İdrar Kesesinin Çalışması:
Böbreklerin kanı süzmesi sonucunda oluşan idrar bedenden atılmak üzere idrar
yolları içinde ilerleyerek idrar kesesine ulaşır. İdrar kesesinin görevi
böbreklerden gelen idrarı toplumsal açıdan uygun bir vakit ve mekanda
boşaltıncaya kadar düşük basınçla depolamaktır. İdrar kesesinde idrarın
depolanması ve makul aralıklarla boşaltılması kendi kendini tekrar eden bir
olaylar zinciridir. Olağan bir erişkin idrar kesesinde yaklaşık yarım litre idrarı
düşük basınçla biriktirebilir. Bu sırada idrar kesesini çıkış kısmında bulunan ve
sfinkter ismi verilen kas kümesi da idrar kesesi çıkışını kapalı tutarak idrar kaçışını
engeller. İdrarın boşaltılması sırasında bir yandan idrar kesesi kasılırken, diğer
yandan sfinkter gevşeyerek idrar kesesinin ağzının açılır ve idrarın dışarı
atılması mümkün olur. İdrar kesesi yahut sfinkter bozuklukları idrar kaçırmaya
neden olabilir.
İdrar Kaçırma Formları:
İdrar kaçırma temelde 3 tipe ayrılabilir. İdrarın depolanması sırasında idrar
kesesi duvarında çeşitli nedenlerle oluşan istemsiz kasılmalar genellikle
sıkışarak tuvalete yetişememe biçiminde idrar kaçırmaya neden olur. Bu şekilde
idrar kaçırma “Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma” olarak isimlendirilir. Öteki yandan
sfinkter düzeneğinin güçsüzleşmesi sonucunda öksürük, hapşırık üzere karın
içi basıncının arttıran hareketler idrarın kaçmasına neden olur. Bu halde idrar
kaçırma ise Gerilim Tipi İdrar Kaçırma olarak isimlendirilir. Bir öbür idrar kaçırma
şekli ise prostat büyümesi üzere idrar kesesinin çıkışında tıkanıklık yapan
hastalıklar yahut idrar kesesi güçsüzleşmesi ve kasılamaması üzere sebeplerle idrar
kesesinin boşaltılamaması ve içerde biriken idrar ölçüsünün idrar kesesinin
kapasitesini aşması sonucunda oluşan ve idrarın damla damla dışarı taşması
şeklinde oluşan kaçırmadır. Bu ise “Taşma Tipi İdrar Kaçırma” olarak
adlandırılır. İdrar kaçıran bir hastada bu 3 idrar kaçırma formundan rastgele biri
tek başına yahut birden fazla hali birlikte olabilir.
İdrar Kaçırma Tedavisi:
İdrar kaçırma tedavisine karar verilirken idrar kaçırma formunun ve altta yatan
sebeplerin ortaya konulması değer taşır. Sıkışma Tipi kaçırmaların tedavisinde
idrar kesesinde oluşan denetimsiz kasılmaların önlenmesi kelam konusu iken, Stres
Tipi kaçırmalarda sfinkter sisteminin güçlendirilmesi ehemmiyet taşır. Taşma
Tipi kaçırmaların tedavisi ise idrarın idrar kesesi içinde birikmesinin önlenmesi
yani idrarın uygun formda boşaltılmasının sağlanması formunda yapılır. Bu
tedaviler ilaç yahut cerrahi tedavi formunda yapılabilir. İlaç yahut cerrahi tedavi
öncesinde yahut eş vakitli olarak uygulanan davranış tedavileri, günlük alınan
sıvının ölçü ve vakit olarak uygun halde düzenlenmesi, tuvalet
alışkanlıklarının gözden geçirilmesi ve gibisi hayat usulü değişiklikleri ihmal
edilmemelidir. Ayrıyeten hastaların büyük çoğunluğunda sfinkterin güçlendirilmesi
amacıyla pelvik taban yahut Kegel antrenmanları ismi verilen hareketlerin yapılması
önemlidir ve kimi hastalarda birinci basamak olarak uygulanan tedavi sistemidir.
Hastalarda İdrar Kaçırma Formu Nasıl Belirlenir:
İdrar kaçırma tedavisi idrar kaçırma biçimine nazaran farklılık göstereceği için doğru
tedavinin belirlenebilmesi için her hastada idrar kaçırma biçiminin belirlenmesi
çok değerlidir. Hastaların büyük kısmında hastanın şikayetleri, fizik muayene
bulguları, mesane günlüğü, laboratuar testleri, idrar akım suratı ve idrar yaptıktan
sonra mesanede kalan idrar ölçüsünün ölçülmesi ve ped testi üzere kimi tetkikler
ile idrar kaçırma formu belirlenebilir. Lakin daha evvel uygulanan tedaviden fayda
görmemiş, muayene ve tetkik sonuçları ile şikayetleri uyumlu olmayan, cerrahi
tedavi planlanan birtakım hastalar ve nörolojik meselelere bağlı idrar kaçıran bazı
hastalar üzere hasta kümelerinde idrar kaçırma halinin yanlışsız olarak
belirlenebilmesi için ileri tetkikler gerekebilir. Bu tetkiklerin en kıymetlisi idrar
kesesi doldurulup boşaltılırken yapılan müşahedeler ve oluşan basınç
değişikliklerinin incelendiği ürodinamik çalışmadır. Ürodinamik çalışma
ürodinami laboratuarında yapılır. Ürodinamik çalışma kimi hastalar için
uygulanacak tedavi formunun belirlenmesinde ve kimi hastaların tedaviye
cevaplarının değerlendirmesinde çok değerli bilgiler sağlar. Ürodinamik
çalışmaya ek olarak çeşitli radyolojik usuller ile idrar yolları ve idrar
kesesinin görüntülenmesi ve sistoskopi denilen teknikle idrar kesesi ve
sfinkterin kamera ile yani endoskopik olarak incelenmesi uygulanabilecek diğer
tetkikler ortasındadır.
Son Kelamlar:
İdrar kaçırma hem erkek hem de bayanlarda görülebilen ve görülme sıklığı yaş
ile artan bir meseledir. İdrar kaçırma şikayeti olan bireylerin tabibe başvurmaları
durumunda öncelikle gerekli tetkikler yapılarak idrar kaçırma şeklinin
belirlenmesi ve bunu takiben uygun tedavinin yapılması mümkündür.
