Ortodonti İle İlgili Her Şey

Ortodonti Nedir?

Ortodonti, diş hekimliğinin diş ve yüz düzensizliklerinin teşhis ve tedavisi ile ilgilenen uzmanlık dalıdır. Ortodonti Latince’de düz “ortos” ve diş “dontos” kelimelerinden köken alır.

Ortodontist kimdir?

Ortodontist, diş ve çene bozukluklarını teşhis eden, önleyen ve tedavi eden uzman diş hekimidir. Ülkemizde Ortodontist olabilmek için beş yıllık diş hekimliği eğitiminden sonra, dört yıl veya daha uzun sürebilen bir uzmanlık ya da doktora programını tamamlamak gerekir. Bu eğitim sırasında ortodontist, diş hareketini kontrol etmek (ortodonti) ve yüz gelişimini yönlendirmek (çene ve yüz ortopedisi ) için gerekli bilgileri öğrenir.

Ortodontik problemlerin oluşmasında neler etkendir?

1. Koruyucu diş hekimliği; süt dişlerindeki çürükler “nasıl olsa değişecek” mantığıyla tedavi edilmemiş, zamanından önce dişler çekilmiş, flourlama ve fissür koruyucu uygulamaları göz ardı edilmiş olabilir.

2. Genetik faktörler: Birçok ortodontik sorun kalıtsaldır. Bu durumda ortodontik sorunların ortaya çıkması kaçınılmaz olmaktadır. Yapılması gereken ise; çocuğu süt dişlenme döneminden başlayarak düzenli hekim kontrolüne götürmektir.

3. Bademcik iltihabı, burun ve geniz eti varlığı; sürekli ağzı solunumu gibi nedenler çene kemiklerinin şekillenmesinde engel oluşturabilirler.

4. Parmak emme, uzun süre yalancı emzik veya biberon kullanma, dil emme, dudak emme, kalem ısırma gibi kötü alışkanlıklar da diş ve çene yapılarında ortodontik bozukluklara neden olabilmektedir.

Her çocuk 7 yaşından sonra ortodontik olarak muayene edilmelidir.

Genellikte Ortodonti denildiğinde ilk olarak ergenlik dönemindeki çocuklar akla gelir. Gerçekten de hastaların çoğunda 9–14 yaşları arasında ortodontik tedaviye başlanmaktadır. 7 yaşında ağızda hem süt hem de sürekli dişler yer almaya başlar. Ortodontist bu dönemde süren dişler ve çenelerle ilgili sorunları tespit edebilir. Bu önemlidir çünkü bazı sorunlar erken yaşta daha kolay çözülür. Çocuğunuzun dişleri düzgün görünüyor olsa bile ortodontist farklı bir sorunu görebilir. Bir muayene çocuğunuzun ısırışını değerlendirilmesini sağlar.

Eğer çocuğum daha büyükse ne olacak?

7 yaşından büyükse hemen muayene edilmelidir. Normalde aktif ortodontik tedavi 9–14 yaşlarında başlar.

Başlamak için geç değil

Her yaşta tedavi başarılı olabilmektedir.. Günümüzde her 5 hastadan biri 18 yaş ve üstüdür. Daha küçük az görünen braketler ile erişkinler tarafından apareyler daha hoş bulunmaktadır. Sağlıklı diş kemik ve dişeti her yaşta ortodontik tedaviye iyi cevap verir. İskeletsel bir sorun varsa, ergenlik döneminin sonuna kadar bu bozuklukların tedavisi ortopedik tedavi yaklaşımları ile düzeltilebilir. Yetişkin dönemde ise bu tarz iskeletsel sorunlar, ortognatik cerrahi ve ortodontik tedavi ile düzeltilebilir. Bazen ebeveynler çocuklarını tedavi ettirirken kendi dişlerini de düzelttirmeyi isterler. Şu gerçek ki braketler kişinin gülümsemesini iyileştirir ve her yaşta özgüveni artırır.

İyi bir ağız bakımı erken yaşta başlar

Tüm süt dişlerinin sürme işlemleri tamamlandıktan sonra hekim kontrolüne gidilmelidir. Erken çocukluk dönemi iyi diş bakımı alışkanlıklarının kazandırılması açısından en iyi zamandır. Süt dişleri, doğumdan sonraki 6. aydan itibaren belirli bir sırayla sürmeye başlarlar ve yaklaşık 2,5 yaşındaki bir çocukta tüm süt dişleri sürmüş olur. Alt ve üst çenede toplam 20 tane süt dişi, 6 yaşına kadar ağızda kalmaya devam eder. Bu dönemden 12 yaşına kadar tüm süt dişleri, sırayla yerlerini daimi dişlere bırakır. Bu değişim döneminde süt dişlerinde oluşan büyük çürükler ve erken süt dişi kayıpları, daha arkada bulunan dişlerin bu boşluklara doğru hareketi sonucu çapraşıklıklara ve daimi dişlerin süremeyerek gömük kalmalarına neden olabilir. Bu nedenle, süt dişlerinin sağlıklı bir şekilde ağızda kalmaları oldukça önemlidir.

Erken tedavi ile ortodontistiniz;

• Çenelerin büyümesini yönlendirebilir,

• Ön fırlak dişlerin düzeltilerek travma gelme riskini azaltabilir,

• Kötü ağız alışkanlıklarını düzeltebilir,

• Görünüm ve kendine güvenini arttırabilir,

• Daimi dişlerin düzgün sürmesine rehber olacak tedavileri uygulayabilir,

• Dudak kapanışını iyileştirebilir,

Çocuğunuzun dişleri düzgün görünüyor olsa bile ortodontist farklı bir sorunu görebilir.

Bir sorun olsa bile ortodontistiniz hemen bir tedavi önermeyebilir. Doktorunuz bekle ve gör yaklaşımını yapabilir, zaman zaman kontrollerle dişlerin çenelerin ve yüzün büyüme ve gelişimi takip edilebilir. En iyi sonuçları alabilmek için tedavi ihtiyacı olan hastaların bir ideal tedavi başlama yaşı vardır. Erken müdahaleler sorunların büyümesini engeller ve daha sonra tedavi sürecini kolaylaştırır. Tipik olarak erken tedavilerde hareketli apareyler takılır, kemik büyümesi yönlendirilir ve sürekli dişler için uygun ortam yaratılır.

Yanlış ısırışın belirtileri

Çocuğunuzun ortodontik problemi olduğunda bunu anlamak kolay değildir. Dişler düzgün görünse bile ısırış sorunu bulunabilir ve bu nedenle 7 yaşını geçirmeden bir ortodontist tarafından muayene edilmesi gereklidir.

İşte bazı ipuçları:

• Süt dişlerinin erken ya da geç kaybı

• Isırma ve çiğnemede güçlük

• Ağızdan nefes alma

• Parmak emme

• Çapraşık, sürememiş dişler

• Çenelerin çok önde ya da geride olması

• Yanak ya da damağı ısırmak

• Üst ve alt dişlerin temas etmemesi ya da yanlış temas etmesi

• Dengesiz bir yüz görüntüsü

• Diş sıkma ve gıcırdatma

Tedavi neden bu kadar önemli?

Ortodontik tedavi, dişlerdeki çapraşıklığı ve çeneler arasındaki uyumsuzluğu düzelterek; sadece estetiğe yönelik olmayıp, ileride olması muhtemel dişeti hastalıkları ve alt çene eklemindeki problemleri önlemenin yanı sıra çiğneme fonksiyonunu ve bozuk olan konuşmayı düzeltmeye yardımcı olmaktadır.

Daha çok dişlerdeki çapraşıklıkların düzeltilmesi olarak bilinen ortodontik tedavi, kendi içinde çeşitli tedavi tekniklerini barındırır. Ağızdaki ortodontik soruna göre hareketli apareyler, fonksiyonel apareyler ve sabit apareyler ile tedaviler yapılabilmektedir. Fazla karmaşık olmayan ortodontik sorunlar, hasta tarafından takılıp çıkartılabilen plastik damaklık ve tellerden oluşan araçlar olan hareketli apareyler ile çözülebilmektedir. alt veya üst çenenin yetersiz gelişimi ve aşırı gelişimi için fonksiyonel apareyler denilen çenelerin belirli bir yöne doğru gelişmesine yardımcı olan araçlar büyüme-gelişim döneminde kullanılır. Ortodontik tedavide son dönemlerde daha geniş bir yer tutan sabit apareyler ise, dişlere yapıştırılan ve braket diye adlandırılan araçların üzerindeki oluklara yerleştirilen tellerin dişleri hareket ettirmesi felsefesi ile etki gösterir. Bu temel apareyler dışında yardımcı birçok aparey daha mevcuttur. Bunlardan en çok kullanılanları, özellikle iskeletsel sorunlarda kullanılan ağız dışı apareylerdir. Aktif ortodontik tedaviler tamamlandıktan sonra, yapılan tedavilerde geri dönmeleri, bozulmaları önlemek için pekiştirme tedavileri de büyük öneme sahiptir. Bu tedavi dönemi için pasif olarak çalışan çeşitli apareyler kullanılmaktadır.

Temelde ortodontik tedavinin asıl hedefleri; çiğneme fonksiyonunun düzeltilmesi, konuşma fonksiyonunun düzeltilmesi, ağız hijyeninin daha iyi sağlanmasına yardımcı olunması, estetiğin sağlanması ve hastanın toplum içinde kendine olan güvenini artırarak psikolojik destek sağlamaktır. Kötü görünüşün duygusal etkisi söz konusudur. Eğer görünüşün hoşuna gitmiyorsa bu öz güvenini sarsar. Eğer tedavi edilmezse çocuklar ve erişkinler bu görünümlerini engellemek için gülerken ağzını kapatır dudaklarını kasar.