Böbrek kanseri nedir?
Böbrek kanseri böbrekde habis-kötü huylu olağandışı hücre çoğalması olup, gerçek böbrek dokusundan köken alan renal hücreli kanser(RCC)-böbrek hücreli kanser(%85-90) ve idrarı toplayan böbrek havuzcuğundan köken alan pelvis renalis kanseri(%10-15) olmak üzere iki kümedir.Bu iki kümenin aslında kökeni, tedavisi ve takibi farklılk arz etmektedir. Aslında böbrek kanseri derken gerçek renal hücreli kanserler kastedilmektedir ve dünyada görülen tüm kanserlerin %2’sini oluşturmaktadır. Yıllar geçtikçe görülme sıklığı artmaktadır yani hem teknolojik gelişmelere paralel olarak daha fazla böbrek kanseri tanısı konmakta hemde bilhassa kentte yaşayan toplumda böbrek kanseri oluşma riski gitgide artmaktadır. Ortalama görülme yaşı Böbrek kanserleri tüm dünyada teşhis konulan kanserlerin yaklaşık %2-3’nü oluşturur, %3-4 iki taraflı(eş vakitli yahut farklı zamanlarda) görülebilir. Ortalama görülme yaşı 50-60 yaşlarıdır, ve erkeklerde bayanlara nazaran iki fazla gözükür.
Böbrek kanserlerinin Nedenleri(???????????????? ????????????????ö????????????????????): Böbrek kanserinin başka kanserlerde olduğu üzere kesin nedeni hala tam olarak bilinmemektedir. Yani öteki kanser çeşitlerinde olduğu üzere kimi risk faktörlerinden bahsedebilir. Bunu yanında belirlenen risk faktörlerinden rastgele biri olmadan böbrek kanseri gelişebileceği üzere, bu risk faktörlerini taşıyan insanlarda kesinlikle böbrek kanseri gelişeceği manasına gelmez. Lakin,bu risk faktörlerine sahip olan herkes böbrek kanserine yakalanmayacağı üzere her böbrek kanserli hastada da bu faktörler bulunmayabilir. Belirlenen risk faktörleri ortasında:
1-Sigara: Sigara içenlerde içmeyenlere nazaran böbrek kanseri iki kat daha fazla gözükür, bu öteki birtakım kanser tiplerinde olduğu üzere en kıymetli risk faktörlerinden biridir. Sigara ve tütün eserleri içilen ölçü ve ve müddeti ne kadar fazla ise bu risk o kadar fazladır. Pasif içicilik de risk faktörü olarak kabul edilmektedir. Bu eserlerin terki durumunda risk vakitle azalır.
2- Obezite ve Beslenme: Bilhassa bayanlarda çok şişmanlık-obezite böbrek kanserleri ile alakalı olduğu saptanmıştır, kilo vermekle bu riskin azaldığı gösterilmiştir. Obezitenin ciddiyeti ile böbrek kanseri ortasında bir düz bir orantı saptanmıştır. Çok obes insanlarda D-vitamini eksikliğide bu riskin artmasına neden olmaktadır.
Et ve süt eserlerini fazla tüketilmesi böbrek kanseri riskini artmasına sebep olmaktadır. İşlenmiş et eserleri, çok kırmızı et ve domuz eti, yüksek kalorili diyet ve kızartma çeşidi gıdalar böbrek kanserleri için risk faktörü olarak sayılmaktadır. Bu eserleri çok tüketenlerde böbrek kanseri riski öteki insanlara nazaran 1,5 kat fazla olduğu gösterilmiştir. Bu eserlerdeki çok yağ ve protein kronik böbrek yetmezliği ve münasebetiyle böbrek kanserine yakalanma riskini artırmaktadır. Vejeteryan beslenmede risk nispeten azdır. Vücut-kitle ideksindeki bir puanlık artış, böbrek kanseri gelişim riskini bir kat artırdığı saptanmıştır
3-Düşük Fizikî aktivite: Düşük fizikî aktivite böbrek kanseri ile bağlantılı bulunmuştur, bilhassa fizikî aktivite ile obezitenin önlenmesi bu riski azaltmaktadır. Fizikî aktivite ile kanser gelişimi ortasındaki potansiyel bağlantı, İnsülin direnci, büyüme faktörleri, endokrinolojik(hormonal denge) ve bağışıklık sistemi üzerinde odaklanmaktadır. Fizikî aktivite ve spor faaliyetleri kanser gelişme riskini azalttığı gösterilmiştir.
4-Hipertansiyon: Hipertansiyon ve bu emelle kullanılan ilaçlar ile böbrek kanseri ortasında bağlantı bulunmuştur, bu alakanın ilaçlaramı bağlı yoksa yalnızca tansiyon yüksekliği hastalığına bağlı olduğu net değildir. Hatta yüksek tansiyonlu böbrek kanseri hastaların gidişatı nispeten yeterli değildir, daha makûs bir seyir göstermektedir.Hipertansiyonlu hastalarda böbrek kanserinin daha fazla görülmesi, hipertansiyonun böbrek dokusunda yarattığı tahribat ve enflamasyon, ve metabolik ve işlevsel değişiklikler ortamdaki karsinojenlere karşı dirençsiz hale getirmesi halinde açıklanmaktadır.
5-İlaçlar: Ağrı kesici ve antienflamatuarların uygunsuz ve uzun müddetli kullanılması renal hücreli böbrek kanseri için risk faktörü sayılmakla birlikte husus tartışmalıdır. Bilhassa fenasetin isimli ağrı kesicinin daima ve uzun kullanılması renal hücreli kanserden ziyade renal pelvisin üretelyal kanseri gelişmesi ortasındaki bağ evvelce beri bilinen bir gerçektir. Diüretikler(idrar söktürücüleri: Tiazid ve Furosemid grubu) kullanan hastalarda , bilhassa bayanlarda böbrek kanseri gelişme riskini 4-5 kat artıtıdığı bulunmuştur. Tekrar ağızdan alınan gebelik önleyici ilaçlar ve östrojen kullanımının böbrek kanseri gelişim riskini artırdığı da tez edilmiştir.
6- Mesleksel faktörler: Böbrek kanseri gelişiminde kimi mesleksel maruziyetler risk faktörü olarak kabul edilmektedir. Bu riskli iş kolları ortasında, Kimya, Petrol, çelik, kadmium, kurşun, aspest, asfalt ve yangın söndürme kesimleri sayılabilir. Bu kesimlerde çalışanlarda saptanan yüzden fazla kanserojen kimyasallara(asbesti kurşun, kadmium,organik çözücüler, aromatik hidrokarbonlar, trikloretilene vs) maruziyet böbrek kanserine yakalanma riskini kat kat artırdığı gösterilmiştir.
7-Radyasyon ve Kanser ilaçları(Kemoterapi): Daha önce Radyoterapi ve/veya kemoterapi almış hastalarda yıllar sonra ikinci olarak böbrek kanseri gelişebilmekte olup, daha evvel bilhassa çocukluk çağında bu tadaviyi alanlarda ileriki yaşlarda böbrek kanseri gelişme riski olağan populasyana nazaran 5-6 kat daha fazla olduğu bulunmuştur. Tekrar rastgele bir nedenle Radyum-224 tedavisi alanlarda ilerde böbrek kanserine yakalanma mümkünlüğü izafî olarak fazladır.
8-Böbrek hastalıkları: Uzun periyodik diyaliz alan kronik böbrek yetmezliği, böbrek kisti hastalığı ve kimi böbrek enfeksiyonları böbrek kanseri için major risk faktörü sayılmaktadır. Uzun periyodik diyaliz alan hastalarda böbrek kanseri gelişim riski olağana nazaran 3-4 kat fazla bulunmuştur. Tekrar böbreğin kronik enfeksiyonları(taşlı/taşsız) ve birtakım viral hastalıkları kanser gelişiminde risk faktörüdür.
9-Organ nakilleri: Böbrek nakli yapılanlarda muhtemelen kullanılan ilaçlarla(Ümmün supresifler ve kortizon) bağlı olarak böbrek kanseri gelişme riski fazla olduğu gösterilmiştir. Bilhassa nakil sonrası kullanılan Sirolimus hakkında ayrıntılı kimi çalışmalar yapılmıştır.
10- Genetik faktörler ve Ailesel Faktörler: Böbrek kanseri genetik açıdan değerlendirildiğinde ailesel ve sporadik(raslantısal) olmak üzere iki forma ayrılabilir. Birinci ve ikinci derece akrabasında böbrek kanseri olanlar böbrek kanserine yakalanma riski olağan populasyona nazaran 3-4 kat daha fazla olduğu saptanmıştır. Yani ailesel genetik bir yatkınlık ve geçişgenlik sözkonusudur.
Genetik açıdan bakıldığında çok sayıda genetik sistem böbrek hücreli kanserlere eğilime neden olduğu gösterimiştir. Genetik faktörlerle bağlı ,ailesel, nispeten genç yaşta görülen ve iki taraflı çok sayıda böbrek kanseri ile seyreden VonHippel Lindau(VHL) hastalığı buna tipik bir örnek teşkil etmektedir.VHL geni hipoksi(oksijen azlığı) durumunda biriken hipoksi ile uyarılabilir faktörleri (HIF) pürüzler, VHL geni çalışmayınca HIF birikir kansere kadar giden bir dizi sürecin/yolağın başlamasına yol açtığı bulunmuştur. Tekrar birçok genetik mutasyonlarla seyreden Tüberosklerozlu hastalarda böbrek kanseri gelişim riski yüksek olduğu bilinmektedir. Bu iki örnek böbrek hücreli kanserlerin genetik özelliklerini gösterme açısından kıymetlidir. VHL hastalarında ve öbür tüm böbrek kanserlerinde genel genetik defekt 3 nolu kromozomun kısa kolunda (3p) görülen delesyon(kayıp) dır. Bunlar dışında 7 nolu kromozomda mutasyon, birtakım somatik mutasyonlar, ve birtakım genetik polimorfizim anormallikleri saptanmaktadır. Hatta böbrek kanserlerindeki mikro-RNA ekspresyonu hastalığın gidişatı hakkında belirteç olarak kullanılmaktadır.
