması yanında; gündüz vakti idrar kaçırma, sık idrara çıkma, idrarda kanama, ve idrar yaparken yanma eşlik edebilir.
-
Uyku apnesi ve teneffüs yolu tıkanıklıkları: İltihaplı ve büyümüş bademcikler, adenoid denilen geniz eti ve burun tıkanıklıkları üzere teneffüs yolu sorunları nedeniyle çocuğun teneffüsünün uyku sırasında kesintiye uğradığı bir durum olan obstrüktif uyku apnesi (geçici teneffüs durması) gece ıslatmasını bir nedeni olabilir. Bu hastalarda horlama görülebilir ve uyku kalitesi bozuk olduğu için gündüzleri yorgunluk ve uyuşukluk saptanabilir.
-
Şeker hastalığı: Daha evvel kuru olan çocukta, gece işemesi başladı ise bu şeker hastalığını birinci belirtisi olabilir. Şeker hastası olan çocuklarda ayrıyeten, çok miktarda(hacim olarak) idrar çıkma, devamlı susuzluk hissi-çok su içme, ve yemek iştahı yeterli olmasına karşın kilo kaybı görülebilen başka şikayetlerdir.
-
Kronik kabızlık: İdrar yapma/tutma ve dışkı yapma/tuma da birebir kaslar kullanılmaktadır. Uzun vadeli kabızlık olduğunda, bu kaslar fonksiyonsuz hale gelebilir ve geceleri yatak ıslatmaya katkıda bulunabilir.
-
İdrar yolunda yahut hudut sisteminde yapısal kusurlar: Ender de olsa çocuğun nörolojik sistemindeki yahut üriner sistemdeki kusurlara bağlı gece ıslatma sorunu yaratabilir.
Gece Altını Islatma Risk Faktörleri Nelerdir?
Gece altını ıslatmanın risk faktörleri şunlardır:
-
Cinsiyet: Erkek çocuklarda, kız çocuklara nazaran iki kat fazla görülmektedir.
-
Stres ve korku: Aileye yeni çocuk gelmesi, yeni bir okula başlamak yahut konuttan uzakta uyumak üzere gerilimli olaylar gece altını ıslatmayı tetikleyebilir.
-
Aile hikayesi: Çocuğun ebeveynlerinden biri yahut her ikisi çocukken yatağını ıslatmış olması, çocuklarının da yatağı ıslatma mümkünlüğünü yükselttiği bilinen bir gerçektir. Gece altını ıslatmanın altta yatan bir genetik temeli olduğu bilinmektedir, ve bu durumla bağlantılı çeşitli genler ortaya konmuştur.
-
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu: Dikkat Eksikliği ve/veya Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklarda yatak ıslatma daha yaygın bir formda görülmektedir, gece altını ıslatma sorunu için kesin bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir
Altını ıslatan çocukta beklenen ruhsal ve bedensel kahırlar şunlardır: Komplikasyonlar
Sinir bozucu olsa da, fizikî bir neden olmadan yatak ıslatma rastgele bir sıhhat riski pek oluşturmaz. Bununla birlikte, altını ıslatan çocukta beklenen kimi sorunlar şunlardır:
-
Altını ıslatan çocukta genelde suçluluk ve utangaçlığa bağlı kendi özgüvenine ve özbenliğe olan hürmette azalma görülmektedir. Özgüven kaybı besbellidir, birtakım kişilik bozuklukları görülmektedir. Sorumluluk pek almazlar.
-
Bu çocukların toplumsallaşma sorunları vardır, yatılı olarak bir yerde kalma ve kamp üzere toplumsal aktivitelere katılamazlar.
-
Çocuğun poposunda ve genital bölgesinde idrar bağlı deri döküntüleri olabilir. bilhassa çocuk ıslak iç çamaşırıyla uyuyorsa, değiştirmiyorsa bu tıp cilt sorunları görülebilir.
Teşhisde Neler Yapılır?
Altını ıslatan çocukta, altta yatan rastgele bir nedenin olup olmadığını belirlemek için bir dizi muayene ve tetkik yapılır.Bunlar şunlardır:
-
Öykü ve aile kıssası: Çocuğun ailesinden ve kendisinden ayrıntılı bir sorgulama ve kıssa, teşhisin temelini oluşturmaktadır. Öncelikle yalnızca gece uykuda idrar kaçırmanın mı olduğu yoksa öbür işeme meseleleri / kabızlık üzere sorunlarla birlikte mi olduğu aydınlatılmalıdır. Bunun için ailenin çocuğun gün içindeki durumuna dikkat etmesi gerekmektedir. Çocuğun, günlük sıvı alımının, aile öyküsü(diğer aile bireylerinde ve ebeveynlerde olup olmadığı), bağırsak ve mesane alışkanlıklarının ve yatak ıslatma ile ilgili sıkıntıların tartışılması
-
Fizik muayene: Çocuğun genel fizik muayenesi altını ıslatmanın altında yatabilecek bir sorun hakkında bir ipucu verebilir.
-
Mesane günlüğü ve semptom skoru formu doldurulması: Daha evvel dikkat edilmemiş ise çocuğun günlük işeme alışkanlıklarını ortaya koymaya yarayan bir işeme çizelgesi(mesane günlüğü) ve işeme bozuklukları semptom skoru formunun doldurulması bu bahiste kıymetli bilgiler verecektir.
-
Laboratuvar testleri: İdrar, rutin kan testleri ve böbrek işlev testleri; bilhassa diyabet ve idrar yolu enfeksiyonları açısından pahalı bilgiler verebilir.
-
Görüntüleme testleri: İdrar yolunun yapısına bakmak için böbreklerin yahut mesanenin ultrason, ve gerektiğinde daha gelişmiş tomografi ve MR gerekebilir.
-
Üroflowmetri ve ürodinami: Rutin testler ortasında değildir, birtakım sorunlu ve nörolojik kökenli sorunları saptamak için yapılabilir. Üroflowmetri elektronik olarak idrar akım suratını ölçen kolay bir incelemedir. İnvaziv-girişimsel ürodinamik incelemede ise hekim yahut hemşire, idrar yoluna ve makata(rektuma), karın içi ve mesane basıncını ölçmek için birer kateter yerleştirirler. Yerleştirilen kateterden yavaşça sıvı gönderilerek idrar torbasının olarak dolmasına benzeri bir durum oluşturulur ve tüm basınçlar dolum ve boşaltım sırasında ölçülür ve kaydedilir.
Altını Islatan Çocukta Tedavi Yaklaşımı Nasıl Olmalıdır
Çoğu çocuk yatağını ıslatarak kendi kendine büyür. Erken yaşlardaki çocuklardaki şikayetler şayet çocuğun ve ailesinin hayat kalitesini bozacak seviyede değilse, çocuk çok rahatsız olmuyor yahut utanmıyorsa, bu durumun büyüdükçe geçebileceği düşünülerek tedavi bir süre ertelenebilir. Tekrar bu çocuklara önerilebilecek olan ve çoklukla birinci tedavi seçeneği olarak bilinen davranışsal tedavi uygulanabilir. Bunun ruhsal bir sorun olmadığı ve epeyce sık rastlanan bir sorun olduğu unutulmamalıdır. Daha evvel bahsedildiği üzere enürezis nokturnanın çocuğun nörolojik olgunlaşma ile birlikte yıllar geçtikçe ortadan kalkacağı düşünüldüğünde bu yolun denenmesi mantıklı olabilir.
Hayat Usulü Değişiklikleri
Altını ıslatan çocuk sorununda, ailenin bu sorunun ne olup ne olmadığını anlaması, destekleyici ve motive edici bir yaklaşımda bulunması olmazsa olmazdır. Meskende yapabileceğiniz hayat biçimi değişiklikleri şunlardır:
Akşamları sıvıları sınırlayın: Kâfi sıvı almak kıymetlidir, bu nedenle çocuğunuzun bir günde ne kadar içeceğini sınırlamasına gerek yoktur. Fakat, akşam-gece vakti sıvı muhtaçlığını sabah ve öğlenden sonra erken saatlerde almayı teşvik etmekte, akşamdan yatana kadar olan müddette sıvı tüketimini azaltmakta yarar var. Lakin çocuğunuz akşamları spor pratiğine yahut idmanlara katılma durumu varsa , akşam sıvılarını sınırlamak ziyan verebilir. Bu durumda sıvı alımı gün içine eşit olarak dağıtılmalıdır.
Diyet: Kafein içeren içecek ve yiyeceklerden kaçınmakta yarar var. Kafeinli içecekler günün rastgele bir saatinde çocuklar için önerilmez. Kafein mesanede kasılmayı uyarabileceğinden, bilhassa akşamları kafein tüketimine dikkat etmek gerekiyor. Ayrıyeten Akşam yemeğinde tuzlu besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
Kabızlıkla çaba: Kabızlık sorunu varsa bunun çözülmesi elzemdir. Bunun için bol lifli besinler ve kâfi ölçüde sıvı alımı kuraldır. Her sabah kaka yapmayı alışkanlık haline getirmek uygun bir metottur lakin şayet bu uygulanamıyorsa yemekten 15-20 dakika sonra çocuğun tuvalete gitmesi ve kaka yapmasını teşvik etmekte fayda vardır.
Yatmadan evvel çift işemeyi teşvik: Çift işeme, yatmaya hazırlanırken bir sefer, birde uykuya dalmadan çabucak evvel olmak üzere iki defa idrar çıkayı teşvik etmeliyiz. Ayrıyeten, çocuğa, gerekirse gece boyunca tuvaleti kullanmasının uygun olduğunu hatırlatmakta yarar var. Ayrıyeten kesinlikle uyuduktan 2 saat sonra kaldırılıp işemesi sağlanmalıdır. Yeniden yatak odası ve banyo ortasındaki yolu kolaylıkla bulabilmesi için küçük gece lambaları kullanılabilir.
Gün boyunca tertipli tuvalet kullanımını teşvik: İşemenin düzenlenmesi de epeyce kıymetlidir. Gündüz ve akşam, çocuğunuzun her iki saatte bir yahut en azından aciliyet hissinden kaçınmak için gereğince sık idrara çıkmasını önerin. Okulda en azından iki teseffüsde bir tuvalete gitmesini teşvik etmeliyiz, ve bunun yanında şayet klozet kullanıyorsa (alafranga tip tuvalet) ayaklarının desteklenmesinde yarar var.
Cilt ıslaklığa bağlı oluşabilecek kızarıklıkları tedbire: Islak iç çamaşırların neden olduğu kızarıklıkları önlemek için çocuğun her sabah poposunu ve genital bölgesini yıkamasına yardımcı olmakta yarar var. Ayrıyeten, yatmadan evvel etkilenen bölgeyi kollayıcı bir merhem yahut krem kullanılabilir. Bu eserleri kullanırken doktora danışmakta yarar vardır.
Davranışsal Tedavi-Destek tedavisi
Çocuklar anne babalarını kızdırmak için altını ıslatmazlar. Siz ve çocuğunuz sorunu birlikte çözerken sabırlı olmaya çalışın. Tesirli tedavi stratejilerinin başarılı olması vakit alabilir.
Çocuğunuzun hislerine karşı hassas olma: Diğer bir sebebe bağlı olmayan, saf gece altını ıslatma sorunu, ruhsal kökenli olmamakla birlikte çocuk üzerinde ruhsal olarak negatif bir tesir bırakması beklenen bir durumdur. Tedavinin tahminen de en değerli münasebeti budur. Çocuk dertli, gerilimli ve telaşlı ise, bu hislerini söz etmesi için onu teşvik edin. Bu sorunun üstesinden gelmesi konusunda çocuğu cesaretlendirmek, dayanak ve teşvik sunmak kıymetlidir. Çocuğunuz kendini sakin ve inançta hissettiğinde, altını ıslatmak daha az sorunlu hale gelebilir. Gerekirse, gerilimle başa çıkmak için, ek stratejiler hakkında, tabipten takviye alınabilir.
Altını ıslatmanın kolaylıkla paklığı için plan yapma: Bu hedefle; çocuğun yatağına sıvı geçirmeyen plastik bir örtü yaymak, geceleri idrarı tutucu kalın, emici iç çamaşırı kullanmak, ek yatak ekiplerini ve pijamaları el altında bulundurmak faydalı olabilir. Lakin, uzun vadeli çocuk bezleri yahut tek kullanımlık iç çamaşırı kullanımı önerilmemektedir.
Çocuktan yardımı alınabilir: Çocuktan, yaşı uygunsa, ıslak iç çamaşırlarını ve pijamalarını durulamasını yahut bu eşyaları yıkanmak üzere özel bir kaba koymasını istemek, çocuğun mevcut durumdan daha fazla sorumluluk almasına ve hissetmesine yardımcı olabilir.
Çocuğun uğraşını kutlama ve ödüllendirme: Altını ıslatan çocuğa ailenin dayanak olması hayli kıymetlidir.Yatak ıslatma istem dışıdır, bu nedenle çocuğunuzu yatağını ıslattığı için cezalandırmak yahut kızmaz mantıklı değildir, ve varsa öbür kardeşlerin yatağını ıslatan çocukla dalga geçmesine fırsat vermemek gerekir. Bunların yerine, çocuğun yatma vakti rutinini takip ettiği ve altını ıslattıktan sonra paklığa yardımcı olduğu için övmek lazımdır. Hatta çocuğu motive etme ismine ödül sistemi kullanılabilir, şöyleki, çocuk; sizin bu durumu teminat, takviye ve anlayışla karşılamanız karşısında kuru geceleri sabırsızlıkla bekleyebilir. Belirli takvim aralığını belirleyerek aralıksız kuru kalma muvaffakiyetini ödüllendirme metodu, çocukların bu mevzuda motivasyonlarını artırmakta ve sorunun aile içinde kabul edilerek çocuğun üzerindeki ruhsal baskının azaltılmasını sağlayabilmektedir.
Altını Islatan Çocuklarda Alarm Aygıtı Kullanımı
Çoğu eczanede reçetesiz satılan bu küçük, pille çalışan aygıtlar, çocuğun pijamasına yahut yatağındaki neme-ıslaklığı hassas bir pede-çarşafa bağlanır, ped ıslaklığı algıladığında alarm çalar, çocuk uyanır, idrarını meblağ, ve tuvalete masraf. Uykusu ağır olan, alarma karşın uyanmayan çocuklarda, ebbeynlerler tarafından alarm çaldığında çocuk uyandırılır ve idrar yapması temin edilir.
Altını Islatan Çocukların Tedavisinde Alternatif Tıp Yöntemleri
Gece altını ıslatma tedavisinde tamamlayıcı yahut alternatif tıp yaklaşımları günümüzde hayli popülerdir.. Fakat bu üzere yaklaşımların, yatak ıslatmayı tedavi edici aktiflikleri ispata muhtaçtır, ispatları zayıf ve sonuçsuzdur ya da bu cins gayretlerin etkisiz olduğu kanıtlanmıştır. Bu usulleri bahis alan çalışmaların güvenilirliği uygun düzeyde değildir.
Bu maksatla kullanılan alternatif tıp formülleri şunlardır:
-
Hipnoz,
-
Akupunktur,
-
Kayropraktik terapi ve
-
Bitkisel terapi
Sonuç olarak gece altını ıslatamanın bir sorun olarak kabul edilmesi ve çocuğun bu bağlamda suçlanarak değil desteklenerek sorunla başa çıkılması en doğrusudur. Bu sorunun ilerleyen yaş ile birlikte büyük oranda kaybolacağını bilmek değerlidir. Bunun yanında gece idrar kaçırmanın toplumsal ve ruhsal olarak etkileme seviyesine geldiği durumlarda ilaç (desmopressin) yahut alarm tedavisinin yahut seçilmiş hadiselerde iki tedavinin birlikte kullanılmasıyla bu hastaların çok çok büyük kısmı erişkin yaşlara bu sorunu atlatarak gelecektir.
Gece altını ıslatma dünya çapında milyonlarca çocuğun yaşadığı bir sıhhat meselesidir. Şayet 5-6 yaşını bitirmiş bir çocuk gece uykusunda idrar kaçırıyorsa buna gece altını ıslatma (enürezis nokturna) denir. Bu yaştan evvel çocukların gece altını ıslatması olağan dışı bir durum olarak kabul edilmez.
Çocukların gündüz idrarı tutması ekseriyetle 4 yaşına kadar gerçekleşir, lakin gece idrarını tutması tipik olarak daha uzun sürer ve 5-6 yaşına gelene kadar idrar tutması pek beklenmez. 4 yaşında, yaklaşık her 3 çocuktan 1’i yatağını ıslatır, lakin bu, 6 yaşında yaklaşık 10’da 1’e düşer. Bunun sebebi çocuklarda sinirsel (nörolojik) olgunluğun bu yaşta tamamlanmasıdır. Beş yaşındaki çocukların yaklaşık %15’inde gece altını ıslatma mevcuttur. Her yıl yaklaşık %15 azalarak 15 yaşında yaklaşık %1’e düşer.
Genelde gece altını ıslatma çocuğun büyümesinin ve gelişmesinin bir modülü kabul edilmektedir. Bu yüzden çocukların 6 yaşından evvel altını ıslatması tasa kaynağı değildir, bu yaşlarda çocuk hala mesane denetimini geliştirme devrindedir.
Ne vakit doktora görünmeli?
-
Çocuk 6 yaşından sonra hala yatağını ıslatıyorsa
-
Çocuk gece kuruduktan aylar yahut yıllar sonra yatağını ıslatmaya başlarsa
-
Yatak ıslatmaya ile birlikte idrarda yanma, ağrı, kanama(pembe yahut kırmızı idrar) olağandışı susama, kabızlık yahut uykuda horlama eşlik ediyorsa.
-
İdrarla birlikte dışkı da kaçırıyorsa
-
Gece ıslatması ile birlikte gündüz kaçırması da oluyorsa
Bu bilgiler ışığında gece altını ıslatan çocuklar şu halde gruplandırılabilir:
-
Sadece gece ıslatması olan çocuklar: Eşlik eden öbür durumlar yok yalnızca gece idrar kaçırıyorsa buna saf-enürezis nokturna denir.
-
Kompleks gece ıslatması olan çocuklar: Gece ıslatmasına eşlik eden; gündüz idrar kaçırması, apansız sıkışarak tuvalete gitmesi/tuvalete yetişemeden idrarını kaçırması, kesik kesik işemesi, işerken ıkınması, dışkı kaçırması ve devamlı kabızlık üzere birtakım şikayetleri var ise buna tek başına olmayan-kompleks gece ıslatması(enürezis nokturna) denir.
Altını ıslatan çocukların gruplandırması şöylede yapılabilir:
-
Birincil altını ıslatma(primer enürezis nokturna): Primer enürezis, çocuk gece idrar denetimini hiçbir vakit kazanamamış olmasını söz eder,
-
İkincil altını ıslatma (Sekonder enürezis nokturna): Sekonder enürezis ise, çocuğun 5 yaşını bitirdikten sonra en az 6 aylık bir kuru devri olduğunu, yani çocuk kuruduktan aylar ve yıllar sonra tekrar idrar kaçırmasını söz etmektedir. Bu tip hastalarda ruhsal faktörlerin ön planda olabileceği bilindiğinden bu ayırımın da dikkatli bir halde yapılması gereklidir.
Gece Altını Islatma Nedenleri Nelerdir?
Yatak ıslatmanın kesin nedeni bilinmemektedir, fakat çeşitli nedenlerin gece ıslatmasında rol oynadığı bilinmektedir. Bu faktörler şunlar olabilir: Birinci üçü gece ıslatmanın temel faktörü sayılmaktadır.
-
Küçük kapasiteli ve çok etkin mesane: Çocuğun mesanesi gece üretilen idrarı tutacak ve depolayacak kadar kapasitesi gelişmemiş ve/veya mesanede uygun olmayan kasılmalar olabilir. İdrar kaçıran çocuklarda uykudaki işlevsel mesane kapasitesinde bir azalma yahut mesanenin gece çok aktivitesi altını ıslatan çocuklarda altta yatan temel faktörlerden biridir.
-
Mesanenin dolduğunu hissetmemek: Mesaneyi denetim eden sonların tam olgunlaşmamış yahut olgunlaşması yavaşsa, dolu bir mesane çocuğu uyandıracak ölçüde bir ikaz vermiyor olabilir, ki bu bilhassa uyku derinliği fazla olan çocuklarda ön plandadır.
-
Hormon dengesizliği: Olağanda gece idrar üretimi gündüze göre yarı yarıya daha azdır, ve bu beyin tabanından(hipofizden) gece salgılanan ADH(antidiüretik hormon) isimli hormon tarafından sağlanmaktadır. Bu hormonun olmaması, yetersiz yahut uygunsuz salgılanması gece de gündüz üzere idrar üretimi olur. Bu da gece işemelerine neden olabilmektedir.
-
İdrar yolu enfeksiyonu: İdrar yolu enfeksiyonları çocuğun idrarını denetim etmesini zorlaştırabilir. Bu hastalarda gece ıslatması yanında; gündüz vakti idrar kaçırma, sık idrara çıkma, idrarda kanama, ve idrar yaparken yanma eşlik edebilir.
-
Uyku apnesi ve teneffüs yolu tıkanıklıkları: İltihaplı ve büyümüş bademcikler, adenoid denilen geniz eti ve burun tıkanıklıkları üzere teneffüs yolu sorunları nedeniyle çocuğun teneffüsünün uyku sırasında kesintiye uğradığı bir durum olan obstrüktif uyku apnesi (geçici teneffüs durması) gece ıslatmasını bir nedeni olabilir. Bu hastalarda horlama görülebilir ve uyku kalitesi bozuk olduğu için gündüzleri yorgunluk ve uyuşukluk saptanabilir.
-
Şeker hastalığı: Daha evvel kuru olan çocukta, gece işemesi başladı ise bu şeker hastalığını birinci belirtisi olabilir. Şeker hastası olan çocuklarda ayrıyeten, çok miktarda(hacim olarak) idrar çıkma, devamlı susuzluk hissi-çok su içme, ve yemek iştahı âlâ olmasına karşın kilo kaybı görülebilen başka şikayetlerdir.
-
Kronik kabızlık: İdrar yapma/tutma ve dışkı yapma/tuma da tıpkı kaslar kullanılmaktadır. Uzun vadeli kabızlık olduğunda, bu kaslar fonksiyonsuz hale gelebilir ve geceleri yatak ıslatmaya katkıda bulunabilir.
-
İdrar yolunda yahut hudut sisteminde yapısal kusurlar: Ender de olsa çocuğun nörolojik sistemindeki yahut üriner sistemdeki kusurlara bağlı gece ıslatma sorunu yaratabilir.
Gece Altını Islatma Risk Faktörleri Nelerdir?
Gece altını ıslatmanın risk faktörleri şunlardır:
-
Cinsiyet: Erkek çocuklarda, kız çocuklara nazaran iki kat fazla görülmektedir.
-
Stres ve korku: Aileye yeni çocuk gelmesi, yeni bir okula başlamak yahut konuttan uzakta uyumak üzere gerilimli olaylar gece altını ıslatmayı tetikleyebilir.
-
Aile hikayesi: Çocuğun ebeveynlerinden biri yahut her ikisi çocukken yatağını ıslatmış olması, çocuklarının da yatağı ıslatma mümkünlüğünü yükselttiği bilinen bir gerçektir. Gece altını ıslatmanın altta yatan bir genetik temeli olduğu bilinmektedir, ve bu durumla alakalı çeşitli genler ortaya konmuştur.
-
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu: Dikkat Eksikliği ve/veya Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklarda yatak ıslatma daha yaygın bir halde görülmektedir, gece altını ıslatma sorunu için kesin bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir
Altını ıslatan çocukta beklenen ruhsal ve bedensel düşünceler şunlardır: Komplikasyonlar
Sinir bozucu olsa da, fizikî bir neden olmadan yatak ıslatma rastgele bir sıhhat riski pek oluşturmaz. Bununla birlikte, altını ıslatan çocukta beklenen birtakım sorunlar şunlardır:
-
Altını ıslatan çocukta genelde suçluluk ve utangaçlığa bağlı kendi özgüvenine ve özbenliğe olan hürmette azalma görülmektedir. Özgüven kaybı barizdir, kimi kişilik bozuklukları görülmektedir. Sorumluluk pek almazlar.
-
Bu çocukların toplumsallaşma sorunları vardır, yatılı olarak bir yerde kalma ve kamp üzere toplumsal aktivitelere katılamazlar.
-
Çocuğun poposunda ve genital bölgesinde idrar bağlı deri döküntüleri olabilir. bilhassa çocuk ıslak iç çamaşırıyla uyuyorsa, değiştirmiyorsa bu cins cilt sorunları görülebilir.
Teşhisde Neler Yapılır?
Altını ıslatan çocukta, altta yatan rastgele bir nedenin olup olmadığını belirlemek için bir dizi muayene ve tetkik yapılır.Bunlar şunlardır:
-
Öykü ve aile kıssası: Çocuğun ailesinden ve kendisinden ayrıntılı bir sorgulama ve kıssa, teşhisin temelini oluşturmaktadır. Öncelikle yalnızca gece uykuda idrar kaçırmanın mı olduğu yoksa öteki işeme sıkıntıları / kabızlık üzere sorunlarla birlikte mi olduğu aydınlatılmalıdır. Bunun için ailenin çocuğun gün içindeki durumuna dikkat etmesi gerekmektedir. Çocuğun, günlük sıvı alımının, aile öyküsü(diğer aile bireylerinde ve ebeveynlerde olup olmadığı), bağırsak ve mesane alışkanlıklarının ve yatak ıslatma ile ilgili meselelerin tartışılması
-
Fizik muayene: Çocuğun genel fizik muayenesi altını ıslatmanın altında yatabilecek bir sorun hakkında bir ipucu verebilir.
-
Mesane günlüğü ve semptom skoru formu doldurulması: Daha evvel dikkat edilmemiş ise çocuğun günlük işeme alışkanlıklarını ortaya koymaya yarayan bir işeme çizelgesi(mesane günlüğü) ve işeme bozuklukları semptom skoru formunun doldurulması bu bahiste bedelli bilgiler verecektir.
-
Laboratuvar testleri: İdrar, rutin kan testleri ve böbrek işlev testleri; bilhassa diyabet ve idrar yolu enfeksiyonları açısından pahalı bilgiler verebilir.
-
Görüntüleme testleri: İdrar yolunun yapısına bakmak için böbreklerin yahut mesanenin ultrason, ve gerektiğinde daha gelişmiş tomografi ve MR gerekebilir.
-
Üroflowmetri ve ürodinami: Rutin testler ortasında değildir, kimi sorunlu ve nörolojik kökenli sorunları saptamak için yapılabilir. Üroflowmetri elektronik olarak idrar akım suratını ölçen kolay bir incelemedir. İnvaziv-girişimsel ürodinamik incelemede ise tabip yahut hemşire, idrar yoluna ve makata(rektuma), karın içi ve mesane basıncını ölçmek için birer kateter yerleştirirler. Yerleştirilen kateterden yavaşça sıvı gönderilerek idrar torbasının olarak dolmasına emsal bir durum oluşturulur ve tüm basınçlar dolum ve boşaltım sırasında ölçülür ve kaydedilir.
Altını Islatan Çocukta Tedavi Yaklaşımı Nasıl Olmalıdır
Çoğu çocuk yatağını ıslatarak kendi kendine büyür. Erken yaşlardaki çocuklardaki şikayetler şayet çocuğun ve ailesinin hayat kalitesini bozacak seviyede değilse, çocuk çok rahatsız olmuyor yahut utanmıyorsa, bu durumun büyüdükçe geçebileceği düşünülerek tedavi bir süre ertelenebilir. Yeniden bu çocuklara önerilebilecek olan ve çoklukla birinci tedavi seçeneği olarak bilinen davranışsal tedavi uygulanabilir. Bunun ruhsal bir sorun olmadığı ve epey sık rastlanan bir sorun olduğu unutulmamalıdır. Daha evvel bahsedildiği üzere enürezis nokturnanın çocuğun nörolojik olgunlaşma ile birlikte yıllar geçtikçe ortadan kalkacağı düşünüldüğünde bu prosedürün denenmesi mantıklı olabilir.
Hayat Üslubu Değişiklikleri
Altını ıslatan çocuk sorununda, ailenin bu sorunun ne olup ne olmadığını anlaması, destekleyici ve motive edici bir yaklaşımda bulunması olmazsa olmazdır. Meskende yapabileceğiniz hayat usulü değişiklikleri şunlardır:
Akşamları sıvıları sınırlayın: Kâfi sıvı almak değerlidir, bu nedenle çocuğunuzun bir günde ne kadar içeceğini sınırlamasına gerek yoktur. Lakin, akşam-gece vakti sıvı gereksinimini sabah ve öğlenden sonra erken saatlerde almayı teşvik etmekte, akşamdan yatana kadar olan müddette sıvı tüketimini azaltmakta yarar var. Lakin çocuğunuz akşamları spor pratiğine yahut idmanlara katılma durumu varsa , akşam sıvılarını sınırlamak ziyan verebilir. Bu durumda sıvı alımı gün içine eşit olarak dağıtılmalıdır.
Diyet: Kafein içeren içecek ve yiyeceklerden kaçınmakta yarar var. Kafeinli içecekler günün rastgele bir saatinde çocuklar için önerilmez. Kafein mesanede kasılmayı uyarabileceğinden, bilhassa akşamları kafein tüketimine dikkat etmek gerekiyor. Ayrıyeten Akşam yemeğinde tuzlu besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
Kabızlıkla uğraş: Kabızlık sorunu varsa bunun çözülmesi elzemdir. Bunun için bol lifli besinler ve kâfi ölçüde sıvı alımı kaidedir. Her sabah kaka yapmayı alışkanlık haline getirmek uygun bir usuldür ancak şayet bu uygulanamıyorsa yemekten 15-20 dakika sonra çocuğun tuvalete gitmesi ve kaka yapmasını teşvik etmekte fayda vardır.
Yatmadan evvel çift işemeyi teşvik: Çift işeme, yatmaya hazırlanırken bir kere, birde uykuya dalmadan çabucak evvel olmak üzere iki sefer idrar çıkayı teşvik etmeliyiz. Ayrıyeten, çocuğa, gerekirse gece boyunca tuvaleti kullanmasının uygun olduğunu hatırlatmakta yarar var. Ayrıyeten kesinlikle uyuduktan 2 saat sonra kaldırılıp işemesi sağlanmalıdır. Tekrar yatak odası ve banyo ortasındaki yolu kolay kolay bulabilmesi için küçük gece lambaları kullanılabilir.
Gün boyunca nizamlı tuvalet kullanımını teşvik: İşemenin düzenlenmesi de epeyce kıymetlidir. Gündüz ve akşam, çocuğunuzun her iki saatte bir yahut en azından aciliyet hissinden kaçınmak için gereğince sık idrara çıkmasını önerin. Okulda en azından iki teseffüsde bir tuvalete gitmesini teşvik etmeliyiz, ve bunun yanında şayet klozet kullanıyorsa (alafranga tip tuvalet) ayaklarının desteklenmesinde yarar var.
Cilt ıslaklığa bağlı oluşabilecek kızarıklıkları tedbire: Islak iç çamaşırların neden olduğu kızarıklıkları önlemek için çocuğun her sabah poposunu ve genital bölgesini yıkamasına yardımcı olmakta yarar var. Ayrıyeten, yatmadan evvel etkilenen bölgeyi esirgeyici bir merhem yahut krem kullanılabilir. Bu eserleri kullanırken doktora danışmakta yarar vardır.
Davranışsal Tedavi-Destek tedavisi
Çocuklar anne babalarını kızdırmak için altını ıslatmazlar. Siz ve çocuğunuz sorunu birlikte çözerken sabırlı olmaya çalışın. Tesirli tedavi stratejilerinin başarılı olması vakit alabilir.
Çocuğunuzun hislerine karşı hassas olma: Öbür bir sebebe bağlı olmayan, saf gece altını ıslatma sorunu, ruhsal kökenli olmamakla birlikte çocuk üzerinde ruhsal olarak negatif bir tesir bırakması beklenen bir durumdur. Tedavinin tahminen de en kıymetli münasebeti budur. Çocuk korkulu, gerilimli ve kaygılı ise, bu hislerini söz etmesi için onu teşvik edin. Bu sorunun üstesinden gelmesi konusunda çocuğu cesaretlendirmek, takviye ve teşvik sunmak değerlidir. Çocuğunuz kendini sakin ve inançta hissettiğinde, altını ıslatmak daha az sorunlu hale gelebilir. Gerekirse, gerilimle başa çıkmak için, ek stratejiler hakkında, doktordan dayanak alınabilir.
Altını ıslatmanın basitçe paklığı için plan yapma: Bu hedefle; çocuğun yatağına sıvı geçirmeyen plastik bir örtü yaymak, geceleri idrarı tutucu kalın, emici iç çamaşırı kullanmak, ek yatak gruplarını ve pijamaları el altında bulundurmak faydalı olabilir. Lakin, uzun vadeli çocuk bezleri yahut tek kullanımlık iç çamaşırı kullanımı önerilmemektedir.
Çocuktan yardımı alınabilir: Çocuktan, yaşı uygunsa, ıslak iç çamaşırlarını ve pijamalarını durulamasını yahut bu eşyaları yıkanmak üzere özel bir kaba koymasını istemek, çocuğun mevcut durumdan daha fazla sorumluluk almasına ve hissetmesine yardımcı olabilir.
Çocuğun eforunu kutlama ve ödüllendirme: Altını ıslatan çocuğa ailenin takviye olması epey kıymetlidir.Yatak ıslatma istem dışıdır, bu nedenle çocuğunuzu yatağını ıslattığı için cezalandırmak yahut kızmaz mantıklı değildir, ve varsa başka kardeşlerin yatağını ıslatan çocukla dalga geçmesine fırsat vermemek gerekir. Bunların yerine, çocuğun yatma vakti rutinini takip ettiği ve altını ıslattıktan sonra paklığa yardımcı olduğu için övmek lazımdır. Hatta çocuğu motive etme ismine ödül sistemi kullanılabilir, şöyleki, çocuk; sizin bu durumu teminat, takviye ve anlayışla karşılamanız karşısında kuru geceleri sabırsızlıkla bekleyebilir. Belirli takvim aralığını belirleyerek aralıksız kuru kalma muvaffakiyetini ödüllendirme prosedürü, çocukların bu bahiste motivasyonlarını artırmakta ve sorunun aile içinde kabul edilerek çocuğun üzerindeki ruhsal baskının azaltılmasını sağlayabilmektedir.
Altını Islatan Çocuklarda Alarm Aygıtı Kullanımı
Çoğu eczanede reçetesiz satılan bu küçük, pille çalışan aygıtlar, çocuğun pijamasına yahut yatağındaki neme-ıslaklığı hassas bir pede-çarşafa bağlanır, ped ıslaklığı algıladığında alarm çalar, çocuk uyanır, idrarını fiyat, ve tuvalete sarfiyat. Uykusu ağır olan, alarma karşın uyanmayan çocuklarda, ebbeynlerler tarafından alarm çaldığında çocuk uyandırılır ve idrar yapması temin edilir.
Altını Islatan Çocukların Tedavisinde Alternatif Tıp Yöntemleri
Gece altını ıslatma tedavisinde tamamlayıcı yahut alternatif tıp yaklaşımları günümüzde hayli popülerdir.. Lakin bu üzere yaklaşımların, yatak ıslatmayı tedavi edici aktiflikleri ispata muhtaçtır, ispatları zayıf ve sonuçsuzdur ya da bu cins uğraşların etkisiz olduğu kanıtlanmıştır. Bu yolları bahis alan çalışmaların güvenilirliği düzgün düzeyde değildir.
Bu maksatla kullanılan alternatif tıp usulleri şunlardır:
-
Hipnoz,
-
Akupunktur,
-
Kayropraktik terapi ve
-
Bitkisel terapi
Sonuç olarak gece altını ıslatamanın bir sorun olarak kabul edilmesi ve çocuğun bu bağlamda suçlanarak değil desteklenerek sorunla başa çıkılması en doğrusudur. Bu sorunun ilerleyen yaş ile birlikte büyük oranda kaybolacağını bilmek kıymetlidir. Bunun yanında gece idrar kaçırmanın toplumsal ve ruhsal olarak etkileme seviyesine geldiği durumlarda ilaç (desmopressin) yahut alarm tedavisinin yahut seçilmiş hadiselerde iki tedavinin birlikte kullanılmasıyla bu hastaların çok çok büyük kısmı erişkin yaşlara bu sorunu atlatarak gelecektir.
