Çocuğuma Sorumluluk Almayı Nasıl Öğretirim?

Sorumluluk; erken çocukluk döneminden başlayarak, çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun olarak görevlerini yerine getirmesidir.

Bebeklik çağı hariç yaşamımızın başından itibaren belli başlı görev ve sorumluluklar üstleniriz.

Yaşamımızdaki tüm değerlerde de olduğu gibi sorumluluk sahibi olmak, sorumluluk bilincini kazanmak da önce anne babadan, sonra sosyal çevreden öğrenilir.

Ebeveynler çocuklarının gelişiminden sorumludur ama çocuklarının tek başlarına da ayakta durabilmesi için onlara belli başlı görev ve sorumluluklar vermelidirler.

Ne yapmalıyız?

Çocuğu Bilgilendirin

Geliştirmesini istediğiniz davranışın nedenini ve buna niye ihtiyaç duyulduğunu açıklayın. Ne için yapılması gerektiğini anlamayan çocuk kuralları içselleştirmeyecek ve sorumluluklarını yerine getirmekte zorlanacaktır.

Çocuğa Rol Model Olun

Çocuklar anne ve babalarının davranışlarını örnek alırlar. Bu nedenle ebeveynlerin, çocuklarından bekledikleri sorumlulukları kendilerinin de yerine getirmesi önemlidir. Ebeveynlerin görev ve sorumluluklarını yerine getirmediği durumlarda çocuğun benzer bir olayda sorumluluk almasını istemek çocukta, “Nasılsa annem babam yapmıyor, ben de yapmak zorunda değilim.” izlenimi yaratabilir.

Çocuğumuzun bir davranışı kazanmasını istiyorsak bizler de örnek olacak şekilde davranmalıyız.

Seçim Yapmalarına Fırsat Tanıyın

Seçimlerinin önemli ve değerli olduğunu her fırsatta dile getirin ve seçim yapmalarına izin verin. Seçim yapan çocuklar hem özgüven sahibi olurlar hem de yaptıkları seçimlerin sorumluluklarını almayı da öğrenirler.

Yapabileceğinden Fazlasını Beklemeyin

Unutmamalıyız ki her çocuk kendine hastır, o nedenle oluşabilecek beklentiler ve gerçekçi olmayan kıyaslamalardan kaçınmalıyız. Çocuğumuzu tanımalı ve sorumluluk verirken beceri sınırlarının gözetilmesine özen göstermeliyiz. Yapabileceğinden fazlasını yüklemek çocukta özgüven eksikliği yaratacak ve sorumlu davranıştan kaçınmasına sebep olacaktır.

Denemelerine İzin verin

Çocukların denemesine izin vermeliyiz. Yapamadığı durumlarda hemen devreye girmek, “Nasıl olsa yapan biri var, yapmama gerek yok.” gibi düşüncelere yol açarak eylemden uzaklaşmasına sebep olabilir. Bu da sorumluluk duygularının gelişmesini engelleyecektir. Yapamadığı noktada onun yerine yapmaktansa yol gösterici olmak önemlidir.

Rutine Oturtun

Bir davranışın alışkanlık haline gelmesi ve sorumluluk edinilmesi için tekrar tekrar ve düzenli olarak yapmak gerekmektedir. Belirli aralıklarla verilen sorumluluklar görev olarak algılanacağından davranışın pekişmesi için yeterli değildir. 

YAŞA GÖRE SORUMLULUKLAR

2-3 Yaş 

• Bulaşık makinesinin çalıştırma düğmesine basabilir

• Yediği bir yiyeceğin çöpünü çöpe atabilir

• Kaşık, çatal, küçük su bardaklarını kullanarak kendi yemek yiyebilir

• Dişlerini fırçalayabilir

• Oyuncaklarını toplayabilir

4-5 Yaş 

• Masayı kurarken yardım edebilir 

• Bulaşıkların toplanmasına yardımcı olabilir 

• Yemek yapılırken ufak görevlerde yer alabilir 

• Kıyafetlerini kendisi giyebilir

• Çiçekleri sulayabilir

6-12 Yaş 

• Eşyalarını düzenleyebilir 

• Evcil hayvan varsa maması ve suyundan sorumlu olabilir

• Odasını toplayabilir

• Okula gidecek materyalleri bir gün önceden hazırlayabilir

• Yemeğin hazırlanmasına yardımcı olabilir

• Sofranın toplanmasına yardımcı olabilir

• Bulaşıkları makinaya yerleştirebilir