Doğan her yüz erkek bebeğin birinde görülen inmemiş testis, erken müdahale gerektiren bir hastalık. Zira vaktinde yapılmayan tedavi, kısırlıktan kansere kadar birçok önemli sıhhat sorunun da nedeni olabilir
Bilinen yaygın ismiyle yumurtalıklar (testis), erkeklerde gelişmeyi sağlayan hormonları salgıladığı üzere, sperm de üreten bir organdır. Ergenlikle birlikte artan hormon salınımı ve sperm üretimi hayat boyunca sürer. Testislerin vazifesini yerine getirebilmesi için beden dışında yani torbaların içinde bulunması gerekir ki, burada sıcaklık yaklaşık 35.5 derecedir. Bedenimizin koltuk altından ölçüldüğünde 36.5 derecelik ısısı, ağızdan yahut rektal derece ile bakıldığında yaklaşık 37.5 derecedir ki bu da testisin olağan fonksiyonu için yüksektir.
İnmemiş Testis nedir?
Yeni doğmuş erkek çocuğun testislerinin torbada (skrotum) olmaması durumuna inmemiş testis ismi verildi. Bu bebeklerin birçoklarında çoklukla tek tarafında inmemiş testis gözlenir. Lakin birtakım bebeklerde her iki testis torbası da boş olabilir. Bu durumda değerli olan nokta; tek ya da çift taraflı da olsa, testislerin hiçbir vakit torbada bulunmamasıdır.
Torbada olmayan testisler nerede bulunur? Bebekler, anne karnındayken karın zarı art kısmında, böbreklere yakın bir yerleşimdedir. Bebeğin gelişimiyle birlikte, karın boşluğunda bulunan testisler de 7. Aydan sonra torbaya hakikat inmeye başlar. Doğuma yaklaşıldığı süreçte, torbaya hakikat ilerleyen testisler, kasık kanalını aşar ve torbaya yerleşir. Lakin bu hareket kimi bebeklerde doğumdan sonra da devam edebilir. Kimi bebeklerde doğduktan sonra 6 ay içinde testisinin yerleştiğini gözlemleriz. 6 aydan sonra yerleşmesi pek mümkün değildir.
İnmemiş testis erkeklerde en sık görülen cinsellikle ilgili doğumsal anomalidir. Her 100 bebekten birinde görülür.. Vaktinden evvel doğan bebeklerde inmemiş testis görülme ihtimali, vaktinde doğmuş bebeklere nazaran 3 kat fazladır. Bunun nedeni de; testisler hamileliğin 8. ayında testisin yerine yerleşmesinin sekteye uğraması.
İnmemiş testisin nedenleri
Testisin kendisinden kaynaklanan iç bozukluklar, hormonal tesirler, genetik bozukluk üzere nedenler öne sürülmekle birlikte kesin bir sebep gösterilmemektedir
İnmemiş testisten farklı olarak, görülen bir durum vardır ki, halk ortasında bilinen tarifiyle ‘utangaç testis’ olarak isimlendirilir. Tıbbi ismiyle “Retraktil” denilen utangaç testisi olan bebeklerde, testisler bazen trbada bulunur. Torbada olmadığı vakitlerde ise, kasıklara gerçek kaçar ve kaybolurlar. Bu durum, bilhassa soğuğa maruz kaldığı vakitlerde ya da çocuğun testislerinin ellenmesi sırasında besbelli olarak fark edilir. Tam aksisi durumda ise; örneğin, sıcak ortamda, çocuğun ateşinin çıktığı vakitlerde ya da çocuk uyurken testis tekrar torbaya yerleşir.
Utangaç testis, inmemiş testis üzere bir hastalık değil, günahsız bir durumdur. Bu çocukların inmemiş testis de olduğu üzere ilerdeki hayatlarında rastgele bir sorun yaratmaz. Tedavi edilmesine gerek yoktur. Çoklukla çift taraflı görülen utangaç testisler, ergenliğin erken periyodunda tam olarak torbaya yerleşirler. Sık sık torbasından kaçmasına karşın testisler, birçok vakit torbada bulunduğu için olağan sperm üretimlerine devam ederler. Fakat bu çocukların 6 aylık tertipli olarak muayene edilmesi uygundur.
Testis yok olabilir!
İnmemiş testisin büsbütün ortadan kalktığı durumlar da kelam konusu olduğunu söyleyebiliriz. Bazen karın içinden torbaya hakikat ilerleyen testis, kendi etrafında döner ve bu dönme sırasında, testisi besleyen damarlar burulur ve hasebiyle da tıkanır. Bir mühlet sonra çürümeye başlar. Bu bebekler, testisi olmadan doğarlar. Bu durum anne karnındayken gerçekleşir ve bir belirti vermez.
İnmemiş testis, elle yapılan bir muayene sonucu anlaşılır. Hasta bebeklerin yüzde 80’ne bu metotla teşhis konulur. Muayene sırasında, testis, kasık kanalı civarında olduğu görülür. Lakin kimi hasta bebeklerde kasık kanalında rastlanmadığı durumlar da kelam bahsidir. O vakit testisin, inişini tamamlayamayıp karın içinde kaldığı yahut besleyen damarı ile ilgili bir sorun gelişip testisin yok olduğu düşünülür. Ele gelmeyen testisi olan bir hastada testisin yerini belirlemek için evvel görüntülemeler kullanılır. Bu biçimde anlaşılamadığı durumlar da olabilir.. Bu durumda başvurulacak en kesin teşhis biçimi; laparoskopidir. Laparoskopi bebeğin karın duvarına küçük bir delik açılarak, bu delikten ince ve ışıklı bir mercek sokularak karnının içi incelenme aslına dayanır. İnceleme sırasında testisin yeri saptanır ve bazen bu süreç sırasında testis torbaya indirilebilir. Lakin testisin yok olduğu bir durum kelam konusu ise o vakit çürüyen testis kalıntısı bulunur ve dışarı çıkarılır.
Erken tedavi
İnmemiş testise erken teşhis ve müdahale son derece değerlidir. Daha evvel bahsedildiği üzere, kimi bebeklerde testislerin inmesi doğumdan sonraki birinci 6 aya kadar uzar. Bu nedenle müdahale vakti, 6 ay ile 1 sene içinde olmalıdır. Tedavi, en geç 2 yaşında bitirilmelidir. Her hangi bir nedenle 2 yaşına kadar tespit edilmemiş çocuklarda, tespit edildiği vakit yapılması gerekir. 2 yaşından sonra çocuklarda geri dönüşümü olmayan olumsuz durumlar kelam konusu olabilir. Bilhassa erişkin yaşlarda sperm üretiminde zayıflama ortaya çıkabilir. Diğer bir riski ise, bu testislerde, yetişkinlik devrinde testis tümörünün gelişme oranının öbür erkeklere nazaran 4-5 kat artmasıdır.
İnmemiş testis bazen kasık fıtığı ile birlikte bulunur, bu durumda kasık fıtığına müdahale fıtık tespit edildikten sonra birinci fırsatta yapılması gerektiğinden, fıtığa müdahale edilirken testis de torbaya indirilip tespit edilir. Bu türlü bir durum saptandığı vakit, bebeğin 6 aydan küçük olması tedavinin ertelenmesi için münasebet sayılmaz. Bebek yeni doğan bile olsa, müdahale yapılmalıdır.
Tedavi
İnmemiş testis rastlanan bebeklerin tedavisi için kesin olan prosedür ameliyattır. Birtakım durumlarda örneğin retraktil testiste hormonal tedaviye başvurulabilir. Bu ameliyatlar, çocuk cerrahları ya da çocuk ürologları tarafından yapılmalıdır. Ameliyat ortalama 30 dakika sürer. İki gün sonra da günlük aktivitesine dönebilir. Lakin 20 gün, spor faaliyetlerine izin verilmez
İnmemiş testisin riskleri?
-
Kısırlık nedeni olabilir. Testisin erken torbaya indirilmesi kısırlık riskinin düşürür.
-
İnmemiş testis sorunu olanların ileriki yaşlarda, testislerinde kanser gelişme riski öbür erkeklere nazaran 15 kat fazladır.
-
İnmemiş testis durumuna kasık fıtığı da eşlik edebilir.
