Böbrek kanserleri aslında ender kanserlerdir. Tüm kanserlerin %3 kadarını oluştururlar.
Ülkemizdeki sıklığı yılda erkeklerde 6,3/100.000 yeni hasta ile 8. sırada iken kadınlarda
3,5/100.000 hasta ile 13. sırada yer almaktadır. Bu durumda Türkiye’de yılda 4.500
civarında yeni hasta beklenmektedir.
Böbrek kanserlerinin sıklığı giderek artmaktadır. Bunun en önemli nedeni tabibe daha sık
başvurma ve teşhisteki gelişmeler ile erken evredeki 7 cm altındaki küçük tümörlerin daha
belirti vermeden tespit edilmesidir. İleri yaş hastalığıdır ve en sık 65 yaş civarında görülür.
Erken yakalandığı vakit küçük tümörlerde cerrahi ile tam şifa elde edilebilirken, hastaların
yaklaşık %35-40'ının ileri evrelerde olması nedeniyle palyatif tedavilere başvurulmaktadır.
İleri evrede çoklukla akciğerlere ve kemiklere metastaz yaparlar ve bu etapta tedavileri
biraz daha güçleşmektedir.
RİSK FAKTÖRLERİ
Bazı faktörler böbrek kanseri riskini artırmaktadır. Yapılan epidemiyolojik çalışmalar ışığında
sigara ve öbür tütün eserlerinin kullanımı, şişmanlık, uzun müddetli ağrı kesici kullanımı, kistik
böbrek hastalığı ve birtakım genetik geçişli hastalıklar risk faktörleri olarak ortaya
konmuştur.
Böbrek kanserleri tek tip kanserler olmayıp böbrekte birinci ortaya çıktığı yere nazaran birtakım
farklılıklar arzederler. En sık görülen tipi proksimal tübül epitel hücrelerinden köken alan
şeffaf hücreli tipidir ve yaklaşık %80 oranında görülürler. Genetik olaylar bilhassa şeffaf
hücreli tipte değerli rol oynarlar. Hastalarda tümör baskılayıcı von Hippel Lindau (VHL)
geninin tespit edilmesi tedavisinde çığır açmıştır. Bu çeşit böbrek kanserli hastaların %90'ında
VHL geninde mutasyon tespit edilmiştir. Bu mutasyon sonunda tümör baskılayıcı VHL geni
susturulur, hipoksi ile indüklenen faktör (HIF) birikir ve böbrek tümörleri ortaya çıkar.
BELİRTİLER
Böbrek tümörleri ekseriyetle büyük kitle haline gelmeden belirti vermezler. Evvelden böbrek
kanserleri için klasik üçlü olarak bilinen böğür ağrısı, idrarda kanama ve karında ele gelen
kitle karşımıza daha az sıklıkla çıkmaktadır. Hastaların büyük çoğunluğu öteki nedenlerle
yapılan ultrasonografi yahut tomografi üzere tetkikler sırasında tesadüfen tespit edilmekte ve
teşhis edilmektedirler. Öteki belirtiler daha az olmakla birlikte ateş, kilo kaybı, anemiye
bağlı halsizlik, yahut yaygın hastalıkta hastalığın tutulduğu yere bağlı örneğin kemik
metastazlarında kemik ağrısı, akciğer metastazlarında öksürük üzere şikayetlerle gelebilirler.
Teşhis için en sık kontrastlı tomografi (BT) ve ultrasonografi kullanılmaktadır. Karın
bölgesinin manyetik rezonans (MR) ile görüntülemesi yahut PET-BT öbür tekniklerdir.
TEDAVİ
Erken evre kanserlerde kesin tedavi cerrahidir. Böbrek tümörü cerrahisinde çok ciddi
ilerlemeler kaydedilmiştir. Evvelden böbreğin açık ameliyatla büsbütün alınması standart
tedavi iken artık günümüzde laparoskopi yahut robotik cerrahi rutin olarak uygulanmaktadır.
Özellikle küçük boyutlu tümörlerde böbreğin tamamının alınması gerekmeyebilir. Böbrek
koruyucu cerrahi yapılan hastalarda sonuçlar radikal nefrektomi ile böbreğin total çıkarıldığı
hastalarla çabucak hemen birebirdir. Çok büyük olmayan tümörlerde yalnızca kitlenin etrafında
temiz bir alan bırakarak çıkarılması durumunda böbreği korumak mümkündür. Metastatik
böbrek kanserlerinde de tümörlü böbreğin çıkarılması hastanın hayatına önemli katkı
sağlayabiliyor.
Son vakitlerde metastatik böbrek hücreli kanserlerin tedavisinde kıymetli ilerlemeler
yaşanmaktadır. İleri evre hastalıkta akıllı molekül ilaçlar (tirozin kinaz inhibitörleri) denen
ajanlar sayesinde uzun devir ömür müddetleri sağlanması mümkün hale gelmiştir. Tirozin
kinaz inhibitörleri (sunitinib, pazopanib, sorafenib ve aksitinib) tıpkı vakitte tümör
damarlanmasını, yeni damar oluşumunu da bozuyor ve tümörün büyümesini ve daha çok
yayılmasını engellerler. Çoklukla tümör boyutunda küçülme olmaksızın büyümesini
engelleyerek tesirlerini gösteriyorlar. Birtakım durumlarda çok sık olmamakla birlikte tümörde
gerileme sağlanabilmektedir. Belirli bir müddet sonunda bu ilaçlara karşı bir direnç gelişmekte ve
artık etkisiz hale gelmektedirler. Bu durumda ikinci ve üçüncü basamakta mTOR inhibitörleri
devreye girer. Aksitinib ismi verilen başka bir tirozin kinaz inhibitörü ilaç da ülkemizde ikinci
basamak ve sonrasında onaylıdır.
Dünyada artık immünoonkoloji çağı yaşanmaktadır. Böbrek tümörleri de bundan nasibini
almıştır. Böbrek tümörlerinde anti-PD- 1 casuslar immün sistem üzerinden tesir ederler.
Avrupa ve Amerika'da artık ikinci basamak tedavide standart olarak kullanılmaktadırlar
(nivolumab, pembrolizumab). Bu ilaçların ülkemizde ruhsatları ve geri ödemesi henüz
olmadığından hastaların ulaşması kolay değildir.
