İdrar torbasının (mesane) mikrobik ya da kimyasal hususlarla iltihaplanmasına sistit denir. Bayanlarda mesaneden sonraki idrar yolu olan üretra erkeklere oranla çok kısa olduğundan mikroplar basitçe mesaneye ulaşabilir. Bu yüzden sistit daha çok bayanlarda görülen bir hastalıktır. Bayanların yarısı hayatları boyunca en az bir defa sistit atağı geçirirler. Balayı devrinde, gebelik esnasında, gebelikten sonra ve menapoz devrinde sistit daha sık görülür. Sistit erkeklerde de nadiren görülebilen bir hastalıktır.
Sistit Belirtileri
- Sık idrara gitme
- İdrar yaparken yanma ve ağrı
- Devamlı idrar var hissi
- Yapılan idrar hacminin az olması
- Kokulu ve bulanık idrar yapma
- Kanlı idrar yapma (kanamalı sistit)
- Kasık ağrısı
- Göbek altında basınç hissi ve huzuruzluk
Sistit Sebepleri
Sistitin en sık görülen sebebi mikrobik enfeksiyonlardır. Bunlar içerisinde de en sık görülen bakteri çeşidi büyük abdest içerisinde bulunan E. Coli (Escheriacia Coli) dediğimiz mikroorganizmadır. Bu mikroorganizma kalın bağırsakta ve makatta bulunduğu vakit hastalık yapmaz lakin vajina ya da mesane mukozasına bulaşırsa hastalık yapar. Bu bulaşma genelde tuvalette taharetlenirken meydana gelir. Taharetlenme önden geriye gerçek yapılmalı, geriye sürülen el sabunla yıkanmadan ve dezenfekte edilmeden ön tarafa dokunulmamalıdır. Ayrıyeten art tarafın silindiği tuvalet kağıdı ile ön taraf silinmemelidir.
Sistitin öteki sık görülen sebebi pak olmayan havuzlarda yahut denizde yüzülmesidir. Böylelikle su içerisindeki mikroorganizmalar basitçe idrar yoluna oradan da mesaneye ulaşır. Ayrıyeten havuz suyu içerisindeki bir kadro kimyasal unsurlar de mikrobik olmayan sistite sebep olabilirler. Bunlar; havuz suları içerisine atılan havuz suyunda mikrop barınmasını önleyici, suyun yosunlaşmasını önleyici ve suyun berrak görünmesi sağlayıcı bir grup kimyasallardır. Havuz suyundaki bu kimyasal unsurlar havuza giren bayanların idrar yolu vasıtasıyla mesanesine kadar ulaşabilirler. Yahut denize girildiğinde deniz suyunun içerisindeki tuz, küvette yıkanırken küvet içindeki suya atılan banyo köpükleri yahut şampuanlar da tıpkı biçimde tesir edip mikrobik olmayan sistite sebep olabilirler.
Yeteri kadar su içilmemesi de sistite sebep olan etkenlerdendir. Günde iki buçuk litre su içmek sistitten korunmada çok kıymetlidir. Çok su içme sonucunda çok idrar yapılır ve atılır. Bu yerleşmeye çalışan bakterilerin ve mesaneye kadar ulaşan kimyasalların atılmasını sağlar.
Tedavi edilmeyen genital akıntılar ve kabızlık, ıslak mayo ile durmak, pamuklu yerine sentetik içeriği fazla olan iç çamaşırı kullanmak, dar pantolon giymek, üretrada darlık olması, mesanede taş bulunması da sistite sebep olan etkenlerdendir.
Sistosel dediğimiz mesanenin vajene hakikat sarkması hastalığında da sistit meydana gelir. Zira bu hastalarda mesanede her idrar yapıştan sonra idrar kalır, mesane tam boşaltılamaz. İçeride kalan idrar mesanenin enfeksiyonuna sebep olur. Sistosel genelde fazla sayıda olağan doğum yapmış bayanlarda daha çok görülen bir hastalıktır.
Balayı Sistiti
Daha evvel cinsel alaka yaşamamış bayanlarda birinci cinsel bağdan birkaç gün sonra ortaya çıkan sistit tipidir. Birinci ilgide meydana gelen tahrişe bağlı olarak idrar yolunun vajinaya açıldığı yerde ödem meydana gelir. Bu ödeme bağlı olarak idrar kanalı daralır ve idrar rahat atılamadığı için mesane mukozasında ödem ve enfeksiyon meydana gelir. Bu genelde balayı devrine rastladığı için bu hastalığa balayı sistiti ismi verilir.
İnterstisyel Sistit
Mikrobik olmayan ve farklı bir düzenek ile meydana gelen kronik sistit tipidir. İnterstisyel sistit mesane mukozasını kaplayan, idrarın mesanenin başka katmanlarına geçmesini önleyen katmanının incelmesi ya da vasfını kaybetmesi sonucunda meydana gelen bir hastalıktır. Bu tabakanın bozulması sonucunda idrar mesanenin öbür katmanlarına sızmaya başlar ve idrarın tahriş edici tesiri ile enfeksiyon meydana gelir. Tedavisi başka sistitlere nazaran farklıdır. Bu hastalığın tedavisinde mesane içerisine de verilmesi gereken ilaçlara muhtaçlık vardır. Bu hastalar başka sistit tipleri üzere antibiyotiklerden yarar görmezler. İdrar analizi ve idrar kültürleri bu hastalarda paktır. Teşhis konulamayan yahut olağan sistitler üzere tedavi edilmeye çalışılan hadiselerde mesane kapasitesi çok küçülür ve mesane işlev göremez hale gelir. Bu yüzden hastalığa teşhis konulması ve tedavi edilmesi çok kıymetlidir.
Sistit tedavisi vakit geçirmeden yapılmalıdır
Tedavi edilmeyen sistitler ilerler ve kanamalı sistit haline gelir. Bu sistitin daha ağır bir formudur. Bununla birlikte mesane içerisindeki mikroorganizmalar vakitle böbreklere ulaşır. Enfeksiyon casusları böbreğe ulaştığında tablo çok daha önemli seyreder. Enfeksiyonun böbreklere ulaşmasına piyelonefrit denir. Piyelonefrit ürolojik aciller içerisinde kabul edilen bir hastalıktır. Bu hastalarda yüksek ateş, terleme, titreme halsizlik başlar ve hasta yatağa bağlanır. Piyolonefrit gelişen hastaların hastaneye yatırılması iğne ve serumlarla tedavi edilmesi gerekir.
Tedavi edilmeyen sistitlerde ikinci bir sorun hastalığın kronikleşmesidir. Kronik sistitte mikroorganizmalar mesane mukozasına (mesanede idrarın temas ettiği en iç tabaka) uygunca yerleşirler. Kronik sistitte belirtiler daha hafiftir fakat kronik sistitlerin tedavisi daha zordur. Kronik sistitli olgularda nüks ihtimali fazla olduğundan bu hastaların daha uzun vadeli antibiyotik tedavisi alması gerekir.
Uzun mühlet tedavi edilmemiş kronik sistitlerdeki öteki bir sorun mesane kapasitesinin küçülmesidir. Olağanda 400-450 ml olan mesane kapasitesi 100 ml ye kadar hatta daha düşük kapasitelere kadar azalabilir. Bu da sonuçta çabuk dolan mesanenin hastayı çok sık tuvalete götürmesi ile sonuçlanır. Bu durumda kronik sistit tedavi edilse bile düşük kapasiteli mesane nedeniyle hastanın sık tuvalete gitme şikayetleri geçmez. Ayrıyeten kapasitesi ve işlevi bozulmuş mesaneleri olan hastalarda bir müddet sonra böbrekler de etkilenir ve böbreklerde de bozulma başlar.
Kronikleşmiş sistitlerde başka bir önemli bir sorun ise mesane mukozasındaki yapısal değişikliklerdir. Kronik tahriş sonucu mesane mukozası olağan yapısını kaybeder ve mukozada skuamöz metaplazi dediğimiz prekanseröz lezyonlar gelişir. Bu lezyonlardan gelişen kanserler başka mesane kanserlerine nazaran çok daha önemli seyrederler.
Bu sebeplerden ötürü ani başlayan sistit bulguları olan hastalar yahut kronik sistiti olan hastalar sistit komplikasyonlarının ortaya çıkmasına müsaade etmeden çabucak üroloji uzmanına gitmeli ve tedavi olmalıdırlar.
