Bahar aylarını gelmesi ile bilirlikte polenlerin havaya yayılmasına bağlı olarak alerjik bireylerde burun akıntısı kaşıntısı tıkanıklık ve hapşırma üzere belirtiler ile kendini gösteren alerjik rinit yahut saman nezlesi ortaya çıkar. Polenlerin alerjik rinit dışında gözlerde konjuktivit yahut akciğerler de nefes darlığı hırıltı öksürük nefes darlığı ile kendini gösteren alerjik astıma yol açtığı çok sık görülmektedir.
Bazı polenlerin besinlerle ile birebir alerjenleri taşıdığı için ağız içinde damak içinde kaşıntı yani oral alerji sendromuna yol açabilir. Polenler ile besinler ortasındaki bu çapraz tepkiler daha önemli olarak baygınlık nefes darlığı tüm bedende kaşıntı ile kendini gösteren anafilaktik şoka yol açabilir.
POLEN-GIDA ( ORAL ALERJİ ) SENDROMU NEDİR ?
Polen-gıda sendromu yahut oral alerji sendromu polenler ile birebir alerjik özelliği taşıyan besinler yenilmesi sonrasında ağız içinde, dudaklarda ve boğazda kaşıntı yahut dudakların, ağzın, lisanın ve boğazın şişmesi ile kendini gösterir.
Vücudumuzda ki bağışıklık sistemi, besinlerdeki ve polenlerin içinde yer alan alerjenleri tanır ve bunlara karşı IgE antikorları oluşturur. Besin ve polenler içlerinde benzeri alerjenik yapıya sahip alerjenler taşırlar bu yüzden oluşan antikorlar polen yahut besine karşı birebir alerjik bir reaksiyon verir. Polen alerjisi olan birtakım hastalar tıpkı alerjik yapıyı taşıyan besinler tükettiğinde ağız dudak lisan ve damakta kaşıntı ve şişlik şikayetleri oluşabilir.
Polen ile besinler ortasında çapraz tepkiler bağlı gelişen Oral alerji sendromu bulunan beşerler çoklukla tıpkı meyveleri yahut zerzevatları pişirilmiş halde yiyebilir, zira proteinler ısıtma süreci sırasında bozulur, böylelikle bağışıklık sistemi ısıtıldığında alerjenler parçalandığı için bu besinleri tanımaz.
Oral alerji sendromu daha ileri yıllarda ortaya çıkar. Başlangıçta, sorun yaşanmadan tüketilen meyveler yahut sebzeler yıllar sonra polenlere karşı alerjisi gelişen gençlerde yahut yetişkinlerde şikayetlere yol açar.
POLEN-GIDA ( ORAL ALERJİ ) SENDROMU HANGİ POLENLERLE OLUŞUR ?
Bahar aylarında ortaya çıkan polenler ile birlikte kimi hastaların sindirim sisteminde de şikayetleri başlar bilhassa hastalar birtakım besinlerin kendilerinin çok rahatsız ettiğinden şikayetçi olurlar.
Polenlerin üzerinde yer alan alerjen ile besinlerin üzerinde yer alan alerjenler birebir özelliğe sahip olabilirler bu yüzden polen alerjisi olan hastalarda çarpaz tepki gösteren bu besinlerin tüketilmesi ağız içinde damak ve dudakta hatta boğazda şişme kızarıklık kaşıntıya yol açabilir.
Polen alerjisi olan herkeste olmasa da kimi hastalarda aşağıdaki besinleri yerken oral alerji sendromu yaşayabilir.
Karşımıza en çok çıkan polenler
Polen-Gıda (Oral Alerji ) Sendromu
Polen
Meyve
Sebze
Kuruyemiş
Hububatlar
Huş (Birch/Betula) ağaçı poleni
Kivi, elma, armut, Erik, şeftali, nektarin, kayısı, kiraz, muz, incir, avokado, çilek, kuru erik, mango
Kereviz, havuç, yabani havuç, maydanoz, dereotu, kimyon, kişniş, rezene, patates, domates, biber (yeşil), hindiba
Fındık, badem
ceviz,
fıstık
Soya fasulyesi, buğday,
mercimek, bezelye, fasulye
Üzüm otu (Ragweed/Ambrosia )
Muz, karpuz, kavun,
Kabak, biber, salatalık,
enginar, ebegümeci, kabak, papatya çayı
Ay çekirdeği
Pelin otu (mugwort/Artemisia vulgaris )
Elma, karpuz, kavun
Kereviz, havuç, maydanoz, biber, kişniş, rezene, kimyon, karabiber
Yapışkan otu (Wall pellitory/parietaria officinalis)
Kiraz, kavun
Antep fıstığı
Ot çimen (grass )
Incir, kavun, portakal, kivi, karpuz
Domates, patates
Fıstık
Kızıl ağaç (Alder/Alnus glutinosa)
Elma, vişne, şeftali, armut, çilek, ahududu
Kereviz, maydanoz
Fındık, badem
ceviz
Selvi poleni (cypress)
Şeftali ,
nar
Japon sedir
domates
Çınar poleni (plane )
elma
Marul, mısır
Fındık, fıstık
Nohut
Zeytin poleni (olive/olea europea )
şeftali , armut kavun, kivi
Ficus benjamina
İncir, kivi,ananas, papaya
Birçok polen ve besin ortasında çapraz tepkiler görülmektedir. Bunun dışında birçok ağaç yahut ot poleninin kendi ortalarında yakın bir bağ bulunduğu unutulmamalıdır. Polenlerin misal yapıya sahip alerjenleri yanlış pozitifliklere yol açtığı görülür. Bu yüzden şikayetlerle polenler ortasındaki münasebet alerji uzmanları tarafından kıymetlendirilmesi son derece kıymetlidir.
Polen ve besinler ortasındaki bu çapraz tepkilerden kimileri daha çok bilinmektedir ve hastalarda daha sık karşımıza çıkar bunlardan en sık karşımıza çıkanlar aşağıda isimlendirilmiştir.
Birch-elma sendromu : huş ağacı ile elma ortasında alerjik tepki görülür
Cypress-şeftali sendromu : selvi ile şeftali ortasında önemli alerjik tepkiler görülebilir
Kereviz-mugwort-baharat sendromu : kereviz pelin otu ve baharatlar ortasında alerjik tepki görülebilir
Mugwort-şeftali sendromu : pelin otu ile şeftali ortasında alerjik tepki görüleblir
Pelin-papatya sendromu : pelin ve papatya ortasında alerjik tepki görülebilir
Mugwort-hardal sendromu: pelin ile hardal ortasında alerjik tepki olabilir
Ragweed-kavun-muz sendromu : üzüm otu kavun ve muz ile ortasında alerjik tepki olabilir.
Goosefoot-kavun sendromu : kazayağı otu ile kavun ortasında alerjik tepki olabilir.
Polenler dışında başka alerjenler ile besinler ortasında çapraz tepkiler görülebilir. Bunlar içinde en sık karşılaşılanlar aşağıdaki üzeredir.
Alternaria -spinach sendromu : Alternaria küf alerjeni ile ıspanak ortasında alerjik tepki görülebilir
Akar-karides sendromu : mesken tozu akarları ile karides ortasında önemli alerjik tepkiler görülebilir
Kedi-domuz sendromu: kedi ile domuz ortasında alerjik tepkiler görülebilir.
Kuş-Yumurta Sendromu : kuş tüyüne alerjisi olanlarda vakitle yumurta yediklerinde alerjik tepkilerinin oluştuğu bildirilmiştir.
Polenlerin bahar aylarında ortama yayılması alerjik rinit yahut alerjik astıma yol açabilir. Bunun dışında besinlerle göstermiş olduğu çapraz tepkilere bağlı olarak vakit içinde ağız içinde kaşıntı kızarıklık şişlik yani oral alerji sendromuna da yol açabileceği birçok yayında gösterilmiştir.
Polen-gıda sendromunda görülen şikayetler ağızda boğazda hudutlu kalabileceği üzere % 1-2 sinde anafilaktik şok görülebilir. Ayrıyeten besinlerin kendi alerjileri de önemli anafilaktik şoka yol açabilir. Yani polen ile çapraz tepki veren besinler örneğin huş ağacı poleni ( Birch polen ) fındık fıstık soya üzere birçok besin ile çapraz tepki verebilir ve buna bağlı ağız içinde kaşıntı kızarıklık kaşıntı dudakta damakta şişlik görülebilir. Ama fıstık fındık yahut soya üzere besinler çapraz tepkiye yol açan alerjenler dışında kendine mahsus alerjenler taşırlar. Bu besine mahsus alerjenlerin yol açtığı besin alerjilerinde nefes darlığı baş dönmesi tüm bedende kızarıklık kaşıntı ve şuur bulanıklığı ile birlikte anafilaktik şok görülebilir.
Polen-gıda (oral alerji) sendromuna yol açan besinlerin alerjilerinin de araştırılması hastada besin alerjisi varsa bu besinlerden uzak durması ileride yol açabileceği anafilaktik şok üzere alerjik tepkileri önleyebilir.
POLEN-GIDA ( ORAL ALERJİ ) SENDROMUNUN NASIL TANISI KONULUR ?
Bahar geldiğinde polenlerin ortaya çıkması ile birlikte burun akıntısı hapşurma nefes darlığı hırıltı üzere şikayetler ile birlikte kimi besinleri yediğinizde ağız ve damakta kaşıntı kızarıklık şişlik oluyorsa polen- besin alerjiniz olabilir. Alerjiniz olduğundan kuşkulanıyorsanız, yanlışsız teşhis ve tedavi için bir alerji uzmanına başvurmanız gerekir.
Polen alerjiniz ile birlikte ilerleyen periyotlarda besinlere hassasiyetiniz başladıysa polenlerle besinler ortasındaki çapraz tepkilerin bu durumdan sorumlu olabileceği aklımıza gelmelidir. Bu şikayetlerin polen ve besine bağlı olduğunu bulmak için alerji doktorları tarafından alerji testlerinin yapılması gerekir. Deri prick testi, polen alerjisi teşhisi için kullanılan en yaygın testtir. Deri prick testleriyle polen alerjisi tanısı ekseriyetle konulur. Kanda bakılan testler de polen ve besin alerjisi teşhisinde kullanılabilir.
Özelliklerde son devirlerde geliştirilen kandan bakılan testlerde polen ve besinlerin sahip olduğu alerjenleri detaylı bir halde görebilmekteyiz. Alerjenlerin tek tek bakılması ile tepkilere yol açan komponentler gösterilmektedir.
Polen-gıda (oral alerji) sendromunda besinlerin ısı ile alerjik özellikler kaybolmaktadır. Bu yüzden prick to prick testlerin teşhis koymakta yardımı olabilir. Ayrıyeten meyve ve sebzeler ile yapılan oral provakasyon testleri de teşhis koymak için yapılabilir. Oral provakasyon testlerinin önemli tepkilere yol açma riski olduğu için gerekli görüldüğünde alerji uzmanlarının denetiminde yapılmalıdır.
POLEN-GIDA ( ORAL ALERJİ ) SENDROMUNUN TEDAVİSİ NASILDIR ?
Polenler yalnızca alerjik rinit ve astım şikayetlerine yol açmaz bunun dışında kimi şahıslarda besinlerle çapraz tepkiye yol açıp ağız içinde ve damakta boğazda şişlik kaşıntı şikayetlerine yol açabilir.
Polen-gıda sendromunda bu şikayetlerin birçoklarının hudutlu kaldığı görülür ama kimi hastalarda mide de bulantı kusma nefes darlığı tüm bedende kaşıntı, kızarıklık ve baş dönmesi tansiyon düşüklüğü üzere anafillaksi belirtilerine yol açabilir. Polen-gıda (oral alerji) sendromunun teşhisinin konulması ve tedavisinin yapılması bu yüzden değerlidir.
Polenlerin ortama yayılması ile birlikte vakitle ortaya çıkan besinlere hassasiyet belirtilerinin ortadan kaldırılması için öbür besin alerjilerinde olduğu üzere alerjenlerden uzak durmak, tedbir almak ve hasta eğitimi yanında polenler için yapılan alerji aşılarının (immunoterapinin) tesirli olduğu gösterilmiştir.
Polen-gıda sendromu belirtileriniz varsa, bilhassa alerji mevsimi sırasında zerzevatları ve öbür yiyecekleri çiğ yemekten kaçınınız. Besin ile çapraz tepkileri azaltmanın bir yolu, yiyecekleri pişirmek yahut mikrodalga ile ısıtmaktır, zira yüksek sıcaklıklar oral alerjiden sorumlu proteinleri bozar. Konserve yiyecekler de tepkisi sınırlayabilir.
Yemekten evvel yiyeceklerin soyulması faydalı olabilir, zira rahatsız edici protein sıklıkla kabuk içinde ağırlaşır.
Söz konusu polenlerin arttığı devirde polen mevsimi boyunca oral alerji sendromu kötüleşir. Bu yüzden alerjik tepkiye yol açan besinlerden uzak durmak uygun olur.
Polen-gıda sendromunda oluşan şikayetler için uygulanacak olan ilaç tedavisi erken tepkileri ortadan kaldırmak yahut daha önemli lezyonlara ilerlemesini engellemek için gereklidir.
Gıda alerjilerinde olduğu üzere polen-gıda alerjilerinde de oluşan tepkileri ortadan kaldıran antihistaminikler hastanın yalnızca şikayetlerini ortadan kaldırır alerjik yapısını ortadan kaldırmaz. Antihistaminikler tedavide yalnızca şikayetleri olduğunda verilmelidir.
Polen-gıda sendromu alerjilerinde alerjik tepkiler bazen ölümcül hayatı tehdit edici seviyeye oluşabilir. Alerjik şok tablosu acil olarak hastanede tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Alerjik besinleri kazara aldığında oluşabilecek bu türlü durumlar için hastaya kesinlikle yanında taşıması gerekli olan adrenalin otoenjektörü yazılır.
Adrenalin otoenjektörü hayat kurtarıcıdır ve hastanın kendisine ilacı nasıl ve hangi durumlarda yapacağı gösterilmelidir.
Polenler için uygulanan alerji aşıları (immunoterapi) polen-gıda sendromuna yol açan polenlere hassasiyeti azalttığı için besinlere olan hassaslığı da azaltıp başarılı olduğu gösterilmiştir.
SONUÇ OLARAK
Polen-gıda sendromu yahut oral alerji sendromu polenler ile birebir alerjik özelliği taşıyan besinler yenilmesi sonrasında ağız içinde, dudaklarda ve boğazda kaşıntı yahut dudakların, ağzın, lisanın ve boğazın şişmesi ile kendini gösterir.
Oral alerji sendromu daha ileri yıllarda ortaya çıkar. Başlangıçta, sorun yaşanmadan tüketilen meyveler yahut sebzeler yıllar sonra polenlere karşı alerjisi gelişen gençlerde yahut yetişkinlerde şikayetleri yol açar.
Polen-gıda sendromunda görülen şikayetler ağızda boğazda hudutlu kalabileceği üzere % 1-2 sinde anafilaktik şok görülebilir.
Polen alerjiniz ile birlikte ilerleyen devirlerde besinlere hassasiyetiniz başladıysa polenler ile besinler ortasındaki bağlantıyı bulmak için alerji doktorları tarafından alerji testlerinin yapılması gerekir.
Polenlerin ortama yayılması ile birlikte vakitle ortaya çıkan besinlere hassasiyet belirtilerinin ortadan kaldırılması için öteki besin alerjilerinde olduğu üzere alerjenlerden uzak durmak, tedbir almak ve hasta eğitimi yanında polenler için yapılan alerji aşılarının (immunoterapinin) tesirli olduğu gösterilmiştir.
