Mükemmeliyetçi Kişi Nasıl Biridir?
Mükemmeliyetçi kişi, kendinin mükemmel olmasını bekleyen sürekli
kusursuz olarak görülebilecek şekilde yaşamaya çalışan ve mükemmelden
başka standardı kabul etmekte zorlanan kişidir.
Mükemmeliyetçilik en iyi olma motivasyonuyla yeni şeyler
deneyimlememize, kendimize meydan okumamıza ve bir insan olarak
büyümemize olanak sağlaması bakımından işlevsel görünebilir. Uyumsuz
mükemmeliyetçilik, bu sürekli çabanın karanlık tarafıdır ve ailemiz,
partnerimiz, iş arkadaşlarımız başta olmak üzere pek çok ilişkimizde
sorunlara yol açabilir.
Mükemmeliyetçiliğin Özellikleri
Kişi işte veya ilişkilerinde farklı mükemmeliyetçi özellikler gösterebilir.
Çoğumuz bu özelliklerin bazılarını kendimizde görüyor olsak da
mükemmeliyetçinin tüm bunları aşırı derecede deneyimlediğini unutmamak
gerekir. Mükemmeliyetçi kişi bu davranışları aşırı sergileyerek aile ve iş
yaşamında, ilişkilerinde ciddi sorunlara sebep olur.
1. Bir Karar Vermek İçin Aşırı Düşünürler
Bir karar verirken dikkatli olmak iyi bir şeydir. Sorumluca davrandığımızı,
olası riskleri hesaplayarak adım attığımızı gösterir. Ancak
mükemmeliyetçilikteki bu aşırı düşünme halinde kişi seçim yapamayacak ve
karar veremeyecek hale gelir.
İnsanlar fazla düşünürken kafalarının içine girip o durumu analiz etmeye
çokça daldığından partnerlerinden uzaklaşabilirler. Ayrıca sürekli olarak
başkalarına fikirlerini veya bakış açılarını sorarlar. Sonunda ise bir güvence
veya kendileri için karar verecek birini ararlar.
2. Verdikleri Karardan Şüphe Duyarlar
Mükemmeliyetçi bir karara verdikten sonra yoğun analizler bitmez.
Çoğunlukla zihinleri verdikleri kararın doğru seçim olmayabileceğine ilişkin
çeşitli nedenler bulur. Bu anları genellikle korku tetikler, başkalarından
verdikleri kararın doğru olduğuna dair güvence aramaya devam ederler.
3.Hatalarıyla İlgili Aşırı Endişe Duyarlar
Mükemmeliyetçiliğin birincil amacı duygusal acıdan kaçınmaktır. Bu
nedenle bir hata yaptığında diğer kişilere göre çok daha derin bir acı
hissedebilir. Yaygın olarak yapılan bir hata bile mükemmeliyetçi biri için
dayanılmaz bir hayal kırıklığı yaratabilir.
Reddedilme özellikle değer verdiğimiz kişiler tarafından olunca çok acı
vericidir ve yapılan bir hata mükemmeliyetçi kişinin kabul edilme,
onaylanma, sevilme ve bağlanma ihtiyaçları tehdit ediliyormuş gibi
hissettirebilir.
4. Kendilerini Çok Fazla Eleştirirler
Bir mükemmeliyetçinin kendisini çok fazla eleştirmesi şaşırtıcı değildir.
Maalesef, bu eleştiriler fazla sert olabilir ve gün içinde sabit bir döngü
halinde kişinin ruh halini olumsuz etkileyebilir. “Kendi kendini
izleme” denilen bir yöntemle kendi davranışlarını sürekli olarak
değerlendirirler. Bu, başkaları tarafından yargılanmaya ve reddedilmeye
karşı savunmasız yakalanmamak için kullandıkları bir yöntemdir.
Ne yazık ki, başkaları tarafından yargılanmanın acısından kaçınmaya
çalışırken kendi davranışlarını devamlı olarak gözlemleyip eleştirerek
kendilerini yargılarlar.
5. Erteleme ve Kaçınma Davranışı Gösterirler
Genellikle öyle düşünülmese de erteleme davranışı mükemmeliyetçinin sık
görülen bir özelliğidir. Sürekli gözlem ve şüphe halinde olan
mükemmeliyetçi kendini duygusal açıdan tükettiği için önemli görevlerden
kaçınabilmektedir. Bu, özellikle okulda not verilecek olan bir proje veya iş
yerinde yapılacak bir sunum gibi değerlendirilebilecek bir performans
sergilemeleri gerektiğinde olur. Mükemmel performans gösterme ihtiyacı
hissetmenin ve başarısızlık korkusu mükemmeliyetçi üzerinde duygusal bir
yük oluşturabilir. Kesinlikle gerekli olana kadar o proje veya sunum üzerinde
çalışmaktan kaçınmak onlara daha kolay gelebilir. Bu kendi kendini sabote
etme davranışına benzeyebilir.
6. Savunmacı Tepkiler Verirler
Bir mükemmeliyetçinin kendi kendine konuşması çoğunlukla eleştirel
olduğu için, başkaları tarafından gelen geribildirimlere karşı savunmacı
veya tepkisel bir şekilde yanıt vermeleri yaygındır.
Mükemmeliyetçi davranışların amaçlarından birinin duygusal incinme de
dahil olmak üzere acıdan kaçınmak olduğunu unutmayın. Sağlıklı ve yapıcı
geribildirimler bile bir mükemmeliyetçi tarafından reddedilme gibi
algılanabilir ve derinden incinebilir. Bu yüzden kendilerini korumak için
savunma eğilimleri harekete geçer.
7. Umutsuzluğa ve Depresyona Eğilimli Olabilirler
Mükemmeliyetçi olmak kişiye tükeniyormuş gibi hissettirebilir. Çoğu zaman
buna kendisi sebep olsa da hissedilen sürekli baskılar mükemmeliyetçi bir
insanı umutsuzluğa düşürebilir.
Bazı insanlar kendileriyle ilgili sağlıklı beklentiler içinde olmaları gerektiğini
bilirler. Kişisel sınırlarının farkındadırlar ve hedeflerinin makul, ulaşılabilir ve
sürdürülebilir olması gerektiğini anlarlar. Mükemmeliyetçiler genellikle bu
çizginin nerede olması gerektiğini bilemezler ve benlik beklentileri mantıksız
ve ulaşılamaz olabilir. Kendilerinden beklediklerini karşılayamadıklarında
başarısız olmuş hissederler. Kendilerine koyduklarını hedefin gerçeklikten
uzak ve ulaşılamaz olduğunu göremez, sorunun yeteneklerinde veya
gösterdikleri çabanın azlığında olduğunu düşünürler.
Ya hep ya hiç şeklinde düşünmelerinden dolayı mükemmeliyetçilerin benlik
algıları genellikle düşüktür ve bir eksiklik duygusuyla yaşarlar.
Kendilerinden makul olmayan şeyler bekledikleri için öz yeterlik
duygusundan yoksun, başarısızlık ve değersizlik duygularıyla karakterize
bir döngünün içinde umutsuzluğa ve depresyona sürüklenebilirler.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
