Böbreklerden mesaneye (idrar torbası) idrar akışını sağlayan 25- 30 cm uzunluğunda hortum gibisi bir organdır. Yapısındaki düz ve sirküler (yuvarlak) kas lifleri ile peristaltik (dalga hareketi) hareketler yaparak idrarın mesaneye ulaşımını sağlar. Bu peristaltik hareketler taş düşüren hastalarda ağrının aralıklı olarak şiddetlenmesinin nedenidir.
Üreterlerin üç adet anotomik darlık bölgesi vardır. Bu tarlıklar taş düşüren hastalar açısından, taşın takılması nedeniyle değerlidir.
Üreter hastalıkları darlıklar, taş, tümörleridir. Üreteral tümörler böbrek tümörleri ile birlikte incelenir ve cerrahisi de böbreklerle birlikte yapılır. Üreteral darlıklar ise çoklukla doğumsal olmakla birlik de, günümüzde sık yapılan üreteral cerrahilerle nedeniyle iatrojenik de olabilmektedir. Bilhassa kolon (kalın bağırsak) ve jinekolojik operasyonlar esnasında bu organlara yakın komşuluğu ve ince yapısı nedeniyle fark edilememesi sonuçu yaralanması yahut sütürlerle bağlanması sıklıkla görülebilmektedir.
Üreter Taşları
Üreterler böbreğin ürettiği idrarı mesaneye taşıması açısından değerlidir. Lakin üreter içerisine düşen bir taş sonuçu tıkanması durumunda üretilen idrarın yapmış olduğu basınç nedeniyle şiddetli ağrı ve ilerleyen durumda böbrek kaybı ile sonuçlanabilir. Üreter taşları kanalı tam tıkadığı durumda birinci evvel böbrek idrar üretmeye devam edeceğinden idrar birikmesi, yüksek basınca bağlı böbrek de genişleme ve şiddetli ağrı olur. Üreterin peristaltik hareketi nedeniyle ağrı şiddetinde periyot dönem artmalar meydana gelir (kolik vasıflı ağrı).
Üreter Ameliyatı
İlerleyen devirde böbrek idrar üretimini kesmesi ve çeşitli sistemlerle basıncı düşürmesi nedeniyle ağrı kesilebilir. Bu devirde ağrının kesilmesi nedeniyle taşı düşürdüklerini düşünen ve denetime gelmeyen hastalarda böbrek de geri dönüşümsüz ziyanlar hatta böbrek kaybı meydana gelebilir. Böbrek kendini yenileyebilen bir organ olmadığı da unutulmamalıdır.
Üreter Taşlarının Tedavisi
Üreter taşları tedavisi bulunduğu bölgeye ve taşın büyüklüğüne nazaran değişmektedir. Üreter çapı alt kısımda 5 mm kadar düşmektedir. Bu nedenle 5 mm altındaki taşlar hastada doğumsal anotomik darlık yoksa medikal tedavi ile ekseriyetle düşmektedir. Çapı 5-10 mm ortasındaki taşlar ise ortalama %30-50 ihtimalle medikal tedavi ile spontan düşmektedir. Bu hastaların büyük bir kısmına yardımcı ek tedaviler yahut operasyon gerekmektedir (ESWL yahut URS operasyonu).
Çapı 1 cm üzerindeki taşlarsa %1 ihtimalle tabiatıyla düşmektedir. Taşların boyutlarının yanında bulunduğu üreteral segment de tedavi planında değerlidir. Üst kısımdaki taşlarda öncelikle ESWL yolu denenirken alt kısımdaki taşlarda öncelik operasyon lehinedir. Bunun nedeni alt kısımdaki taşlarda değişik nedenlerden dolayı ESWL başarısı daha düşüktür, ayrıyeten taş operasyonla rahat ulaşılabildiği için birinci seçenek operasyon lehinedir. Üst kısımda ise hem ESWL başarısı daha yüksektir hem de URS ile üst kısma çıkmak her vakit mümkün olmamaktadır. Bir öbür nedende URS ile üreterde ilerlerken su ve basınç tesiri ile taş böbreğe kaçabilmektedir. Bu durumda taşa ulaşılamamaktadır.
URS
Üreterin optik kamera yardımı ile görüntülenmesi operasyonuna verilen isimdir. Semirijid ve son vakitlerde tanınan olan flexbl URS aygıtları ile yapılır. Semirijid URS:Hafif esniyebilen metal optik ile işeme kanalından girilerek idrar torbasına ulaşılması ve üreter ağzı (üreter orifisi) sensor guide dediğimiz tel yardımı ile bulunarak buradan üst böbreğe kadar çıkılması sürecidir. Bu esnada üreter içerisinde izlenen taş, tümör üzere yapılara müdahale edilebilir.
Flexbl URS: kıvrılabilen bir alet olması nedeniyle üreter kıvrımlarını rahat geçebilmesi ve böbreğe kaçan taşları takip edebilmesi açısından kullanımı son yıllarda giderek artmaktadır. (kabaca mide endoskopisinde kullanılan aygıtın daha incesi ve minyatürü olarak örnek verilebilir.)
Böbrek içerisindeki küçük taşlara da bu aletle müdahale edilebilmektedir (RIRS yöntemi). Tüm taşlara rahat ulaşılabileceği için çok kullanışlı bir formül üzere düşünülse de, çalışma kanalı küçük olduğundan taşlar bu formülle çıkarılamaz. Taşlar lazer aygıtı ile çok ufak kesimlere kadar kırılarak zaten düşmeye bırakılır. Büyük taşlarda lazerle kırma uzun süreceğinden kullanımı kısıtlanmaktadır. Ayrıyeten aletin ince yapısı nedeniyle çok çabuk arıza yapabilmektedir, tekrar ince yapısı nedeniyle imaj kalitesi semirijit URS’ye nazaran berbattır. Aygıtın kıymetli olması kullandığı ekipmanlarında kıymetli olması, kullanımının sıkıntı olması ve çok çabuk arıza yapması nedeniyle kullanımı şimdilik sonludur.
