Prostat 20-25 gram yükünde, kestane büyüklüğünde ve biçiminde erkeklerde bulunan bir organdır. Erkeklerde idrar torbasından sonraki idrar yolunun (üretra) başlangıç kısmını çepeçevre sarar.
Ömür için bulunması mecburî değildir. Erişkinde prostat hormonların tesiri ile meni sıvısının kıymetli bir kısmını oluşturur, meniyi sulandırır ve akışkanlığını sağlar. Böylelikle baba olmada değerli rolü vardır.
Prostatın işlevlerini yerine getirebilmesi, erkek cinsellik hormonu olan testosteronun daima salgılanmasına bağlıdır. Bu hormon testislerde oluşturulur ve kan sirkülasyonu ile prostata gelir.
PROSTAT BÜYÜMESİ NEDİR?
Prostat büyümesi yaşı ilerleyen erkeklerde sık görülen bir hastalıktır. Yaşı ilerleyen her erkekte prostat az ya da çok büyür. Prostatın ortasından idrar yolu geçer. İleri yaşlarda bu organ büyüyünce, içinden geçen idrar yolunu sıkıştırır ve idrar yapmaya pürüz olur. Bu yüzden yaşlılıkta ortaya çıkan idrar zorluğu ihtiyarlıktan değil, prostat bezinin büyüyerek idrar yolunu sıkıştırmasından kaynaklanır. Prostat büyümesi olan hastalarda aşağıdaki şikayetlerin kimileri bulunur.
-Düşük debili idrar yapma
-İdrar yapma mühletinin uzaması
-Çatallı yada şemsiye formunda idrar yapma
-Geceleri idrara kalkma
-Gündüz sık idrara çıkma
-İdrardan sonra damlama
-İdrar yaptıktan sonra idrar torbasının tam boşalmama hissi
-İdrara başlamada bekleme ve zorluk çekme
-Ikınarak idrar yapma
-İdrar yaptıktan 5-10 dakika sonra tekrar idrara gitme isteği
-Tam tıkanma meydana gelerek idrar yapamama
-Sürekli idrar kaçırma
-İdrarla birlikte kan gelmesi
Bu yakınmalardan bir yada birkaçı baş gösterdiğinde hastalık tedavi edilmesi gereken periyoda gelmiş demektir.
PROSTAT BÜYÜMESİNİN NEDENLERİ
Prostat bezinin yaşın ilerlemesiyle büyümesinin pek çok sebebi söylenmektedir. Lakin üzerinde fikir birliği oluşmuş bahis, erkeklik ve kadınlık hormanları ortasındaki dengesizlikte ağırlaşmaktadır. Yaş ilerledikçe erkeklik hormonu dediğimiz testosteron üretimi azaldığından, erkeklik hormonu ile kadınlık hormonu (östrojen) ortasındaki oran kadınlık hormonu lehine artmakta bu da prostatın âlâ huylu büyümesine neden olmaktadır.
PROSTAT BÜYÜMESİNİN SONUÇLARI
Prostatın büyümesinin direk olarak bedene ziyanı yoktur. Lakin içinden geçen idrar yolunu sıkıştırdığı için indirek olarak bedene ziyanı vardır. İdrar akımının bozulmasından birinci etkilenen organ, idrarı dışarıya pompalayan idrar kesesidir. İdrar kesesi idrarı atmak için daha güçlü kasılarak önünde mahzuru aşmaya çalışır. Hastalığın birinci vakitlerinde bunu başarır ve daha güçlü kasılarak içindeki tüm idrarı boşaltır. Lakin böylesine yorucu çalışmaya uzun mühlet dayanamaz ve yorgun düşer. Bir müddet sonra idrarın tümünü boşaltamaz olur. Sonuçta idrar kesesinin içinde idrarı yaptıktan sonra da devamlı olarak idrar kalmaya başlar. Bu kalıntı idrar iltihap ve taş oluşumu için uygun ortam meydana getirir. Birebir vakitte idrarı böbreklerden idrar kesesine getiren yolların tek taraflı çalışan kapak sistemi de etkilenir ve her idrar yapışta idrarın bir kısmı de böbreklere geri kaçar. İltihaplı idrarın böbreklere geri kaçması iltihabın böbreklere de gitmesine ve bu da böbrek dokusunun süratle yıkımına neden olur. Primer neden yani prostat büyümesi tedavi edilmez ise hasta böbrek yetmezliğine girer. Bu durumda hastaya diyaliz yada böbrek nakli yapılmaz ise üremi nedeniyle kaybedilir.
TANI YÖNTEMLERİ
1-Parmakla Rektal Muayene: Rektal muayene prostata elle ulaşılabilen tek yoldur. Bu muayeneyi tabip işaret parmağını hastanın makatına sokarak yapar. Bu muayene ile tabip prostatın büyüklüğünü, kıvamını içinde kanserli bir odak olup olmadığını anlar. Bu yüzden her prostat hastasında mutlaka uygulanması gereken bir muayene formudur.
2-Ultrasonografi: Makattan ya da göbek altından yapılabilir. Yaklaşık olarak prostat yükü ve içinde nodül olup olmadığı hakkında bilgi verir.
3-İlaçlı böbrek sinemaları prostatın yapı ve çalışmalarını göstermesi bakımından değer taşır. Ayrıyeten idrar kesesinin tam olarak boşalıp boşalmadığı ve prostatın büyüklüğü istikametinde de bilgiler verir.
4-İdrar yapma testi (Üroflovmetri): Yapılan idrar ölçüsünü, ortalama idrar akım suratını, maksimal idrar akım suratını, idrar yapma müddetini veren bir testtir. Fakat spesifik değildir zira prostat büyümesine ilişkin belirtilerin birebiri idrar torbasının kasılıp gevşeme işlev bozukluğunda da görülebilir.
5-Bilgisayarlı Tomografi ve MR: Genelde baş vurulacak tetkikler değildir. Lakin özel durumlarda yapılabilir. Mesela kanser tespit edildiğinde prostat dışına yayılım olup olmadığını anlamak için yapılır.
6-PSA (Prostat Spesifik Antijen): Kanda bakılan bir tetkiktir. Prostata spesifik olduğundan prostat hastalıklarında yükselir. Prostat kanserinde ve prostatit dediğimiz iltihabi prostat hastalıklarında yükselir. Prostat büyümesi olsun yada olmasın, idrar yapma şikayetleri olsun ya da olmasın PSA 40 yaşını geçmiş her erkekte 6 ayda bir yapılması gereken kolay bir tetkikdir. Prostat içerisinde kanserli bir odak olduğunda PSA yükselir. Yaşla birlikte üst hudut değişmekle birlikte kritik düzey 4 dür. Bu bedel 4’ün üzerine çıktığında prostat kanseri tarafından hasta ayrıyeten kıymetlendirilir.
PROSTAT BÜYÜMESİ TEDAVİSİ
1-TUR-P (Kapalı usulle prostat ameliyatı) : Prostatın düzgün huylu büyümesinin cerrahi tedavisinde tüm dünyada altın standart olan bir ameliyat tekniğidir. İdrar yolundan özel bir aygıtla girilerek yapılan bu ameliyatta prostat endoskopik görüş altında kesim parça çıkarılır. Ve çıkarılan dokular patologa gönderilerek içlerinde kanserli bir odak olup olmadığı araştırılır. Ameliyattan sonra hastaya yerleştirilen kalıcı sonda 3-4 gün sonra çekilir. Bu güzelleşme için kâfi bir müddettir.
2-Açık Ameliyatla Prostatın Alınması: Büyük olan prostatların (Örneğin 100 gramın üzerinde) cerrahi tedavisinde yapılır. Bu hastalarda güzelleşme müddeti ve hastanede kalma mühleti daha uzundur. Ayrıyeten komplikasyon yüzdesi de daha fazladır. TUR-P ameliyatında alınan dokular burada parçalanmadan alınır. Her iki ameliyatta da prostatın kabuk kısmı bırakılır. Prostat kanserinin gelişim yeri prostatın kabuk kısmı olduğundan prostat ameliyatı olmuş bu hastalarda prostat kanseri gelişme oranı olağan popülasyonla karşılaştırıldığında değişmez.
3-Greenlight Lazer Prostatektomi.