Üriner sistem taşlarının oluşumuna ilişkin pek çok teori olmakla birlikte bugün birçok faktörün bir ortaya gelmesi ile bunların ortaya çıktığına inanılmaktadır.Bu faktörler : hormonal değişiklikler,çevre faktörleri,beslenme,anatomik bozukluklar,kronik enfeksiyonlar,genetik geçişli kimi hastalıklardır.
BELİRTİLER: Üriner sistemde rastgele bir tıkanıklığa yol açmayan taşlara çoklukla tesadüfen bir röntgen yahut ultrasonografi(usg) çekilmesi sırasında teşhis konur. İdrar akımına mani olarak kanalda tıkamaya yol açan taşlar böğürde ağrı,idrarda kanama,ateş , bulantı kusma üzere belirtilere yol açar.İdrar kanalı (üreter) iç çapı (0.3 -0.5) cm ,uzunluğu 25-30 cm olan bir organdır.Küçük taşlar bu kanaldan geçerek mesaneye ulaşır ve buradan atılırlar. Daha büyük taşlar bu kanalın rastgele bir yerinde takılır ve ağrı ve başka belirtilerle acil servislere başvururlar.Ağrı myokard enfarktüsünden sonra en şiddetli ağrı olup hasta ve yakınlarında paniğe neden olur.
LABORATUAR BULGULARI : İdrar tetkikinde kanama ve enfeksiyon bulguları yeralabilir.İki taraflı idrar kanalı tıkanıklığı kelam konusu ise üre yüksekliği bulunabilir.
RÖNTGEN BULGULARI: Taşların büyük bir kısmında kalsiyum içeriği fazla olduğundan bunlar röntgende fark edilirler.Diğer teşhis prosedürleri Usg,İVP,tomografi dir.
TEDAVİ : İdrar kanalında tıkanmaya yol açmayan küçük taşlar çoklukla tıbbi tedavi ve bol sıvı alımı ile resen düşerler ki bunlar tüm taşların %50-60 ını oluşturur.
Daha büyük taşlarda izlenen tedavi yolları:
-
ESWL (Şok Dalgaları ile Kırma) : Beden dışından verilen şok dalgaları ile taşların kırılmasıdır.Bazı sert taşlar bu sistemle kırılmaz.Taş kırma süreci birkaç seans da sürebilir. Kırılan taşlar bazen düşerek idrar kanalını tıkarlar o vakit bunlara alternatif tedavi formülleri uygulanır.Bu usulün üreter taşlarında muvaffakiyet oranı düşüktür
-
Perkutan Nefrolitotomi : 1cm. den büyük taşlara böğürden girilerek bir tüp aracılığı ile uygulanan bir usuldür.Taşlar ultrasonik yahut pnomotik yolla kırılır gerekirse böbreğe nefrostomi denen bir dren konur.
-
Rijid yahut Fleksibl Ureterorenoskopi ; Bu formülle gereğinde laser de kullanılarak böbrek ve üreter taşları kırılır, süreç sonrası üretere DJ kateter denen bir kateter konarak taş kırıntılarının daha kolay düşmesi sağlanır.
-
Nefrektomi ve Parsiyel Nefrektomi ; Taşların böbrekte yaptığı harabiyete bağlı olarak böbrek tamamen(nefrektomi) yahut kısmen(parsiyel nefrektomi) alınabilir.
TAŞ HASTALIĞINDA METABOLİK TEDAVİ VE DİYET :
a)Taş hastalığı nedenleri ortasında hiperparatroidizm varsa bu endokrin ve cerrahi yolla tedavi edilmelidir.
b)Ürik asit yüksekliği varsa bu diyet gerekirse ilaçla tedavi edilmelidir.
c)İdrarda sitrat seviyesi düşükse K-Sitrat kesinlikle tedaviye eklenmelidir.
d)İdrarda enfeksiyon varsa bu tedavi edilmelidir.
e) Günlük sıvı alımı 1.5-2lt den az olmamalıdır bu ölçü etraf faktörlerine bağlı olarak artırımalıdır.
f)Kilo verilmeli ,tuz alımı azaltılmalıdır.
g) Yiyecekler makul ölçülerde istikrarlı olarak et,sebze,meyva içermeli ,kışın narenciye tüketimi artırımalıdır.