Ürtiker toplumda kurdeşen ya da dabaz ismiyle bilinir. Toplumun %10-20’sinde görülebilen bir hastalıktır. Hastalık deride ağır kaşıntı, kızarıklık ve kabarıklık atakları ile seyreder. Ürtiker yuvarlak, oval görünümdedir. Bazen büyük plaklar halinde de olabilir. Hastaların %40’ında dudak, lisan, boğaz, göz kapağı, el, ayak ve genital bölgede renksiz çok bariz şişlikler (anjioödem) görülür. Bu şişlikler asimetrik olur ve basitçe fark edilir. Ürtiker ve anjioödem 24 saat içinde iz bırakmadan düzgünleşir takip eden günlerde tekrar çıkabilir. Ürtiker ekseriyetle akşamları olmayı tercih eder. Anjioödem kimi hastalarda ürtiker olmaksızın tek başına ortaya çıkabilir. Ürtiker ve anjioödem atak sıklığı hastaya nazaran değişkenlik gösterir. Akut ve kronik olmak üzere 2 tipi vardır. Hastalık 6 haftadan kısa sürerse akut ürtiker, 6 haftadan uzun sürerse kronik ürtiker ismi verilir.
Ürtiker nedenleri: Enfeksiyonlar, ilaçlar, besinler ürtiker nedeni olabileceği üzere, birtakım kronik hastalıklar (heapatit, troidit, hipertroidi, romatizmal ve oto-immün hastalıklar, inflamatuvar barsak hastalıkları) ile de birlikte görülebilir. Bilhassa ürtikerin kronik formunda hiçbir neden saptanamaz. Neden saptanamayan ürtikere tipine idiyopatik ürtiker ismi verilir. Antibiyotikler, bilhassa anti-romatizmal özellik taşıyan ağrı kesiciler, MR (manyetik rozenans), BT (bilgisayarlı tomoğrafi)’de kullanılan radyokontrast hususlar ürtikere neden olabilir. Gerilim, anti-romatizmal ağrı kesiciler, enfeksiyonlar ürtiker ataklarını tetikleyebilir. Basınç, terleme, soğuk ve sıcak üzere birtakım fizikî faktörler de ürtikeri tetikleyebilir. Örneğin iç çamaşır ve çorapların sıktığı alanlarda ürtiker ortaya çıkması basınç ile alakalıdır. Öteki bir örnek soğuk denize girildiğinde ya da bedenin ısınması ile başlayan ürtiker soğuk ve sıcak ile bağlantılıdır.
Bilinenin bilakis idiyopatik ürtiker ve anjioödem hava yolunu kapatarak hayati tehlikeye yol açmaz ve bulaşıcı bir hastalık değildir. Ancak kaşıntı ve şişlikler hayat kalitesini çok düşürür. Hastalar tedavi edilmediği sürece sık acil servise başvururlar.
Ürtikerin nedenlerini araştırmak için kan tetkikleri ve alerji deri testi (deri prick testi) yapılır. Kan testleri ve alerji testleri olağan saptanırsa idiyopatik ürtiker ve/veya anjioödem teşhisi konur. Ürtikerin nedeni besin ya da ilaç alerjisi olursa bu besin ve ilaçlar kesilince hastalık ilaç tedavisine gerek kalmadan büsbütün düzelir. Neden saptanamayan durumlarda hastalık bir müddet sonra ilaç tedavisi ile düzelir. Ürtiker tedavi mühleti hastaya nazaran değişir. Tedaviye anti-histaminler ile başlanır, önemli kronik ürtiker ve anjioödem atakları kısa vadeli kortizon tedavisi ile baskılanır. Lakin yan tesirleri nedeni ile uzun devirde kortizon tedavisi verilmez. Anti-histaminlere karşılık alınamaz ise 28 günde bir deri altından yapılan Anti-IgE tedavisi uygulanır. Bu tedavilere de cevap alınmaz ise daha farklı ilaç tedavilerine geçilir.
Ürtiker ve anjioödem geçmişte tedavisinde zahmetler yaşanan bir hastalık iken günümüzde tedavi edilemez bir hastalık olmaktan çıkmıştır.
Sağlıklı günler dilerim….
