Prostat bezi, erkeklerde idrar torbasının altında bulunmaktadır ve idrarın idrar torbasından dışarı atıldığı üretra denilen kanalı çevreler. Erişkin bir erkekte prostat bezinin yükü 25-30 gram civarındadır. Prostatın en önemli vazifesi, meninin sıvı olan kısmını imal edip cinsel boşalma sırasında bu sıvının dışarı atılmasına yardımcı olmaktır.
Prostat bezi 40’lı yaşlardan itibaren giderek büyümeye başlar. Bilhassa prostatın iç kısmı büyüyebilir ve olağanda bir kestane büyüklüğünde olan prostat bezi bir elma hatta portakal büyüklüğüne kadar erişebilir. Bu duruma uygun huylu prostat büyümesi yahut medikal ismiyle BPH (benign prostatic hyperplasia) denmektedir.
BPH ve belirtileri
-
Sık idrar yapma
-
İdrar kaçırma
-
İdrar yaparken yanma ve sızı hissinin olması
-
İdrar kuvvetinin ve kalınlığının azalması
-
İdrarı başlatmakta güçlük
-
Kesik kesik idrar yapma
-
İdrarın sonunda damlama
-
İdrarı tam boşaltamama hissi
TANI:
Parmakla Rektal Muayene (PRM):
Hekim PRM ile prostatın büyüklüğünü, kıvamını ve halini inceler.İyi huylu prostat irileşmesinde prostat elastik kıvamdadır ve hacminin arttığı saptanabilir. Prostatta sertlik hissediliyorsa kanserden şüphelenilmelidir.
PSA testi:
Prostat bezi, meninin kıvamını oluşturması için Prostat Spesifik Antijen (PSA) denilen bir enzim üretmektedir. Bunun çok az bir kısmı kan sirkülasyonuna karışmaktadır. Kan seviyelerinin yükselmesi BPH yahut Prostatit yani prostat iltihaplarında görülebileceği üzere Prostat Kanseri’nde de kanda PSA kıymetleri yükselmektedir. Yaşa has PSA kıymetleri ( örneğin 50 yaşından küçük olanlarda 2 ng/ml den az olmalı, 50-60 yaş aralığında 2.5 ng/ml den az olmalı ) yüksek olduğunda ve parmakla rektal muayenede sertlik bulunduğuında prostat kanseri kesin olarak dışlanmalıdır. Her PSA yüksekliği kanser varlığı manasına gelmeyeceği üzere, PSA’nın olağan olması halinde bile kanser var olabileceği öbür bir gerçektir.
İdrar tahlili:
İdrar tahlilinde iltihap hücrelerinin bulunması yahut kan hücrelerinin bulunması halinde buna yol açan öbür bir hastalığın varlığı ekarte edilmelidir.
(İdrar yolları iltihapları, İdrar yolu taşları, idrar kesesi tümörleri gibi).
İdrar akış suratı:
Normal azamî idrar akış suratı saniyeda 15 ml, ortalama akış suratı ise 10 ml olmalıdır. Olağan idrar yapma müddeti ise 30 saniye yani yarım dakikadır. BPH’da prostat idrar yolunu tıkıyorsa bu bedellerde azalma gözükecek ve idrar yapma müddeti uzayacaktır. Bu testin sağlıklı olması için yapılan idrar ölçüsü en az 150 ml olmalıdır.
Ultrasonografik inceleme:
Ses dalgaları kullanılarak karın yüzeyinden yahut rektal yoldan prostatın büyüklüğü, iç yapısı ve idrar yollarında oluşturduğu değişikliler hakkında bilgi alma istikametinden faydalıdır. Rektal yoldan yapılan ultrasonografi birebir vakitte prostat biyopsisi yapılmasında kullanılmaktadır.
PMR Postmiksiyonel rezidü) tayini ve Ürodinami; Basınç-Akım çalışması:
İdrar yaptıktan sonar idrar kesesinde kalan idrar ölçüsünün saptanmasıdır(PMR tayini). Genelde “bladder scan” denen özel bir ultrason aygıtı ile yapılır. İdrar yolundan kateter konularak daha sağlıklı ölçüm yapılabilir, lakin hastaya rahatsızlık veren bir usuldür.
İdrar yapma ile ilgili yakınmaların prostat irileşmesinden kaynaklandığı istikametinde kuşku olduğunda ( bilhassa genç yahut çok yaşlı hastalar; prostat hacminin büyük olmadığı hastalar ) idrar yolundan konulan bir kateterle idrar kesesi basınçları, idrar yolundaki akış suratı ve basınçları ürodinami aygıtıyla ölçülür. Böylelikle hastanın yakınmalarının idrar kesesinin kasılma bozukluklarından kaynaklanıp kaynaklanmadığı anlaşılır.
