Hidrosel
Hidrosel, testisi saran zarlar ortasında olağandan çok daha fazla sıvı toplanmasıyla torbanın ileri derecede şişmesi durumudur. Olağan olarak bu aralıkta testisin kayganlığını sağlamak için 1-2 ml sıvı bulunur. Hidroselde ise bu sıvı ölçüsü 200- 300 ml hatta bazen çok daha fazla olur. Hidrosel sıklıkla ağrıya neden olmaz.
-Doğuştan olabilir. Doğumda bu iki zar açıktır. Karın içi sıvısı zarlar ortasına sızar. Daha sonra 2 zarın açık olan ağız kısmı kapandığından kese biçimini alır. Çok kere bebeklik çağında kaybolabilir. Onun için küçük bebeklerin sıvı toplamasında 1 yaşına kadar beklenir.
-Darbeler: Testis darbelerinden sonra meydana gelir. Bazen bu sıvı içerisinde kan vardır.
-Testis iltihaplarından sonra meydana gelir
– Nedeni bilinmeyen durumlar.
Belirtiler:
-Torba şiş durur
-Ellenince içerdeki sıvı hissedilir.
-Genellikle ağrı yoktur.
-Sıvı iltihaplanınca ağrı meydana gelir.
-Yatınca yahut geriye itince kaybolmaz.
-Torba ışığa tutulunca sıvıdan ötürü ışığı geçirir.
Teadavide iğne ile boşaltma vakit zaman yapılmaktadır. Az sıvı toplanmalarında iğne ile boşaltılma denenebilir. İğne ile boşaltılmada 2-3 ay sonra tekrar eder. Sıvı içine kanama ve iltihaplanma ihtimali vardır.
Ameliyat: Çok büyük hadiselerde ve bol sıvı toplamalarda ameliyat yapılır. Sıvı boşaltılır. Tekrar olmaması için zarlar aksi çevrilir ve dikilir.
Spermatosel
Testisin üzerinde ve ardında yer alan, küçük, ağrısız kitlelerdir. İçerisinde meyyit spermatozoalar bulunan kistik bir oluşumdur. Spermatozoaların birikmesi sonucu kistik yapı meydana gelmektedir. Nedeni bilinmemektedir. Ağrı yapmaz. Hasta skrotumun içinde testisden başka, testisin art üst tarafında bir sertlik yahut şişlik olduğunu fark eder. Muayene ve ultrason ile teşhis koyulur. Büyük hacimlere ulaşmadığı takdirde tedaviye gerek yoktur. Çok büyürse ameliyatla çıkarılır.
Orşit
Değişik mikroorganizmaların kan yoluyla testise ulaşması sonucu gelişen testis enfeksiyonudur. E. Coli, stafilokok, streptokok, klebsiella ve psödomonas en sık rastlanan mikroorganizmalardır. Bilhassa kabakulak orşiti sık görülmesi nedeniyle özel dikkat gerektirir. Puberteden evvel epey enderdir. Kabakulak orşitleri parotitislerin %20-35’inde görülür. Bazen parotit olmadan da orşit görülebilir. Çoklukla parotitisden 3-4 gün sonra başlar, skrotum eritemli ve ödemlidir. Ateş 40 dereceye ulaşabilir. Epididimitde görülen karakteristik üriner semptomlar yoktur. Kabakulak orşiti olan hadiselerin %30’unda spermatogenez geri dönüşümsüz olarak hasar görmüştür. Etkilenen testiste atrofi görülür. Orşitlerde testis büyümüş, hassaslaşmıştır. Skrotum cildi kızarık ve kalınlaşmıştır. Hastanın ateş 40 dereceye çıkabilir.
Tedavide antibiyotikler, analjezik ve ateş düşürücüler, spermatik kord etrafına anestezi, yatak istirahati ve lokal soğuk-sıcak uygulanması faydalıdır. Testisin üst asılması hastayı rahatlatır.
Epididimit
Değişik mikroorganizmaların epididime ulaşması sonucu gelişen epididim enfeksiyonudur. Psödomonas, enterobakter, N. Gonorhoea ve C. Trachomatis üzere mikroorganizmalar etkendir. Akut yahut kronik iltihabı halinde görülür.
Kronik durum,ya testis vereminde ya da testis frengisinde olur. Akut iltihaplarında mikroplar idrar dış deliğinden yahut bedenin öbür bir odağından kan yolu ile gelirler. Gençlerde daha seksüel bulaşıcı hastalıklar daha sıktır. Yaşlılarda idrar yaptırmak hedefi ile idrar yollarına konulan sonda v.s üzere sebeplerden sonra olur.
Skrotumda apansız başlayan şiddetli ağrı vardır.Yüksek ateş, titreme, bulantı kusma görülür. Skrotum büyümüş ve derisi kızarıktır. Epididim hassastır. Evvelce epididim skrotumdan ayırd edilirken daha sonraki saatlerde skrotumda tek bir kitle halinde palpe edilir. Kitle evvel sert, daha sonraları kısmen yumuşar.
Tedavi; antibiyotik, yatak istirahati, soğuk kompresyon, spermatik kord etrafına anestezi uygulanabilir. Seksüel ve fizikî aktivite kısıtlanır.Epididimitler güzel tedavi yapılırsa komplikasyonsuz düzgünleşir. Yeterli tedavi yapılmaz ise kronikleşir, infertiliteye neden olabilir, hatta skrotal fistül gelişebilir.
Testis Torsiyonu
Testis torsiyonu, testisin değerli bir hastalığıdır. Bu hastalıkta testislere kan taşıyan damarların bulunduğu spermatik kordon kendi etrafında burulmakta, spermatik damarlar kan taşıyamamakta ve şayet bu durum erken bir vakitte düzeltilmezse testis nekroze (kangren)olmaktadır. Torsiyon riski, puberte periyodunda en fazladır. Ameliyat edilmemiş inmemiş testislerde de risk yüksektir.
Tedavi: Torbalar üzerinden ya da kasıktan bir kesi ile yapılacak acil cerrahi teşebbüsle testis ve epididimin gözden geçirilir. Canlı iseler testis ve epididim detorsiyone edilirler ve torba içine tespit edilirler. Kangrene olmuş iseler ameliyat yapılarak çıkarılırlar. Torsiyona neden olan anomali öbür testiste de olabileceğinden karşı taraftaki testisin de skrotum içerisine tespiti tıpkı seansta yapılır.
Testis Tümörü
Testis tümörleri 15-35 yaş ortasında en sık görülen kanser tiplerinden biridir. Erkeklerde görülen habis tümörlerin %1 -2 sini oluşturur. Daha evvel tedavisi güç ve tehlikeli olarak tanımlanan testis tümörlerinde, günümüzdeki gelişmelerle erken tanımlandığı durumda epey yüz güldürücü sonuçlar alınmakta ve hayat oranı % 95 lere çıkmaktadır.
Olguların yaklaşık % 95 inde tümör direkt spermatozoa üreten dokudan kaynaklanır. Testis tümörlerinin sebepleri bilinmiyor fakat risk faktörü olarak inmemiş testisi olanlarda hastalığa yakalanma daha fazladır. İnmemiş testis daha sonra cerrahi sistemlerle indirilse bile bu risk devam etmektedir.
Testislerin birinde bazen ağrılı lakin birden fazla vakit ağrısız kitle yahut büyüme, torbada tartı hissi, hidrosel (torbada sıvı birikmesi ) üzere belirtiler kesinlikle hekim tarafından değerlendirilmelidir.
Erken teşhis ile tümörün tedavi edilebilme bahtı artabilir, tüm erkekler kendikendine testis muayenesi yapmalıdırlar ve kuşkulu bir durumda tabip denetimine ihtiyaç vardır. Değerlendirmede tümör marker olarak isimlendirilen beta-HCG ve alfafetoprotein testleri istenebilir. Kimi tümör tiplerinde bu markerler yükselmeyebilir, ultrasonografi ve akciğer grafileri gerekebilir.
Tedavide tümörün tipine (seminom, nonseminom) ve evresine nazaran değişik tedavi yolları mevcuttur. Olguların yaklaşık %95 inde tümör direkt spermatozoa üreten dokulardan kaynaklanır.
Seminomlar %40 görülme oranı ile en sık görünen tümördür. Nonseminomlar ise teratokarsinom, embriyokarsinom vs. farklı tip tümörlerden oluşur.
Tedavi tümörün çeşidine, yayılım derecesine (evre) bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Cerrahi Tedavi (radikal inguinal orşiektomi): Bütün testis ve etraf dokusu cerrahi olarak çıkarılır. Başka testisinde de olayların % 2-5′ inde tümör bulunabileceği varsayılarak değerlendirilmelidir.
Radyasyon Tedavisi: Radyoterapiye hassas olan seminomlara uygulanabilir, lakin nonseminomlar radyoterapiye hassas değillerdir. Tümörlerde cerrahi tedaviden sonra yan tesiri en az ilaçlar ile kemoterapi yapılır.
Bazı kıymetli bahisler:
-Çoğu erkek bir testisinin alınması ile kısır kalacaklarını yahut cinsel aktivitelerinin yok olacağını sanır. Lakin bu yanlıştır. Karşı testis sağlam ise düşük ihtimaldir.
– İmaj açısından alınan testisin yerine torba içine konulan ve olağan testis görünümü veren protez testis takılabilir.
-Karnın gerisine yayılmış tümörlerde lenf bezlerinin alınması penisin sertleşmesini yahut orgazmı olumsuz etkilemez fakat kısırlığa sebep olabilir. Bu bazen ilaçlarla düzeltilebilir.
-Radyoterapi de spermleri öldürücü tesir gösterebilir. Ekseriyetle tedaviden birkaç ay sonra düzelme görülür fakat yinede tedaviden evvel tedbir olarak sperm bankasında sperm dondurulması önerilebilir.
İnmemiş testis:
Gizlenmiş testis (kriptorşidizm) sözünden gelir. Çocuğun rahim içi gelişmesinde testis karın içerisindedir. Doğum yaklaştıkça testis torbaya hakikat inmeye başlar.Doğumdan itibaren de torbaya yerleşir. İşte bu inme sürecinin rastgele bir sebeple engellenmesi testisin üstte kalmasına neden olur. Yenidoğanda görülme sıklığı % 2-5 dir.
Nedenleri:
Bazı hormonal ve mekanik nedenler sorumlu tutulmaktadır.
-Bu sebeplerin başında torbanın(skrotum) gelişmemesi gelir.
-Diğer bir sebep testisi aşağı çeken kasların gelişmemesi yahut inişi engelleyen fıtık üzere bir sebebin olmasıdır.
Testis torbada olmayınca gelişmesi bozularak işlevlerini yerine getiremez.
Testisin İşlevleri:
-Testestron denen erkeklik hormonunu salgılamak
-Üremeyi sağlayan sperm hücrelerini meydana getirmek.
Yerinde olmayan testislerde,erkeklik hormonu eksikliği nedeni ile buna bağlı belirtiler olur.Yerinde olmayan testislerde kanser daha sık oluşmaktadır.
Belirtileri:
-Torbada testis ele gelmez.
-Kasıkta ele gelebilir.
-Çok kerede belirti vermez. Bazen ağrı yapar.
Genellikle,anne ve babanın dikkatinden kaçabilir.
Tedavi:
Bir testis olağan inişini yapmazsa testis dönmesi ve harabiyeti gelişeceğinden erkenden tedavi edilmelidir.
-Hormon Tedavisi: Ameliyattan evvel denenmelidir. Bilhassa çift taraflı inmemiş testislerin nedeni hormonsal olduğundan denemekte yarar vardır. Bu türlü bir hormon denendikten sonra 2-4 ay beklenilir hala inmemişse ameliyat yapılır.
-Hormon tedavisi yarar vermeyen durumlarda ve fıtık v.s üzere esasen cerrahi müdahale uygulanacak hadiselerde ameliyat yapılır.
Ameliyat yaşı evvelce 5 yaşına kadar beklemek biçiminde uygulanmışsa da artık çağdaş tıpta çocuklarında çekinmeden narkoz altında ameliyat yapılabilmesi nedeni ile bugün 3 yaşı uygun görülmüştür.Bu yaştan sonra ameliyat yapılırsa testis işlevlerinin kaybolması olasıdır.