1-PROSTAT NEDİR? NEREDE BULUNUR? NE YAPAR?
Prostat TÜM ERKEKLERDE karın alt bölgesinde, mesanenin çabucak altında, makat(rektum) bölgesinin çabucak önünde bulunan bir bezdir(organdır). Prostat kolay ulaşılamayan BÂTIN bir bölge de yerleşmiştir. Bu nedenle hastalıkları SİNSİ seyredebilir.
Prostatın içinden hem idrar yolu hem de meni yolu geçmektedir. Erkeklerde ejekulasyon(boşalma) sırasında prostat kasılarak penise hakikat meni sıvısını gönderir. Burada misyonu spermleri korumaktır. Tükürük bezleri nasıl sindirime yardımcı sıvılar üretirse, Prostat da üreme ve sperm olgunlaşması ile ilgili meni sıvısının içerisindeki özel hususları üreten bir bezdir.
Prostat idrar, barsak ve cinsel organların bulunduğu ÇOK AĞIR BIR KAVŞAK üstünde bulunur. Bu nedenle prostat bezinde oluşacak muhtemel bir sorun bir çok sistemi etkileyerek farklı yakınmalar yapabilir. En sık bilineni olan idrar yakınmalarının yanı sıra, erken boşalma ve sertleşme sorunu üzere cinsel işlev bozuklukları yahut kabızlık ve fıtık üzere öteki sorunlara de sebep olabilir.
Genelde prostat bezini tanım için ceviz örneği kullanılır. Form ve büyüklük olarak benzemesine karşın sert kabuk ve içeriği prostata hiç benzemez. Yumuşak dokusu ve süngersi yapısı ile daha çok erik ile benzerlik gösterir. Olağanda bir erik büyüklüğünde olmakla bir arada 40lı yaşlarda büyüyerek bir mandalina hatta portakal büyüklüğüne ulaşabilir.
2- GENÇLERDE PROSTAT OLUR MU?
Prostat anne karnından itibaren HER ERKEKTE bulunur. Ergenlik öncesi erkek çocuklarda prostat bezi değersizdir ve 3-6 gr kadardır. Ergenlik ile birlikte erkeklik hormonlarının artması ile bir arada prostat bezi büyür 20 gr ağrılığa ulaşır ve meni kesesi ile bir arada meni sıvısı salgılamaya başlar. Bu sıvı, sperm hücrelerini bayan üreme kanallarına hakikat yol alırken korumak için üretilmektedir. 40lı yaşların ortasına kadar birebir büyüklükte kalan prostat sonrasında tekrar büyümeye başlar. Genç yaşlarda en sık görülen sorun PROSTATİT denilen prostat bezi iltihabıdır. Bu yaşlarda güzel huylu prostat büyümesi(BPH) ve kanser çok çok az görülür.
3-PROSTATTA EN SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR NELERDIR?
Prostatın en sık görülen hastalıkları BPH(iyi huylu prostat büyümesi), Prostat kanseri ve Prostatit(prostat iltihabı) dır. Bu üç hastalık da gece idrara çıkma, sık sık idrara çıkma, idrarda yanma, tam boşaltamama üzere idrar yakınmalarına neden olabilir. Nadiren ejekulasyon-boşalma sorunları yahut kanama yapabilir. BPH(iyi huylu prostat büyümesi) ve Prostat kanseri, 40 yaş üstü kümede görülürken, prostatit daha genç erkeklerin hastalığıdır.
4-PROSTAT KANSERI VE ÂLÂ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESININ FARKLARI NELERDIR?
BPH(iyi huylu prostat büyümesi) yaşla bir arada her erkekte olan bir durumdur. Prostatın iç kısmındaki idrar kanalına(üretra) uzanırsa idrar yapmakta zorlanma yapar ve halk ortasında bilinen prostat yakınmalarına sebep olur.
Prostat kanseri ise çoğunlukla prostatın kabuk kısmından kaynaklandığı için sinsidir. Güzel huylu prostat büyümesi üzere şikayetlere neden olmayabilir. Bu nedenle 40 yaşından sonra her yıl checkup yaptırmak gereklidir. Erken teşhis konulmazsa ölümcül olabilmektedir. Bilhassa ailesinde prostat kanseri bulunan bireyler çok daha dikkatli olmalıdır. Risk 7 kata kadar artabilmektedir.
5-KIŞIDE PROSTAT HASTALIĞI OLDUĞUNU GÖSTEREN BELIRTILER NELERDIR?
İdrar yolu tam ortasından geçtiği için sıklıkla gece idrara çıkma, sık sık idrara çıkma, idrarda yanma, tam boşaltamama üzere idrar yakınmalarına sebep olabilir.
Gece idrara çıkma, sık sık idrara çıkma, idrarda yanma, tam boşaltamama ve içeride idrar kalmış hissi, çatallı işeme, ağrılı/kanamalı ejekulasyon-meni boşalması en önemli yakınmalar olabilir. Bununla birlikte kabızlık üzere barsak sorunları ve kasık fıtığı yapabilir. Ama bilhassa prostat kanseri HIÇ ŞIKAYET YAPMAYABILIR. Bu noktada yıllık rutin denetim çok değerlidir.
6-PROSTAT HASTALIKLARI NASIL TEŞHIS EDILIR?
Rutin prostat denetimi idrar analizi, PSA(kanda prostat has antijen) ve parmakla muayene ile yapılmaktadır. Gerekli durumlarda ultrasonografi, kan analizi ve işeme testleri de eklenebilir. Olağan bu denetim bu bahiste uzman bir tabip tarafından yapılmalıdır. Son yıllarda gelişen kanser tarama teknikleri de uzman bir tabip tarafından uygulanmalı ve prostat kanseri erken tanısı sağlanmalıdır.
7. PROSTAT CHECKUP IÇIN YAPILAN PSA(KAN TAHLILI) NEDIR?
Prostat denetimlerinde yapılan kan analizi ile PSA(Prostat spesifik antijen) yüksekliği ve/veya muayenede anormallik nedeni ile hastalara prostat biyopsisi önerilebilir. Buradaki maksat kanser olup olmadığının tespitidir. Bununla birlikte PSA yüksekliği her vakit kanser manasına gelmez. Hatta çoğunlukla kanser dışı sebepleri gösterir.
PSA aralığına nazaran kanser olma ihtimalleri:
PSA 2,5-4 ng/ml: %20 kanser, %80 enfeksiyon ve prostat büyümesi vs.
PSA 4-10 ng/ml: %25-30kanser , %70-75 enfeksiyon ve prostat büyümesi vs.
PSA >10 ng/ml: %40-50kanser , %50-60 enfeksiyon ve prostat büyümesi vs.
Görüldüğü üzere PSA yüksekliği aslında birçok hastada kanseri göstermez. Bu nedenle biyopsi kararı çok dikkatle alınmalıdır. PSA dışı öbür parametreler(serbest PSA, PSA suratı, prostat hacmi vb.) göz önünde bulundurulmalıdır. Tüm bunları ise bu hususta uzman bir doktorun nezaretinde yapmak gerekmektedir.
8- PROSTAT BIYOPSISI NASIL OLMALI?
Prostat kanseri teşhisinde kullanılan prostat biyopsisi günümüzde sıklıkla yapılmaktadır. İdrardan ve meniden kan gelmesi, enfeksiyon ve sepsis üzere çok önemli yan tesirleri olan bu süreç çok diakkatli yapılmalıdır. Pekala ülkü biyopsi nasıl olmalıdır?
A.Lokal anestezi ile yapılabilmek ile bir arada, sedasyon-narkoz ile yapılması ağrı ve ruhsal algı ile ilgili olarak önerilebilir
B.Prostattan ultrasonografi-mr eşliğinde en az 10-12 kor(parça) yapılmalı, prostat büyüklüğüne nazaran bu sayı artırılmadır
C.Rektal(makattan) yapılan bir süreç olduğu için hijyen kurallarına çok dikkat edilmelidir.
D.Patolojik kıymetlendirme için bu hususta uzmanlaşmış bir tabibin olduğu bir merkezde yapılmalıdır
E.Hasta sürecin muhtemel sonuçları ve hazırlığı konusunda bilgilendirilmelidir
9-PROSTAT KANSERI NEDEN OLUR?
Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte hormonların, genetik (aileden gelen) ve çevresel faktörlerin bu hastalığın oluşmasında sebepler olduğu düşünülmektedir. Ergenlikten evvel ortaya çıkmadığı için ergenlikten sonra salgılanan hormonlar ve bu kanserin tedavisinde kullanılan hormonların (östrojen gibi) varlığı hormonların bu hastalık üzerinde tesirli olduğunu göstermektedir.
Prostat kanserli bireylerin birinci derecede akrabalarında da hastalık riskinin arttığı belirlenmiştir. Bu yüzden genetik faktörler de prostat kanserinden sorumlu tutulmaktadır. Amerikalı siyah ırkta, afrika kökenlilerde daha fazla görülür ve daha erken yaşta ortaya çıkar. Bu durumun sebebi şimdi bilinmemektedir. Prostat kanserine neden olan genleri bulmak için hala çalışmalar devam etmektedir.
Muhakkak coğrafik yerlerde prostat kanserinin daha çok görülmesi çevresel faktörlerin de rol oynadığını düşündürmektedir. Bilhassa İskandinav ülkelerinde daha çok görülür. Japonya ve birtakım asya ülkelerinde daha az görülmektedir. Bu bölgelerden riskli bölgelere göç sonucu hastalık riski artmamış ama sonraki kuşakta arttığı görülmüştür. Bu da çevresel tesirin ehemmiyetini göstermektedir. Hayvansal yağ içeriği yüksek olan besinlerle beslenmenin de hastalık riskinin arttırdığı düşünülmektedir.
10-PROSTAT KANSERI TEDAVISI NASIL YAPILMALI?
Erken teşhis hayat kurtarır!
Prostat kanseri tedavisi birçok açıdan çok değerlidir. Natürel ki birinci hedef kanseri ortadan kaldırmaktır. Bununla birlikte idrar kaçırmadan ve cinsel hayatı devam ettirecek en uygun tedaviyi seçmek hayat kalitesi açısından dikkat edilecek noktalardır.
Erken yakalanan kanserlerde neredeyse tam tedavi-kür mümkün iken, metastatik yani yayılmış kanserlerde bu mümkün olamamaktadır. Bu nedenle 50 yaşından sonra her erkeğin şikayeti olmasa bile PSA(kan tahlili) ve muayene ile yıllık denetimlerini yaptırması hayati ehemmiyete sahiptir.
Erken evre prostat kanserinde hangi tedaviler uygulanabilir?
1. Etkin izlem
2. Ameliyat: Radikal prostatektomi(Açık, laparoskopik yahut robotik)
3. Radyoterapi(Işın tedavisi) ve brakiterapi
4.Fokal tedaviler:Kryoterapi, HIFU
Aktif izlem çok erken yakalanmış çok küçük ve düşük dereceli tümörlerde bu bahiste deneyimli merkezlerde uygulanabilir. A.B.D’nde %30 lara varan oranda uygulanmaktadır. Çok dikkatli takip gerektirir.
Bu tedaviler ortasında kanser denetimi açısından en başarılısı ameliyattır. Bununla birlikte düzgün merkezlerde %5 lere varan idrar kaçırma riski vardır. Cinsel işlevlerin bozulması ise hudutların korunmasına karşın %30-50 ortasında görülmektedir. Işın tedavisi ise kanser denetimi açısından ameliyata yakın sonuçları olmakla birlikte cinsel işlev ve idrar sorunları tekrar görülebilmektedir. Son yıllarda tüm prostattın çıkarılması yahut ışınlanması yerine yalnızca tümörlü bölgenin tedavisi(fokal tedavi) gündemdedir ve uygun hastalarda ve tecrübeli merkezlerde uygun olabilecek ve yan tesirleri çok daha az bir tedavi halidir ancak şimdi uzun periyot sonuçları bilinmemektedir.
Sonuç olarak; prostat kanserinde başarılı tedavi alternatifleri mevcuttur. TÜMÖRSÜZ, UZUN VE SAĞLIKLI BİR HAYAT MÜMKÜNDÜR. En değerli nokta HASTAYA MAHSUS bir tedavinin tecrübeli bir merkezde ve tecrübeli bir tabip ile yapılmasıdır.