Human papilloma virüs(HPV) enfeksiyonu; dünyada cinsel yolla bulaşan en sık viral enfeksiyondur, ve erkekte ensık genital siğilllerle kendinini göstermekte, erkek ve kedında bir çok kanserin etkeni olarak suçlanmaktadır Bilinen 200’den fazla türü(suşu) vardır ve cinsel yolla bulaşan HPV tiplerinden 15’i karsinojenik olarak bedellendirilmektedir. HPV enfeksiyonu, başta rahim ağzı kanseri olmak üzere , penis, lisan, oro-nazofarinks, gırtlak ve bademcik kanserilerine neden olduğu bilinmektedir ve virus bulaştıktan yıllar sonra ortaya çıkmaktadır. Günümüzde yapılan raştırmalarda human papilloma virusunun(HPV) kanserojen olan tipleri, rahim ağzı (serviks) kanserinlerin nerdeyse tamamına yakınından sorumlu olduğu gösterilmiştir. Aykırısından düşündüğümüzde HPV nin aşı ile önlenmesi yahut tedavi edilmesi durumunda, servikal kanser(rahim ağzı kanser) sıklığında büyük ölçüde azalma saptanmıştır. Yapılan tahlil ve saha çalışmalarında dünyada seksüel istikametten etkin bayan ve erkeklerin hayatları boyunca HPV ile enfekte(bulaşma) olma mümkünlüğü %50 olarak bildirilmiştir. Dünyada genç nüfusun büyük çoğunluğu bu virus tarafından enfekte edilmiş ve tanışmış durumdadır, ve dünyada cinsel yolla bulaşan en yaygın enfeksiyon olarak bilinmektedir . Öte yandan HPV kaynaklı hastalıkların birçok HPV aşısıyla engellenebilmektedir.
ETKEN
Human(insan) Papilloma Virüsü (HPV) beşerde siğil(papillom) oluşumuna neden olan bir DNA virüsüdür ve beşerde enfeksiyon yapan 60’a yakın tipi vardır ve bu tiplerden ellerde ve ayaklarda yaygın siğillere neden olan tipleri nisbeten zarasızdır. Değerli bir kısmı ise bayanda ve erkekte genital bölgede kondiloma aküminata ismi verilen siğil formunda kitlelerin oluşumuna neden olur. Düşük riskli HPV tipleri ( HPV 6 ve HPV 11)sık tekrarlayan genital siğiller ve laringeal(boğazda) papillomatoz üzere âlâ huylu lezyonlara neden olurken; yüksek riskli HPV tipleri(HPV 16,18, 31,33, 45, 52 ve 58) servikal, vajinal, vulva, anal, penil ve orofarengeal karsinomayı da içine alan çeşitli kanserlerin gelişiminde rol oynadığı belirlenmiştir. Tüm dünyada servikal kanser (rahim ağzı kanseri) etiyolojisinde en kıymetli etken olarak HPV tip 16 bulunmuştur. Bunu tip 18, 45 ve 31 izlemektedir. HPV Tip 16, 18, 31, 33, 45, 52 ve 58 bu kanserin %90’ın dan sorumlu olduğu bildirilmektedir.
Oldukça bulaşıcı olan HPV enfeksiyonunun kansere dönüşümünü hızlandıran pek çok risk faktörü vardır. Bunlar ortasında en değerli olanları, çok eşlilik ve birinci cinsel tecrübenin küçük yaşta yaşanması(18 yaştan önce) olarak görülmektedir. Ayrıyeten, cinsel yolla bulaşan öteki hastalıkların varlığı (özellikle klamidya trikomatis ve herpes simpleks vs), sigara ve tütün kullanımı, immun sistemin baskılandığı durumlar (HIV gibi), beslenme bozukluğu ferdî hijyenin bozuk olması risk faktörleri ortasında sayılmaktadır. Tekrar üç’den fazla doğum risk faktörü görülmektedir.
BELİRTİ VE BULGULAR
Genital siğiller(Kondilomlar-HPV lezyonları) erkeklerde genel olarak tüm penis boyunca, ayrıyeten testis, kasık, baldır ve anüs etrafında de yerleşebilmektedirler. Daha ender olsa da bazen anüsün yahut idrar kanalının içinde karşımıza çıkabilmektedir. Bayanlarda ise genelde anüs etrafında, vulvada, vajende, servikste(rahim ağzında) yerleşim gösterirler. Siğiller tek ya da çok sayıda, farklı şekillerde(düz yahut ciltten kabarık karnabahar şeklinde), renkler( cilt rengi, pembe, kırmızı, beyaz yahut gri), sert yahut yumuşak kıvamda ve boyutlarda, öyleki anüs ile vajina ortasındaki perine bölgesini dolduran karnabahar görünümlü dev kitleler halinde de görülebilirler. Bu siğiller genelde kaşıntı yahut ağrı-acıya neden olmazlar. HPV enfeksiyonları erkekte penis, anüs, ağız, nazofarinks ve gırtlak kanseri için kesin risk faktörü olarak görülmektedir. Bayanlarda ise rahim ağzı kanseri(servix kanseri) gelişiminde en değerli etiyolojik nedenidir. Yapılan çalışmalarda serviks kanseri olgularının neredeyse tamamına yakını HPV nin muhakkak tiplerinden kaynaklandığı gösterilmiştir. HPV enfeksiyonlarının önlenmesi(aşı ile), tedavi edilmesi yahut bulaşmasının hijyenik olarak engellenmesi servikal kanser sıklığında azalma saptanmıştır. HPV, DNA tümör virusudur ve rahim ağzı hücrelerini enfekte eder, olağandışı ve denetimsiz hücre çoğalmasına neden olarak kondilom-siğil formasyonuna yol açar, vakit içeirside bu lezyonlar denetimi kaybederek kanserleşebilmektedir. Hastalarda hiç bir belirti vermeden yıllarca taşıyıcı pozisyonda olabilir, bu dönemde büyüteçle (kolposkopi) yapılan detaylı incelemede ufak çaplı kitleler saptanabilmektedir.
BULAŞMA YOLU VE SEYRİ
HPV cinsel temas,oral seks ile bulaşabildiği üzere ve ciltten-cilde temasla da bulaşabilir. HPV hiç bir belirti vermeden yıllarca bedende inaktif olarak barınabilmektedir. HPV enfeksiyonu tokalaşmak, havadan damlacık yoluyla ya da cansız objelerden bulaşmadığı düşünülmekle birlikte, kullanılan seks araç ve gereçlerinden bulaşabilirmektedir. Prezervatifler bulaşma riskini azaltsa da büsbütün önleyememektedir. HPV’nin bulaşması için kesinlikle tam bir cinsel münasebet olması gerekmez, enfekte bölgelerin birbiri teması ile de bulaşma basitçe bulaşabilmektedir.
Ayrıca lezyon olamaksızın latent periyotta de bulaş mümkündür. HPV yavaş üreyen bir virustur ve latent devri 9-12 ay kadardır. Lakin, etkin genital lezyonların olduğu periyotta bulaşıcılık epeyce yüksektir. Vürüs bedene alındıktan sonra, birinci yılda %70, ikinci yılda %90 oranında vürüsün tipine bağlı olarak konak immun sistemi tarafından spontan olarak ortadan kaldırılmaktadır. Bilhassa kendi DNA’sını konakçı DNA’sına entegre eden yüksek riskli kanserojen tiplerinde (tip 16 ve 18) virüsün bedenden atılması daha uzun müddet alabilir. Kalan %10 hastada enfeksiyon devam eder ve bu olgularda servikal yahut başka kanserlerin gelişmesi 15-20 yıllık bir süreci kapsar. Bu nedenle kanser öncesi lezyonların pop- smear tarama testi ile erken devirde yakalanmaları mümkün ve kıymetlidir. Kondilom formunda lezyon ortaya çıkmış ise biyopsi ile teşhis doğrulanmalı ve kesinlikle tiplendirilmelidir. Çünkü etkenin HPV’nin onkojen alt tipi olup olmadığını saptamak günümüzde mümkündür.
HPV ENFEKSİYONUNDAN KORUNMA
1-PREZEVATİF KULLANIMI: Cinsel yolla bulaşan tüm hastalıklarda olduğu üzere çok eşli olanların nizamlı kondom kullanması enfeksiyon riskini nispeten azaltmakla birlikte HPV nin bulaşıcığı çok yüksek olduğundan bulaşı büsbütün ortada kaldırmamaktadır ve kondomsuz alanlardan temas yoluyla bulaş olabilmektedir. Sonuç olarak, şüpheli şahıslarla cinsel bağlantıdan şiddetle kaçınmak kıymet arz etmektedir.
2-HPV AŞISI: HPV aşısı HPV bağlantılı kanserlerin önlenmesi bakımından yeni bir açılım getirmiştir. Kanserojen olarak kabul edilen (HPV tip 16 ve 18) ve sık tekrarlayan HPV tiplerine (HPV tip 6 ve 11) karşı geliştirilmiştir ve aşı tüm dünya ülkelerinde ve Türkiye’de kullanılmaya başlanmıştır. HPV aşısı bu enfeksiyonun %90 nına karşı kollayıcıdır. Aşı 11-12 yaşındaki kızlara rutin yapılması önerilmekte ve bunu yanında temel olarak aşılama yaş kümesi bayanlarda 13-26 olarak kabul görülmektedir. Erkek HPV aşısı kullanımı hala tartışma bahsidir. Cinsel etkin kadınlara(26 yaş ve üstü) da yapılabilir lakin cinsel yaşama başlamamış olanlara nazaran daha az tesirlidir. Hamilelikte inançlı değildir, lakin emzirme periyodunda uygulanabilir. Aşı üç ayda bir olmak üzere üç doz biçiminde kas içine yapılması önerilmektedir. Aşı rutin rahim ağzı kanser taramaları yerine geçmez, bu yüzden tarama ve denetim smear programına devam etmelmelidir.
