Evli çiftlerin % 15’inde üreme sorunu olmaktadır! İnfertilite nedeniyle gelen çiftlerin 1/3’ünde erkek faktörü, 1/3’ünde bayan faktörü ve kalan 1/3’te de hem erkek hemde bayan faktörü infertiliteden sorumlu bulunur. Dolayısiyle ortalama % 50 hadisede erkek faktörü mevcuttur.
İnfertilite; herhangi bir kontraseption (doğum kontrol) yöntemi kullanmadan çiftlerin 1 yılın sonuna kadar konsepsiyonda (hamile kalmada) başarısız kalmaları olarak tanımlanabilir.
Araştırmalara öncelikle ERKEĞİN değerlendirilmesiyle başlamak daha ucuz, süratli ve kolaydır.
İnsan testisi ikili işlevli bir organdır. Testis içindeki Seminifer tübüllerde; spermatogenez (sperm yapımı) oluşur ve intersitisyel dokudaki Leydig hücreleri de steroid hormoları (androjenleri) salgılar. Bu testiküler işlevler yakın ilgi içindedir. Testosteron (T) sentezi sadece sperm üretimi için değil tıpkı vakitte sekonder (ikincil) sex karakterlerinin gelişmesi ve olağan cinsel aktivite için de gereklidir. Beyinde bulunan hipofiz bezinin ön tarafından; gonadotropinler; LH (Luteinizan hormon) ve FSH (Folikül stimülan hormon) salgılanır. Bu aktivite tekrar beyinde bulunan hipotalamusun GnRH (Gonadotropin Releasing Hormon = Lüteinizan hormon releasing hormon) denilen hormon salınmasıyla düzenlenir. Hipotalamo hipofizo-gonadal eksen feed back denetim sistemi ile işlevini sürdürmektedir.
ÖZETLE:
BİR ERKEKTEKİ ÜREME SİSTEMİ; BEYİNDEKİ KİMİ MERKEZLER VE TESTİSLERİN BİR BÜTÜN HALİNDE DÜZGÜN İRTİBATLA ÇALIŞMASI SONUCU OLAĞAN FAALİYETLERİNİ SÜRDÜREBİLİR.
Hedef dokuda androjenlerin (ERKEKLİK HORMONLARININ) esas işlevleri:
- Hipotalamo-hipofizer eksen tarafından gonadotropin salgılanmasının düzenlenmesi (BEYİNDEKİ MERKEZLERİN DÜZGÜN ÇALIŞMASI)
- Spermatogenezin başlatılması ve sürdürülmesi
- Fetusun (anne karnındaki bebekte) gelişmesi sırasında internel (İÇ) ve external (DIŞ) erkek genital sistemin farklılaşması
- Pubertede cinsel gelişmenin endüksiyonu (düzenlenmesi)
Spermatogenez (sperm yapımı)
Spermatogoniaların bölünerek çoğaldığı ve daha sonra spermatositlere dönüşerek yavru hücreleri ürettiği karmaşık bir süreçtir. Farklılaşmamış spermatogoniaların en ilkel formları kök hücreleridir. İlkel spermatogoniumdan olgunlaşmış bir spermin gelişmesine kadar insanlarda tüm spermatojenik siklus için ortalama 74 gün gereklidir.
SPERMATOGENEZİN HORMONAL YOLLA DÜZENLENMESİ
Testisin içindeki Leydig hücrelerinden, beyinde yapılan Luteinizan hormon (LH) sayesinde Testosteron (T) üretimi uyarılır ve bu da spermatogenezi dolaylı yoldan tesirler. Sertoli hücreleri FSH in gaye hücreleridir. T ve FSH seminifer tübül epiteline yönlendirilmiş hormonlardır.
SPERMİN İLETİMİ, OLGUNLAŞMASI VE DEPOLANMASI
Üretilen Spermatozoalar testiste hareketsizdir ve ovumu (kadındaki yumurta hücresini) dölleme yeteneği yoktur. Spermatozoa epididim içinden geçtikten sonra ileri yanlışsız hareketlilik ve fertilizasyon (dölleme) yeteneği kazanır.
Spermler testisten sonra Epididim ismi verilen 5-6 metre uzunluğundaki kanala geçerler. Epididim baş, gövde ve kuyruk olmak üzere 3 kısımdan oluşur. Dölleme yeteneği tam olarak kaudada (kuyrukta) tamamlanır. Epididim tıpkı vakitte sperm için bir rezervuar (depo) dur. Epididim kaudasında depolanan spermler daha sonra 30-35 cm uzunluğundaki muskuler yapıda olan ve içeriğini peristatik hareketlerle ejakulatuar kanala atan vaz deferense girerler. Sperm dışarıya emisyon ve ejakulayonla atılır. Emisyon sırasında seminal vezikül ve prostattan gelen salgılar posterior üretrada depolanır.
Ejakulatın (meninin) birinci kısmı spermden varlıklı olup az ölçüde sıvı içerir. Seminal plazmanın büyük bir kısmı seminal veziküllerden (%60) ve prostattan (%20) gelir. Seminal sıvı fruktoz, prostaglandinler, fosforilkolin ve koagüle edici hususlar içerir. Seminal sıvı birebir vakitte asidik vaginal ortamıda tamponlar. Dışarıya atılan (Ejaküle edilen) semenin oluşturduğu pıhtılaşmış meni (koagulum) prostattan salınan kimi enzimlerin sayesinde 20 dakika içinde sıvılaşır. Bütün bu basamaklar olağan bir döllenme için gereklidir.FERTİLİZASYON (döllenme)
Olağanda fertilizasyon ovulasyondan (yumurtlamadan) sonra tubalarda (kadındaki tüplerde) olur. Menstrüel siklusun ortasında servikal mukus daha boldur, incelmeye ve sulanmaya başlar. Bu değişikliklerle spermin uterusa girmesi ve asidik vaginal ortamda ilerlemesi kolaylaşır. Fertilizasyon için bayan üreme organında spermatozoanın fizyolojik değişiklikler (Kapasitasyon) geçirmesi gerekmektedir. Bu sayede sperm oocytin (yumurtanın) dış katmanlarını deler ve içine girip bir bütün oluşturabilir.
ANAMNEZ (hikaye)
Çok pahalıdır. Evvelden rastgele bir kontraseption (doğum denetim yönteminin) varlığı, evvelki yahut şimdiki partnerinde evvelki gebelik varlığı değerlendirilmelidir. Erkek infertilitesinin değerlendirilmesinde 4 kıymetli kriter vardır: Anamnez, Fizik muayene, Semen tahlili (SPERMİOGRAM), Hormon tayini.
