Allerjik hastalıkların yaygınlığında son yıllarda dikkati çeken bir artış vardır.
Gelişmiş ülkelerle geri kalmış ülkeler ortasında da alerjik hastalıkların sıklığı açısından yoksul ülkeler lehine besbelli farklılıklar vardır.
İkinci dünya savaşından sonra doğu ve batı olmak üzere iki ülkeye ayrılan Almanya’da yaşayan ve genetik olarak birebir kökenden gelen çocuklarda yapılan çalışmalarda alerjik hastalıklar görülme sıklığı farklı bulunmuştur. Tüm alerjik hastalıklar gelişmiş batı Almanya da 2-3 kat daha sıklıkla gözlenmekteymiş. Pekala, bu artışın ve tıpkı genetiği paylaşan insanlardaki farklı alerjik hastalıkları sıklığının sebebi nedir?
Bilim insanları bu durumu çağımızın ömür şartlarına ve güzelleşen hijyen durumuna bağlamaktadır. Küçülen çekirdek aileler, ağır aşılama programları ve antibiyotik kullanımları artmış konut içi hijyen şartları geçmiş yıllarda karşılaşılan enfeksiyonlarla yeni jenerasyonların müsabakasını engellemekte ve bunun sonucunda insanların savunma sistemlerinde alerjik istikamette cevap ortaya çıkmaktadır.
Yeniden, çocukların meskende daha büyük çocuklar yahut günlük ömürde öbür çocuklarla müsabakasının, astım gelişimi ve ileride sık ‘hışıltı’ ataklarının ortaya çıkmasından koruduğunu bildiren bir makale “Günlük bakım, kardeşler ve astım: lütfen çocuklarınızın yüzüne hapşırın” başlığı ile dikkati çekmektedir.
Alerjik hastalıklar denince esas mesken tozunda yaşayan akar denen mikroskobik yaratıklar akla gelip akarlara karşı alerji üniversal bir sıhhat sorunudur. Bilhassa Karadeniz, Marmara üzere nemli bölgeler akarların yaşaması için bulunmaz ortamlardır. Çocukları daima üst teneffüs yolu enfeksiyonu geçiren daima burnu akan ve bronşit olan ve neredeyse her ay antibiyotik kullanmak zorunda olan anneler bilhassa akar alerjileri konusunda bilgi sahibi olmalıdır. İnsanların deri döküntüleriyle beslenen akarlar için yatak odaları tam bir şölen ve ziyafet yeridir. Bir yatakta milyonlarca adet konut tozu akarı bulunabilir. Bu yaratıklar insanları ısırmaz, hastalık bulaştırmaz ve üzerimizde barınmaz. Günde yirmi adet dışkı topu oluşturur ve tıpkı vakitte dışkıları da alerjiktir. Ev tozu akarı da neymiş demeyin
Yeni Gine’de 1970’li yılların başlarında astım görülme sıklığı %1,1 iken, ülkeye battaniyelerin girmesi ve meskenlerde yaygın olarak kullanılmaya başlanması ile birkaç yıl içinde astım görülme sıklığı 7 kat artmış. Görülme sıklığındaki bu süratli artış battaniyeler ile birlikte mesken tozu akarlarının meskenlere girmesi ve bireylerin akarlar ile ağır olarak müsabakasına bağlanmakta.
Artık aklınızı biraz daha karıştıralım. Almanya’da yapılan bir çalışmada konut tozu akarı ve mikrop kalıntılarının ağır olduğu konutlarda büyüyen çocukların daha az allerjik hastalıklara ve astıma yakalandığı gözlenmiş.
Bazen ‘kirli ye’ formülüne indirgenen hijyen hipotezinin izahı allerjik hastalıkların oluşumuna enfeksiyonların yokluğunun yatkınlık oluşturduğu halindeydi. Bu teoriye nazaran her ne kadar pak konutlar steril olmaktan uzaksa da çok paklık yada steril konutlar berbattır. Bilimsel açıdan bakıldığında çok paklığın olağan immün sistemin gelişimi için gerekli olan mikrobik uyarımı azalttığı düşünülür. Hijyen hipotezinin bir açıklaması da çok pak mesken ortamlarının sıklıkla gelişmiş ülkelerde bulunması istikametindedir. Paklık ile astım ve allerjik hastalıklar gelişimi ortasındaki bağın insan popülasyonlarında ortaya konulabilmesi konusunda soru işaretleri mevcuttur. Ben size araştırma sonuçlarından anladığım bilgileri özetleyeyim. Sıhhat için çok paklık yapmaya ve kendimizi yormaya gerek yok. Fakat konutumuzda allerjik bir birey varsa bilhassa çocuklar için akar gözetici tedbirler işe fayda üzere görünüyor. Gördüğünüz üzere biz tabiplerin işi siyasetçilerden çok daha sıkıntı. En kolay üzere görünen hususlarda bile her baştan bir ses çıkıyor.
