Erkekler ortasındaki en yaygın kanser olup birçok 65 yaş üstünde olmak üzere, her 10 erkekten birinde hayatının rastgele bir devresinde ortaya çıkar.
Erkekler ortasında kanserden ölenler ortasında 2. sırayı almaktaysa da, muvaffakiyetle tedavi bahtı bilhassa erken teşhiste mümkündür.
Prostat erkek üreme sisteminde bir salgı bezidir, bir kestane büyüklüğünde olup mesane ile üretra (idrarı mesaneden beden dışına taşıyan tubuler yapı) ortasında yer alır. Prostat büyük ölçüde adale lifleri ve salgı bezlerinden oluşmuştur ve ana işlevi spermleri iletmek üzere sperme sıvı üretmektir.
Prostat kanseri işte bu bezin bilhassa dış kısmından kaynaklanan bir berbat huylu tümör olup büyüdükçe prostatın iç kısımlarına yayılmaktadır. Yalnızca prostat içinde yer alan, kapsül dışına taşmayan kanser Lokalize Prostat kanseri diye isimlendirilir. Başka kanserler üzere prostat kanseride yayılabilirler (metastaz) ve öncelikle prostat etrafındaki dokulara yahut seminal veziküle (prostat gerisindeki meni depolayıcı kese) lokal yayılım yapar. Lokal yayılım gösteren tümörler vakitle bedenin öbür kısımlarına örneğin lenf nodlarına ve kemiklere yayılım yaparlar.
Prostat Kanseri Tanısı için ve Teşhis Sonrası Hangi Testler Gereklidir?
Prostat kanserini tespit ve daha sonra evrelemek (yayılım derecesini saptamak) için bir çok test yapılabilir lakin bunların hepsi her erkekte gerekli değildir.
Parmakla Makattan Muayene
Kolay bir muayene formu olup hem kanserin tanınmasında, hemde kanserin prostat içinde lokalize mi yoksa prostat etrafı dokulara lokal yayılım yapmış mı tespit etmekte yararlıdır.
Prostat bir iç organ olduğundan direkt gözle muayene mümkün değildir. Çabucak rektum (son bağırsak) ön kısmında yer aldığı için makattan rektuma sokulan bir parmakla muayene edilebilir.
Prostat Spesifik Antijen (PSA) Testi
Bir kan testi olup prostat kanserinin varlığı hakkında indirekt bilgi verebilir ve şayet kanser mevcutsa büyüklüğü ve yaygınlığı hakkında da bilgi verebilir.PSA testini bazen yorumlamak güç olabilir zira PSA hem tümör hücresi ,hemde olağan hücre tarafından oluşturulur. Fakat olağan prostat tarafındanda yapılan PSA kana daha az geçerken, tümörlü dokudan oluşan PSA kana daha fazla ölçüde geçmektedir.
3 harf hayatınızı kurtarabilir: PSA
Bu kolay kan testi ,prostat dokusundan kan akımına ufak ölçülerde kaçan bir kimyasal husus olan prostat spesifik antijen (PSA) ölçüsünü tesbit eder.
Yüksek düzeylerde PSA prostat büyümesi, enfeksiyon yahut kanser üzere bir prostat sorunu olduğunu tabir eder. Şayet PSA düzeyiniz yüksekse daha ileri tetkikler için kesinlikle bir üroloji uzmanına görünmelisiniz.
Amerikan Kanser Derneği yıllık sistemli PSA testini şu bireylere önermektedir:
• Afrikalı Amerikalı erkeklere 40 yaşından itibaren.
• Beyaz erkeklere babada yahut erkek kardeşte prostat kanseri varsa 40 yaşından itibaren
• Ailesinde prostat kanseri olmayan beyaz erkeklere 50 yaşından itibaren.
Transrektal Ultrasonografi (TRUS)
Özel bir ultrasonografi probu kullanılarak makattan direkt prostatın ultrasonografisinin yapılmasıdır.
Prostatı görüntülemenin kolay ve emniyetli bir yoludur. Bu inceleme ile hem prostatın büyüklüğü daha net kıymetlendirilir, hemde kanser olma ihtimali daha yüksek olan nodüllerin daha güzel görüntülenmesi sağlanır. En önemliside prostattan biyopsi alınması gerektiğinde transrektal U.S. kılavuzluğunda bu süreç çok daha kolay olmakta ve kuşkulu nodüllerden daha kolay ve tesirli biçimde biyopsi alınmaktadır.
Kemik Sintigrafisi
Kanserin kemiklere yayılıp yayılmadığını göstermede kullanılır çünkü prostat kanserinin en sık metastaz yeri kemiklerdir. Tüm hastalara yapılması gerekmez bilhassa küçük kanserler ve düşük PSA düzeyli hastalarda gereksizdir.
Lakin radikal bir cerrahi tedavi düşünülüyorsa bu türlü bir cerrahi öncesi kemiklerde metastaz olmadığından emin olunmalıdır.
Bilgisayarlı Tomografi (BT)
Postattaki kanserden fazla kanser nedeniyle büyümüş lenf nodlarının tespitine yardımcı olur.Genellikle BT kanser yaygın, yüksek dereceli yahut yüksek PSA ile birlikte yapılır.
Patolojik İnceleme
Prostat kanserinin kesin tanısı yalnızca ve yalnızca makattan , iğne ile alınan biyopsi örneklerinin patoloji uzmanları tarafından mikroskopta incelenmesi ile konulabilir.
Biyopsi alınması gerekli olan hastalar
1- PSA yüksekliği olanlar.
2- Parmakla rektal muayenede sertlik, nodül tespit edilenler.
3-1 ve 2 . hususun birlikte olduğu hastalar.
Alınan biyopsideki tümörün yaygınlığı ve derecesi ile hastanın PSA düzeyi yapılacak tedavinin kararlaştırılmasında rol oynar.
Prostat Kanseri Nasıl Tedavi Edilir?
1) Watchfull – waiting = Bekle – gör = Takip protokolü
Hastanın bir tedavi yapılmadan takip edilmesidir. Hernekadar tedavi edilmeyen prostat kanseri büyümeye devam ederse de , sıklıkla bu büyüme hayli yavaş olmaktadır. Nitekim prostat kanseri büyümesi gereğince yavaş olabilir ve tedavisiz bırakılsa dahi insan hayatının rastgele bir devresinde sorun yaratmayabilir.Yaşlı erkeklerde takip mantıklı bir seçenektir bilhassa kanser küçük ve mikroskopik incelemede düşük dereceli ise.Çalışmalar göstermiştir ki şayet kanser yüksek dereceli ise 10 yıl içinde sıhhat ve hayat için kıymetli bir tehdit olmaktadır.
2) Etkin İzlem: Faal izlem, klinik olarak kıymetsiz prostat kanserli hastaların çok tedavi edilmemeleri ve hastalıktan fazla tedavisinin getirdiği artmış morbidite riskinden korunması maksadı ile hastanın yakın izlemle takip edilerek hastalık progresyonuna dair evvelden tanımlanmış bulgular saptanıncaya kadar küratif tedavinin ertelendiği bir süreçtir.Belli aralıklarla PSA , rektal muayen yanısıra tekrarlayan prostat biyopsileri yapılarak hastalığın klinik değerli bir hal alması halinde radikal prostatektomi yahut radyoterapi üzere bir küratif tedaviye geçilir.
3) Radikal Prostatektomi (RP)
Lokalize prostat kanserinin (prostat kapsülü içinde sonlu olan) tedavisi için yapılan radikal cerrahi müdahaledir. Prostat tüm kapsülüyle ve ardında veziküla seminalislerle birlikte çıkarılır ve mesane boynu üretraya (idrar yoluna) yine ağızlaştırılır. Çıkarılan modülün patalojik incelenmesinde kanser tümüyle prostat kapsülü içinde sınırlıysa, RP prostat kanserini tam tedavi etmiş demektir. Tüm prostat çıkarıldığı için operasyon sonrası PSA ölçülemeyecek bedellere (sıfıra yakın )düşmelidir. Patolojik incelemede prostat kapsülü dışında tümör mevcutsa PSA çok ufak hacimli kanserlerin dahi takibinde eksiksiz bir testtir. Daha büyük ve kapsül dışına yayılmış tümörlerde ise cerrahinin başarısı lokalize olanlar kadar güzel değildir.
Bu radikal cerrahinin değerli komplikasyonları operasyon sırasında kanama, operasyon sonrası erken periyotta kalp krizi ve akciğer embolisi , geç periyotta idrar tutamama ve ereksiyon ( sertleşme ) kaybı olabilir.
Bu cerrahi süreç açık ,laparoskopik yahut robot yardımlı laparoskopik olarak yapılabilir.
4) Radyoterapi (Işın Tedavisi)
Radikal prostatektomiye alternatif olabilecek bir tedavidir. Prostata lokalize prostat kanserlerinde 10 yıllık sonuçlar cerrahi tedaviye yakındır. Lakin daha geç sonuclar kesin olmamakla bir arada birazdaha cerrahi tedavi lehinedir. Radyasyon tedavisi bilhassa kapsül dışına taşmış fakat hala kapsülün kanser etrafındaki dokularda hudutlu olduğu düşünülen olaylarda uygundur.
Radyoterapinin yan tesirleri ortasında idrar yapmada zahmet, sık idrara çıkma, ani idrar sıkışması ve ishal erken devrelerde görülürken geç devrelerde ereksiyon sorunları (sık olarak), mesane kapasitesinde küçülme, idrar yollarında darlıklar oluşabilir.
5) Hormonal Tedavi
Prostat kanseri hücrelerinin bir birden fazla erkeklik hormonlarına, bilhassa testosterona bağımlı olarak çoğaldığından hormonal tedavi yararlı olabilir. Hormon tedavisi küratif bir tedavi olmayıp prostat kanser hücrelerinin çoğalmasını süreksiz mühletle yavaşlatmayı gayeler. Hormon tedavisi ekseriyetle kanserin prostat dışına yayıldığına dair bulgular olmadıkça kullanılmaz. Yani daha çok sistemik yayılım yapmış (lenf rodlarına yahut kemiklere yayılmış) olaylarda kullanılır.
Bu tedavide hedef bedendeki testosteron hormonunu ortadan kaldırmak yahut baskılamaktır ki bu da ya testislerin cerrahi olarak çıkarılmasıyla (orşiektomi) yahut medikal yolla sağlanabilir. Hormon tedavisi hastaların yarısında sıcak basmalarına yol açarken hepsinde ereksiyon kaybına ve cinsel isteksizliğe sebep olur.
