İdrar kaçırma, beş yaşından büyük çocuklarda, istemli ya da istemsiz, en az ardışık üç ay müddetle, giysiye ya da yatağa, gece-gündüz idrar kaçırılması olarak tanımlanır. Gündüz saatlerinde idrarını denetim etmeyi öğrenen ve alt bezinden kurtulan çocukların bir kısmı, gece uyku sırasında idrar yapmaya devam ederler. Bu alt ıslatma, idrarını tutamayıp küçük ölçüde kaçırmanın ötesinde, idrarın tümünü boşaltmak biçimindedir. Anneler, sonraki sabah iç çamaşırı, pijama ve çarşaflarını, hatta şiltelerini ıslak bulurlar. İlkokul çağına kadar kısmen beğenilen görülebilen bu durum, ailenin olduğu kadar çocuğun kendisi için de değerli bir sorun halini alır. Bilimsel açıdan bakıldığı vakit, 7 yaşına gelmiş çocukların %5 – %10’unda görülen bu durum, haftanın 3 ya da daha fazla gecesinde ortaya çıkar. Erkek çocuklarda daha sık görülür.
Görülme Sıklığı
Görülme sıklığının dünyada %5 -%22 ortasında olduğu bildirilirken, ülkemizde bu oranın %12,4 – %25,5 olduğu saptanmıştır. Erkeklerde kızlara nazaran daha sık görülmektedir.
Olası Nedenler
•Aile fertlerinde daha evvel misal duruma rastlanmış olması
•İdrar torbasının gereğince büyümemiş olması, (Bu çocukların gündüz saatlerinde de sık idrara çıktıkları görülür)
•İdrar torbasında olağanda olmaması gereken, istemsiz gelişen kasılmalar
•Uykunun derin olması ve çocuğun mesanesinin dolması nedeniyle beyne giden habere karşın uyanamaması
•Gelişmiş beşerde gece-gündüz farkının algılanmasıyla oluşan ve otomatik olarak gece böbreklerin idrar oluşturmasını azaltan “Vazopressin” isimli hormonun, bu çocuklarda gereğince ve vaktinde salgılanmaması
•Ailede, mevt, ayrılık, geçimsizlik, hastalık okul başarısızlığı üzere olayların dert yaratması
•Yeni bir kardeşin doğması (Çocuğun ilgiyi tekrar üzerinde toplayabilmek için kardeşine özenerek altını ıslatmasına neden olabilir)
Tanı
İdrar Kaçırma Tedavisi planlanan bir çocukta, bu sorunun gerçek nedeninin doğumsal bir yapı bozukluğu olmadığından emin olmak gerekir. Ekseriyetle idrar analizi ve ultrasonografik incelemeyle idrar iltihabı ve böbrek-idrar torbası yapılarında anatomik bozukluk olmadığı tespit edildikten sonra “Gece İdrar Kaçırma” sorunu tedavi edilmeye çalışılır. Beraberinde gündüz kaçırma şikayeti olan çocuklar farklı değerlendirmeye tutulurlar.
Tedavi
Başlıca 2 tedavi formülü vardır.
1.Çocuklarda İdrar Kaçırmada Davranış modifikasyonu (motivasyon tedavisi, alarm tedavisi, mesane retansiyonu eğitimi)
2.İdrar Kaçırmalarda İlaç Tedavisi (antikolinerjikler, trisiklik antidepresanlar, vasopressin)
Çocuğun Tedaviye Hazırlanması
Ekseriyetle ailenin bu mevzuda şikayete başladığı 5-6 yaş periyodunda, çocuk şimdi durumunun bir sorun olduğunun farkında değildir. Hekimin bu hususta hem çocuğu bilinçlendirmesi, hem de ailenin hususa bakış açısını yönlendirmesi gerekir. Tedavi hangi cinste olursa olsun sonuca varmanın uzun sürebileceği, moral bozukluğuna yer olmaması gerektiği vurgulanmalıdır.
Alışkanlıkların Gözden Geçirilmesi
Gece yatmadan evvel sıvı alımının azaltılması ve idrara çıkılması, birinci akla gelen tavsiyedir. Lakin bunun dışında, gündüz saatlerinde uzun müddetler idrarını tutan çocukların bu alışkanlıklarından vazgeçirilmesi de değerlidir.
Tuvalete Çıkma Çizelgesi
Küçük çocukları motive etmek ve alt ıslatma istatistiği elde etmek için kullanılır. Bu çizelgede alt ıslatma olmadığı günler çizelge üzerinde birer sembolle (yıldız yahut çiçek resmi gibi) aile tarafından işaretlenir. Çocuğun bu günlerde ödüllendirilmesi yarar sağlayacaktır. Tıpkı çizelge gün içi idrar kaçırmalarda da işlenirse, tabibin çocuğun ritmi hakkında fikir sahibi olmasını sağlar.
Alarm Sistemleri
İç çamaşırına ya da yatak çarşafı üzerine konan, ıslanmaya hassas bir kesimi olan, idrar yapılmaya başladığı an ses ihtarıyla çocuğu uyandıran bu sistemler, gece idrar kaçırmalarında muvaffakiyetle kullanılan ürolojik tedavi formüllerinden biridir. Birinci günlerde çok faydalı üzere görünmese de, 6-8 haftalık tedaviyle sonuç alınabilmektedir.
İlaç Tedavileri
Gece boyunca böbreklerin idrar oluşturma suratını azaltacak ilaçlar kullanılmaktadır. Ana unsuru desmopressin olan ve buruna sıkılarak yahut ağızdan alınarak kullanılan bu ilaç, gece boyunca idrarın daha az salgılanmasını sağlar, mesanenin dolma vaktini uzatır. Çocukların en az %70’inde âlâ sonuç verir.
İnatçı Vakalar
Çocuklarda idrar Kaçırma Tedavi yollarının tek tek uygulanması dışında, güç karşılık alınan çocuklarda kombine edilerek kullanılması yahut metot değiştirerek her kademede bir adedinin kullanılması üzere yaklaşımlar uygulanabilir. Ürodinamik incelemeler ismi verilen testlerle mesanenin işlevi hakkında bilgi sağlanması gerekebilir. Altta yatan psikolojik/nörolojik sebeplerin dışlanması açısından ürolog tarafından yan branşlarla konsültasyon yapılması gerekebilir.
