Azospermi

Menide hiç sperm bulunmadığı durumlar için kullanılan

terimdir. Bir vakitler bu durum tesbit edildiğinde şahsın

çocuk sahibi olmasına imkansız gözüyle bakılırdı zira sperm

yok ise nasıl baba olunacaktı. Lakin menide sperm olmaması

bu kişinin sperm üretmediği manasına gelmez. Birtakım tıbbi

tedavi ya da cerrahi teşebbüslerle az ölçüde da olsa sperm

elde edilebilir ve kişinin baba olması sağlanabilir.

Azosperminin sebebi nedir?

Bu durum sperm üretimindeki bir bozukluk ya da üretilen

spermin dışarı atılmasındaki bir mani nediniyle oluşabilir. Bu nedenle azospermi tesbit

edildiğinde birinci yapılması gereken bu iki durumu ayırt etmektir.

Eğer testisler sperm üretiyor ancak menide sperm bulunmuyorsa ya sperm akımını sağlamak

için kanalları açmak ya da spermi bulunduğu yerden almak gerekir. Şayet testisler sperm

üretmiyorsa onları sperm üretir hale getirmeye çalışmalıdır. Bunda da muvaffakiyet sağlanamz ise

yardımcı üreme teknikleri ile birlikte sperm elde etmek için mikromanipulasyon yöntemlerine

başvurulmalıdır.

Sperm üretimindeki bozukluklar nelerdir?

Burada 3 ana sebep kelam mevzusudur;

1. Hormonal sebepler

2. Testis yetmezliği

3. Varikosel

Hormonal sebepler

Testislerin sperm üretebilmesi için gonadotropin denen ve beyindeki hipofiz bezinden

salgılanan hormonlara ihtiyaç vardır. Bunlar hiç ya da az salgılandığı durumlarda yeterli

sperm üretimi sağlanamaz. Ayrıyeten çeşitli nedenlerle androjen (erkeklik hormonu) alan

erkeklerde de hipofiz bezinden salgılanan hormonlar baskılanır ve yeniden sperm üretimi durur.

Testis yetmezliği

Burada testisin olgun sperm üreten kısmında yetersizlik kelam mevzusudur. Bu sperm gelişiminin

herhangi bir evresinde duraklama ile kendini gösterir. Sertoli-cell only sendromunda sperme

dönüşecek hiçbir hücre bulunmaz yahut maturasyon-arrest denen durumda sperm hücreleri

erken evrelerde yani şimdi olgunlaşmamış halde bulunurlar. Bu hastalarda genetik tarama

yapılması gerekir.

Varikosel

Tıpkı bacaklardaki varisler üzere cinsel bölgede bulunan toplardamarların genişlemesidir. Bu

damarların genişlemesinin sebebi içindeki kan akımının bozulmasıdır. Damarlar genişleyince

testislerde kan ölçüsü artar, bu da sperm üretimi üzerine olumsuz tesir yapar. Bu durum

cerrahi olarak düzeltilebilir.

Spermin taşınmasındaki bozukluklar

Bunun sebepleri ya spermi taşıyan kanallardaki tıkanıklık, ya kanalların doğuştan olmaması

veya oluşan spermin dışarı atılamamasıdır.

Bazı hastalarda doğuştan her iki sperm kanalı da bulunmaz (congenital absence of bilateral

vas deference) yahut fıtık ya da hidrosel ameliyatı sırasında kanal tıkanmış olabilir. Normal

şartlarda sperm seminal vezikül denen keselerde depolanır ve uretra denen idrar deliğinden

dışarı atılır. Şayet seminal veziküllere giden kanallar tıkalı ise spermler dışarı atılamaz.

Ejakulasyon meselesinin sebebi ise ( tıkanıklık olmadığı halde spermin dışarı atılamaması)

sinirlerin cerrahi süreçlerle, şeker hastalığı nedeniyle yahut omur ilik zedelenmesi yüzünden

zarar görmesidir. Spermin dışarı atılabilmesi için mesane ile penis ortasındaki kapağın kapalı

olması gerekir. Sonların hasar görmesi nedeniyle bu kapak kapanamıyor ise sperm mesaneye

kaçar ve fakat idrarla atılır.

Azospermi tesbit edilen hastanın değerlendirilmesi

Hastanın muayenesi

Eğer testislerin boyutları önemli olarak küçük ise sperm üreten hücrelerin etkilendiği

söylenebilir, hormon testleri yaparak bunun testislerden mi yoksa beyindeki hipofiz bezinden

yetersiz hormon salınımından mı olduğu anlaşılabilir.

Testislerin içinde bulunduğu torba (scrotum) el ile ve ultrasonografi yardımıyla muayene

edilerek varikosel olup olmadığı anlaşılabilir. Muayene sırasında sperm taşıyan kanalların

olup olmadığı anlaşılabilir. Şayet kanallar yok ise kromozom tahlili gerekebilir. Kanalların

muayenesi sırasında epididim denen yapıların ele gelmesi (normalde hissedilmez) bir

tıkanıklığı gösterebilir.

Hormon analizi

FSH (follikül uyarıcı hormon) beyindeki hipofiz bezinden salgılanır ve testisleri uyararak

sperm üretimini sağlar. Testisin sperm üretme yeteneği azaldıkça FSH ölçüsü artarak testis

daha fazla uyarılır. Şayet FSH düzeyleri yükselmiş olarak tesbit edilmişse testislerin yeteri

kadar sperm üretmediğini söylemek mümkündür. Ayrıyeten LH, TSH, prolaktin ve testosteron

isimli hormonlar da sperm üretiminde bir sorun olup olmadığını anlamamıza yardımcı olurlar.

Genetik testler

Azospermi tesbit edilen erkeklerde önerilir. Kromozomlarda sayısal ve yapısal anomaliler

araştırılır. Bilhassa doğuştan sperm kanallarının olmadığı durumlarda kistik fibrozis geninde

defekt olup olmadığını bu testlerle öğrenebiliriz. Ayrıyeten azospermiye neden olaak genlerde

mikrodelesyonlar araştırılabilir.

İdrar tetkiki

Bazen spermler hudutlara ilişkin nedenlerle geri akımla mesaneye kaçabilir. Bunu anlamak için

hastadan idrarını yaptıktan sonra meni vermesi istenir. Sonra tekrar idrar yaptırılır ve bu

idrarda sperm aranır. Şayet idrarda sperm varsa o vakit bir geri akımdan kelam edilebilir. Bu

durum bazen ağızdan alınan ilaçlarla tedavi edilebilirse de çoklukla ejakulasyon sonrası idrar

alınır ve sperm ayrıştırılır.

Testis biyopsisi

Eğer sorunun temel olarak testislerde olduğu düşünülüyorsa testis biyopsisi yapılabilir.Alınan

parça labratuvara mikroskopik incleme için gönderilir. Süreç ince iğne aspirasyonu şeklinde

ya da bir kesi yoluyla yapılabilir. Burada sperm elde edilebilirse ICSI (mikroenjeksiyon)

yöntemiyle daha evvelce alınmış yumurtalar içine enjekte edilir ve yumurtanın döllenmesi

beklenir. Döllenen yumurtalar ana rahmine transfer edilerek 2 hafta sonra gebelik testi yapılır.

belik testi yapılır.

Başa dön tuşu