Kanser Risklerini Azaltacak Değerli Yaklaşımlar
1- Sigara ve alkol: Ülkemizdeki her iki çocuktan biri sigaradan etkilenmektedir. Sigara tüm kanserlerin üçte birinden, akciğer kanserlerinin %90’ından sorumludur. Meskende sigara içen birinin varlığı, annenin sigara içmiş olması çocuklardaki lösemi ihtimalinin 3 kat arttırabilmektedir. Alkol, bilhassa hamileliklerinde alkol alan annelerin çocuklarında kanser riskinin arttığı bilinmektedir. Ayrıyeten alkol alınması başta sindirim sitemi kanserleri olmak üzere birçok kanser için risk oluşturmaktadır.
2- Etraf kanserojenleri: Etrafımızda farkında olmadan karşılaştığımız birçok kanserojen unsur bulunmaktadır. Örneğin asbest, erionit içeren mesken yapı materyalleri ve toprak, ağır metal üreten fabrika artıkları, arsenik, PVC bölümü yapılan fabrikalar, elektromanyetik alanlar, hamilelik ve emzikli devirde kullanılan kimyasal saç boyaları.
3- Beslenme: Kanser riskini azaltan en kıymetli beslenme şekli anne sütü ile beslenmedir. Fast foodlardan, gazlı ve hazır içeceklerden kaçınmak kanserlerin yaklaşık üçte birinden sorumlu kıymetli bir riski azaltmaktadır.
4- Fizikî aktivite: Erken yaşta başlanan uygun fizikî aktivite, sistemli spor ömür uzunluğu sağlıklı bir beden için gereklidir. Fizikî aktivitenin hayatımızın bir modülü haline getirilmesi tüm ömür uzunluğu kanser riskini önemli halde azaltmaktadır. Bu azaltıcı tesir hem obeziteyi önler hem de doku oksijenlenmesini arttırarak oluşturur.
5- Genetik yatkınlık ve bunun tahlili: Kanserlerin %5-10’unun genetik orjinli olduğunu ve genetik yapımızın riskimizi arttırdığı bilmekteyiz. Ailemizde kanser varsa bu yatkınlık kelam konusu olabileceğinden risklerden uzaklaşmak değerlidir. Bilhassa riskli ailelerdeki taramaların nasıl olacağını hekimimize danışarak programlamalıyız.
6- Bağışıklık sistemi ve aşılar: Hemofilus influenza denilen menenjit aşısı olan çocukların daha az lösemiye yakalandığı bilinmektedir. Birçok aşı bağışıklık sistemini erkenden uyararak olgunlaşmasına yardım eder ve kanser oluşumuna karşı bağışıklık sisteminin bilinçlenmesine yardımcı olur. Hepatit B aşısı karaciğerin özel kanserlerini (hepatosellüler kanser), HPV aşıları rahim ağzı kanserlerini pürüzler. Çocukluk çağındaki aşıları tertipli halde yaptırmamız değerlidir.
7- Güneş (Ultraviyole-UV) ve Elektromanyetik alanlar: Güneş ışını ve elektromanyetik alanlar iyonize olmayan ışınlardan olup Dünya Kanser Denetim Ajansı tarafından mümkün kanserojenlerden sayılmaktadır. Bu bahiste güneş ışınından gelen ultraviyole; bilhassa cilt kanserleri açısından çok daha önemli tesirler yapmaktadır. Elektromanyetik alanlar ise çok kesin bilimsel datalar olmamasına rağmen deneysel olarak kanserojen olabilme riski taşıdığından ergenlik ve bebeklik devrinde çok yakın temastan kaçınılması tavsiye edilmektedir. Gebelerin doğum öncesi ve doğum sonrası emzirme devirlerinde solaryum uygulamaları bebek için sakıncalıdır. 8-
8-Radyasyondan korunma: Yaşam uzunluğu hem doğal hem de yapay radyasyonla istemeden de olsa karşılaşmaktayız. Riskleri en aza indirebilmek için gereksiz sinema ve CT çektirmemek gerekir. Bilhassa bedene radyasyon yükü veren bu tip radyolojik yaklaşımlarda kesinlikle bir tabip tarafından sinemanın istenmiş olması ve çekilmesinin tedavi yahut teşhis açısından zarurî olması aranmalıdır.
9- Rutin denetimler: Her yaş için gereken hekim denetimleri aşağıdaki erken bulguların fark edilmesi için ehemmiyet taşımaktadır. Her yaşa uygun sıhhat teklifleri, nizamlı olarak yapılan idrar ve kan testleri kıymet taşır.
10- Kanserin en değerli erken belirtilerinin bilinmesi, kanserin erken teşhisini koyarak ölümlerin azaltılması için kıymetlidir;
1. Lenf düğümlerinde, vücudun diğer bölgelerinde şişlik ve sertlik bilhassa 2 cm’yi geçiyorsa kesinlikle yakından izlenmeli, lenfomalar için kesinlikle kimi tetkikler yapılmalı ve denetim edilmelidir.
2. İki ayı geçen, tedaviye dirençli, tekrarlayan, nedeni açıklanamayan öksürük, ses kısıklığı teneffüs yolu ile ilgili görülen kanserlerin birinci belirtilerinden olabilir.
3. Düzelmeyen yara ve süratle hali ve rengi değişen ben: Vücuttaki daha evvel bulunan bir benin hal ve yoğunlaşarak renk değişimi, olmayan bir lekenin süratle ortaya çıkması melanom denilen cilt kanserlerinin belirtisi olabilmektedir.
4. Açıklanamayan yorgunluk, halsizlik ve uzun süren gece ateşlenmeleri, terlemeleri: Kanserlerin yol açtığı kansızlık yahut kanserin kendisi bu bulgulara neden olabilmektedir.
5. Süratli kilo kaybı ve iştahsızlık: Kanserlerin genel bulgusu kilo kaybı ve düzelmeyen iştahsızlıktır. Bu metabolizmada yarattığı olumsuz tesir nedeni ile görülmektedir.
6. Dışkılama alışkanlıklarında değişiklik, düzelmeyen ishal ve kabızlık, kanlı dışkılama sindirim sistemi kanserlerinin en sık karşılaşılan bulgularındandır. Dışkıda kan bulunması.
7. Kanlı idrar: Birtakım böbrek tümörlerinin birinci belirtisi idrarın kanlı gelmesidir. Bazen kanamayı durduran trombosit denilen kan hücrelerinin kanser istilası nedeni ile azalmasında bu tip kanamalara yol açabilmektedir.
8. Ciltte yahut bedenin öteki bir yerinde nedensiz kanamalar: Ciltte basmakla solmayan döküntüler, nedensiz burun kanamaları, ciltte kolay morarma ve güç güzelleşme kan kanserlerinde rastlanabilen bulgulardır.
9. Yutma zahmeti: Nedensiz yutma sorunu sindirim sistemi ve ağız boşluğunun kanserlerinde görülebilmektedir.
10. Solukluk: Çoklukla yavaş ilerleyen kanserlerde kemik iliğinde kan üretiminin azalmasına bağlı yahut kanserin neden olduğu kanamalara bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Bilhassa nedeni bulunamayan kansızlık ve solukluklarda kanserleri düşünmek erken teşhis açısından kıymetlidir.
