Gıda zehirlenmesi yapan Clostridium Botulinum isimli bakterinin toksini(nörotoksin) kaslarda asetilkolin salınımını mahzurlar ve kısmi felç yaparak tesirini gösterir. Bu toksin ya da bilinen ismiyle Botox bahsi geçen bakteriden izole edilerek ticari manada birtakım hastalıklarda ve estetik alanında kullanılmak üzere bilimsel olarak onay almış üretime başlanmıştır. Botox aktifliği 3-6 ay sürdürür, bu vakit içinde uygulandığı bölgede kaslarda kısmi felç yapar, hudut iletimini ortadan kaldırır ve bu yolla ağrı ve duyu hissini yok ederek ortamda tam bir gevşeme sağlar. Tesiri doza bağımlı ve geri dönüşümlü yani geçicidir. Birinci olarak kimi kas hastalıklarında kullanılmaya başlanan Botox, daha sonra neredeyse çabucak tüm tıp alanlarında ve estetik alanında yaygın bir biçimde kullanılmaya başlanmıştır.
Botox’un ürolojide kullanım alanları:
1-İdrar kaçırma, interstisyel sistit ve mesane ağrı sendromu: Uygulamaya karar vermeden evvel mesane kanseri olmadığından emin olunmalıdır. Botox materyeli sulandırlarak lokal yahut genel anestezi altında endoskop(sistoskop) aracılığı ile mesane kasına sistematik olarak 20-30 farklı noktaya, toplamda 100 ila 300 ünite dozunda yapılır, süreç mühleti ortalama 15dk, kanama olmazsa idrar sondasına gereksinim yoktur. Az de olsa idrar yolu enfeksiyonu ve idrar yapmada zayıflık ve tam boşaltamama görülebilir.
2- Prostat Büyümesinde Botox uygulaması: Bu sistem prostat büyümesinin tedavisinde kullanılan standart ve rutin bir prosedür değildir. Süreç prostatın büyüklüğüne nazaran 100-300 Ünite Botox malzemesi, lokal yahut genel anestezi altında, rektal, transüretral(sistoskop aracılığı ile idrar kanalından) yahut perineal(testis ile anal ortasındaki bölge) ultrasonografi kılavuzluğunda uygun uzunluktaki iğne ile bilhassa prostatın dışa yakın birkaç alanına enjeksiyonunu tabir eder.
Bu uygulama ile enjeksiyon yapılan alanlardaki kaslarda kısmi ve süreksiz bir felç oluşturmakta, prostat hacmi bağıntılı olarak azalmakta, PSA düşmekte ve hastanın depolama ve işeme kalitesi düzelmektedir. Sonuçta prostat büyümesine bağlı şikayetler büyük oranda azalır, ilaca olan muhtaçlık ortadan kalkar. Bu tesirler süreçten 24-48 saat sonra başlar ve 7-14 gün tesiri tam olarak ortaya çıkar. sonra görülmeye başlar, aktifliği 4-9 ay sürer sonra tekrar etmek gerekebilir. Muvaffakiyet oranı %70-80 oranında olduğu bildirilmektedir. Tekrarlanan enjeksiyonlarla bu kaslarda küçülme(atrofi) olur, aktiflikte bir azalma olmaz. Bu tedavi prosedürü ile umut verici sonuçlar alınsa da verilen gereç bir nörotoksin olup itinayla ve seçilmiş hasta kümelerine uygulanmalıdır. Sonuçta verilen materyel prostat şikayeti nedeniyle hastalara verilen alfa-blokör olarak isimlendirilen ilaçların tesiri ile birebir tesire sahiptir. Sürecin bir kısım yan tesirleri vardır, bunlar ortasında; ağrılı idrar, idrar tıkanıklığı, idrar yolu enfeksiyonu alerjik tepkiler sayılabilir. Freys sendromu da denilen Botoxa çok hassaslık durumunda daha dikkatli ve düşük doz kullanılmalıdır. Beşerde toksik doz aralığı 2500-3000 Ünitedir, bu doz aşılmamalıdır.
Botoxun Kullanılmaması gereken durumlar:
1-Hamilelik ve emzirme,
2-Kaslara etkieden birtakım ilaç kullananlarda (aminoglikozid,penicillaminler,kalsiyum kanal blokerleri,magnezyum,siklosporin)
3-Kas hastalığı olan hastalar(ALS, Miyasthenia gravis, Eaton-Lambert Sendromu)
4-Kanama bozukluğu olan hastalar(Hemofili vs)
5-Botoxa alerjisi olan hastalar